Martvili (gemeente)

Martvili (Georgisch: მარტვილის მუნიციპალიტეტი) is een gemeente in het noordwesten van Georgië met circa 31.000 inwoners (2022), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gemeente, waarvan de gelijknamige stad het administratieve centrum is, heeft een oppervlakte van 880,6 km² en ligt op de zuidrand van de Grote Kaukasus bergketen, meer specifiek het Egrisigebergte, waar deze overgaat in het Colchis laagland. De gemeente ligt in de historische regio Mingrelië, ook wel Samegrelo genoemd.

Martvili
მარტვილის მუნიციპალიტეტი

Gemeente in Georgië
Geografie
Regio	Samegrelo-Zemo Svaneti
Hoofdplaats	Martvili
Coördinaten	42°25'NB, 42°22'OL
Bevolking
Inwoners (2022)	30.921 (35,1 inw./km²)
Bestuur
Burgemeester	Tornike Janasjia (2021-)
Overige informatie
Vroegere naam	Gegetsjkori (1936-1990)
Tijdzone	UTC+4
Website	martvili.gov.ge
Foto's
Bergen in noorden van Martvili
Portaal    Georgië

Geschiedenis

Oejezd Senaki met oetsjastok Martvili (rechtsboven II)

Na de middeleeuwen en het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië lag het gebied van Martvili in het vorstendom Mingrelië, onder de heerschappij van de adellijke Dadiani-familie, en werd het eeuwenlang feitelijk door het Ottomaanse Rijk gecontroleerd. Vanaf de 18e eeuw verloren de Turken het gezag in het gebied. Toen Rusland in 1810 overging tot annexatie van West-Georgië werd de Russische administratieve indeling langzamerhand geadopteerd.

In 1846 werd Mingrelië opgenomen in het nieuwe Gouvernement Koetais dat tot 1917 bestond. Daarbinnen viel het moderne gebied van Martvili tot 1930 onder het oejezd Senak (ook wel mazra Senaki genoemd in het Georgisch). Binnen het Oejezd Senaki werd het oetsjastok Martvili opgericht, waarmee de contouren van de moderne gemeente geschapen werden. Dit oetsjastok kwam overeen met het noordelijke deel van het moderne Martvili, met de zuidelijke grens tussen de plaatsen Martvili en Bandza dat een zelfstandig district was. Een klein deel van de huidige gemeente, het zuidoosten, was in deze periode ingedeeld bij het oetsjastok Choni in het Oejezd Koetais.

Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de Democratische Republiek Georgië en de vorming van de Sovjet-Unie. De huidige bestuurlijke eenheid werd uiteindelijk in 1930 gevormd met de grote Sovjet districtshervorming toen het als rajon Martvili werd opgericht binnen de Georgische SSR, dat met enkele onderbrekingen wezenlijk in dezelfde omvang nog zo bestaat. Medio 1936 werd zowel de plaats als rajon Martvili vernoemd naar de revolutionair Aleksi (Sasja) Gegetsjkori (1887-1928) die in de plaats Martvili het gymnasium gevolgd had (Russisch: гегечкорский район; Georgisch: გეგეჭკორის რაიონი). Met de de-sovjetisering van toponiemen werd in 1990 de naam Martvili teruggegeven. In 1995 werd het district ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti, en werd het district in 2006 omgezet naar gemeente.

Geografie

Martvili canyon, de belangrijkste attractie

Martvili ligt in het noorden in het Egrisigebergte, een subgebergte van de Grote Kaukasus, terwijl het zuidelijke deel in het Colchis laagland ligt. De hoogste berg van de gemeente is de Techoerisjdoedi (3.002 meter) op de grens met de gemeenten Tsjchorotskoe en Lentechi. Deze berg is de bron van de Techoeririvier. Behalve de Techoeri stromen nog andere rivieren door de gemeente, zoals de Abasja, die door de Martvilikloof stroomt, een van de belangrijkste natuurbezienswaardigheden in de gemeente. Daarnaast vormt de Tschenistskali, die diep uit de Kaukasus komt, de regiogrens met Imereti en de gemeente Choni. Dit zijn allen rechterzijrivieren van de Rioni.

