Livyatan

Livyatan is een geslacht van uitgestorven walvissen dat 12 à 13 miljoen jaar geleden leefde in wat nu een woestijn is bij Ica in het huidige Peru. Hij zwom daarmee misschien in dezelfde wateren als de uitgestorven reuzenhaai Megalodon. Mogelijk werden de klimaatveranderingen tijdens het Laat-Neogeen de diersoort fataal. Van de huidige walvissen zijn de potvissen het meest verwant aan Livyatan. De verwantschap is volgens de beschrijvende wetenschappers echter niet zo groot. Er is slechts één soort bekend: Livyatan melvillei.

Livyatan Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Serravallien (~ 13 - 12 miljoen jaar geleden)
Livyatan en de kleinere Cetotherium
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Onderklasse: Eutheria Orde: Artiodactyla Onderorde: Odontoceti Infraorde: Cetacea Superfamilie: Physeteroidea
Geslacht
Livyatan Lambert, Bianucci, Post, de Muizon, Salas-Gismondi, Urbina & Reumer, 2010
Typesoort
Livyatan melvillei
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Livyatan op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Overblijfselen van de soort werden ontdekt in 2008 en beschreven in 2010 door een team van onder meer het Museum voor Natuurwetenschappen en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Sculptuur van Livyathan, door Jaap Roos

Kenmerken

Livyatan was tussen 13,5 en 17,5 meter lang en had een schedel van 3 meter, afmetingen die in de lijn liggen van die van de hedendaagse potvis. De tanden waren echter 36 centimeter lang en hadden een diameter van 12 centimeter. Die zaten zowel in de onder- als bovenkaken. Bovenaan 18, onderaan 22. Uit de schedelvorm wordt afgeleid dat hij mogelijk ook sterke kaakspieren gehad had. Vermoedelijk kon hij hierdoor jagen op de baleinwalvissen van 7 tot 10 meter lang die toen leefden. Zijn jachtmethode zou op die van orka's geleken hebben en niet op die van de moderne potvissen. Uit de vorm van de schedel werd eveneens afgeleid dat hij ook een walschot had, maar in tegenstelling tot bij moderne potvissen werd deze waarschijnlijk niet gebruikt om mee te duiken. Het kon bijvoorbeeld gebruikt worden om mee te stoten of voor echolocatie.

Naamgeving

De naam van deze soort is een verwijzing naar het Hebreeuwse woord Leviathan, een mythisch zeemonster, en naar Moby-Dick-auteur Herman Melville. Oorspronkelijk werd het geslacht Leviathan gedoopt, maar met die spelling was de naam al een taxonomisch jonger synoniem van Mammut.

Cladogram

Hypothetische verwantschappen tussen Leviathan en enkele andere walvisgeslachten

	Zygorhiza † Agorophius † Eudelphis † Acrophyseter † Zygophyseter † Brygmophyseter † Livyatan † Plazoziphius † Orycterocetus † Physeterula † Aulophyseter † Physeter Aprixokogia † Thalassocetus † Scaphokogia † Praekogia † Kogia

cfr. Lambert et al.

Bronnen

• Lambert, O., Bianucci, G., Post, K., de Muizon, C., Salas-Gismondi, R., Urbina, M.& Reumer, J. (2010). The giant bite of a new raptorial sperm whale from the Miocene epoch of Peru. Nature 466: 105-108. DOI: 10.1038/nature09067.
• Giant Whale-Eating Whale Found. Discovery News (30 juni 2010). Geraadpleegd op 1 juli 2010.
• Gigantic Prehistoric Whale Hunted Other Whales. LiveScience (30 juni 2010). Geraadpleegd op 12 juli 2010.
• Grote mond en lange tanden. De Standaard (1 juli 2010). Geraadpleegd op 1 juli 2010.
• Call me Leviathan melvillei - Sperm whale fossil has the biggest whale bite ever seen. Nature News (30 juni 2010). Geraadpleegd op 1 juli 2010.
• New Leviathan Whale Attacks. National Geographic (30 juni 2010). Geraadpleegd op 1 juli 2010.
• Reumer, J. (2010). Monstervis boven water. NWT Magazine 9: 36-41.

Voetnoten