Maieutiek (Oudgrieks μαιευτική τέχνη (maieutikè technè), de kunde van de vroedvrouw) is in de dialogen van Plato de manier waarop men iemand anders of zichzelf kan helpen in contact te komen met ware kennis, anders gezegd: te helpen die kennis over de platoonse ideeënwereld te ‘baren’. Socrates gebruikt de maieutiek als onderdeel van zijn socratische methode.

Onderwerpen gerelateerd aan
Plato
Plato's jeugdjaren
Werken
Ideeënleer
Platonische liefde
Plato en Griekse religie
Plato's theologie
Plato's staatkunde
Plato-commentaren
Akademeia
Anamnese
Maieutiek
Hermeneutiek
Platonisme / neoplatonisme
Allegorieën en metaforen
Atlantis
Allegorie van de grot
Het verhaal van Er
Ring van Gyges

In deze methode maakt Socrates eerst vragenderwijs door middel van ironie en elenchos (logische weerlegging) de geest van zijn gesprekspartner leeg, vrij van eerdere veronderstelde kennis. Vervolgens gaat hij proberen de al half-aanwezige kennis over vormen van de ideeënwereld op te wekken. Zijn gesprekspartner hoeft zich deze alleen maar te 'herinneren' door middel van anamnese. De kennis is al in hem in een sluimertoestand, maar hij is zich er alleen nog niet van bewust. Als een vroedvrouw brengt Socrates door het stellen van de juiste vragen die verloren kennis naar buiten, vaak gebruikmakend van de methode der hermeneutiek. Maar maieutiek is niet genoeg: het bereidt de ziel van zijn gesprekspartner alleen voor op het aanschouwen van de vormen. Een zeker toeval of goddelijke inspiratie is vereist om het doel werkelijk te bereiken.

Literatuur (selectie) bewerken

  • Richard Paul en Linda Elder, The Thinker's Guide to Socratic Questioning (2006, 2016)
  • Elke Wiss, Socrates op sneakers - Filosofische gids voor het stellen van goede vragen (2020)
  • Nelson, L., De socratische methode, Boom: Amsterdam (199)