Verder grenst Martvili in het noorden, in het Egrisigebrgte, aan de gemeente Tsageri (regio Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti), en in het zuiden aan de gemeenten Abasja en Senaki. In het zuidwesten van de gemeente ligt de Ascha-bergrug die bestaat uit karst en kalksteen en een maximale hoogte heeft ongeveer 600 meter boven zeeniveau. Hier zijn watervallen, canyons en mineralen te vinden. Het is ook de fysieke scheiding tussen de Techoeri en Abasja rivieren. De zuidelijke helft van de gemeente ligt in het noordoostelijke deel van de Colchis vlakte, die vanuit het zuiden naar het noorden geleidelijk omhoog loopt van ongeveer 60 meter boven de zeespiegel tot heuvels van 400-600 meter. Vrijwel alle grotere plaatsen liggen in dit zuidelijke deel van Martvili.

Demografie

Begin 2022 telde de gemeente Martvili 30.921 inwoners, een daling van 7,6% ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het aantal inwoners in de hoofdplaats Martvili daalde in gelijke mate met 7,3%. De bevolking van Martvili is praktisch mono-etnisch Georgisch en bestaat voor 99% uit volgers van de Georgisch-Orthodoxe Kerk. De enige geloofsminderheid zijn enkele tientallen jehova's.

Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Martvili
	1923	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2014	2021	2022
Gemeente Martvili	-	49.400	47.777	49.167	47.797	46.009	44.627	33.463	31.495	30.921
Martvili	1.514	1.660	5.062	2.984	3.156	6.036	5.609	4.425	4.182	4.099
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden. Noot:

Administratieve onderverdeling

Martvili klooster

De gemeente Martvili is administratief onderverdeeld in 20 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 74 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Martvili.

Bestuur

De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Martvili is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 36 leden: 24 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 12 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel. In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 22 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Tornike Janasjia van Georgische Droom met 51,8% van de stemmen gekozen tot burgemeester, via een tweede ronde tegenover een kandidaat van de Verenigde Nationale Beweging. De twaalf districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom (5), Verenigde Nationale Beweging (3), Europese Socialisten (2), Voor Georgië (1) en Europees Georgië (1) gegaan. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (36,5%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (30,0%), Voor Georgië (17,1%) en Europese Socialisten (6,1%). Acht partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.

Martvili was een van de slechts zeven gemeenten waar de heersende Georgische Droom partij geen meerderheid wist te behalen.

Partij		2017	2021	Samenstelling Sakrebulo (zetels per partij)
	Georgische Droom (GD)	19	15
	Verenigde Nationale Beweging (UNM)	10	11
	Voor Georgië		5
	Europese Socialisten		4
	Europees Georgië (EG)	4	1
	Alliantie van Patriotten (AP)	3
	Tavisupleba - Gamsachoerdia's Weg	1
Total		37	36

Bezienswaardigheden

Dadianipaleis in Salchino

In de gemeente zijn naast natuurschoon verschillende bezienswaardigheden:

• Martviliklooster, een klooster op een heuvelrug bij Martvili, gebouwd in de 6e-7e eeuw.
• Dadianipaleis. Een zomerresidentie uit de 19e eeuw van het adellijke geslacht Dadiani in Salchino, 14 kilometer ten noorden van Martvili.
• Martvilikloof, een kloof in de Abasja rivier en een van de hoofdattracties van de gemeente.
• Lebarde, een balneologisch resort diep in het Egrisigebergte, op 1.600 meter hoogte.
• Verschilende watervallen, kastelen en kerken.
• De grote maar inactieve synagoge in Bandza, een dorp waar ooit een grote Joodse gemeenschap woonde.

Vervoer

Door de ligging in het Colchis laagland is de gemeente goed aangesloten op het regionale wegennetwerk. Het plaatsje Bandza is een kruispunt van regionale hoofdwegen zoals de nationale route Sh4 uit Abasja, de nationale route Sh5 uit Senaki en de nationale route Sh52 uit Koetaisi.

Zie ook

Mediabestanden

• (ka) Website gemeente Martvili
• (en) 2021 Georgian local elections

Bronnen, noten en/of referenties

Bestuurlijke indeling van Georgië: gemeenten per regio