Klooster-Lidlum
Klooster-Lidlum (Fries: Kleaster-Lidlum) is een gehucht of buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Klooster-Lidlum ligt tussen Oosterbierum, Tzummarum en Franeker, deels aan de N393 en de N384 en bestaat voornamelijk uit boerderijen.. De plaats kan worden gezien als een buurtschap omdat er geen kern is. In 2023 had Klooster-Lidlum 40 inwoners.[1] Het dorpsbelang behartigt de belangen van Oosterbierum en Klooster-Lidlum.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Friesland | ||
| Gemeente | Waadhoeke | ||
| Coördinaten | 53° 14′ NB, 5° 31′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 2,53[1] km² | ||
| - land | 2,53[1] km² | ||
| - water | 0[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
40[1] (16 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 15 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 1376 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N393 N384 | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie in de voormalige gemeente Franekeradeel | |||
| Foto's | |||
| |||
| Klooster-Lidlum, de weg N393 richting Oosterbierum | |||
| |||
Geschiedenis bewerken
Het dorp is ontstaan op een terp. Een vermelding in 1318 spelt de plaats als Lidlim en in 1325 als Lidlum. De plaatsnaam zou verwijzen naar de woonplaats van Liudila.[2]
Vanaf 1254 stond hier het Premonstratenzer klooster Vallis Mariae of Mariadal. In de omgeving van het klooster ontwikkelde zich een dorp dat het negende dorp van de grietenij Barradeel werd. Na het sluiten van het klooster dunde het dorp gaandeweg uit. In 1840 waren er nog 78 inwoners in maar 9 huizen, terwijl er op het hoogtepunt sprake was van 600 inwoners. In de loop van de twintigste eeuw groeide het aantal huizen weer wat maar daalde het aantal inwoners.
Tot de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1984 lag de plaats in de gemeente Barradeel. En tussen 1984 en 2018 lag het dorp in de gemeente Franekeradeel. Per 2018 is Franekeradeel opgegaan in de gemeente Waadhoeke.
Klooster bewerken
Het klooster was in 1182 vanuit Mariëngaarde gesticht als kanunnikenklooster, en lag aanvankelijk wat dichter bij de Waddenzee aan de Kapellewei in de Hornestreek.
Naar een van de beide oprichters werd het ook wel Lidlum genoemd. Later brachten zij het klooster onder de Premonstratenzer orde. Wegens overstromingsgevaar werd het klooster in 1232 meer landinwaarts verplaatst, en in 1254 onder Sibo Deimta, de vijfde abt van het klooster, nogmaals. In de 13e eeuw werd het klooster intensief betrokken bij het onderhouden van de zeedijken van de Middelzee. In het klooster, dat door wallen was omgeven, woonden toen zo'n 600 mensen.
Vanuit het klooster werden de parochies van Lutkewierum, Oosterzee, Berlikum, Sexbierum, Spannum, Winsum, Tzummarum, Menaldum, Bozum, Welsrijp, Herbaijum, Huins, Baard, Oosterlittens, Britswerd en Hoorn (Terschelling) bediend. Als Premonstratenzer klooster koos het de kant van de Vetkopers en streed het onder andere tegen Roorda's van Tzummarum, met de Sjaardema's van Franeker en zelfs met de schiere monniken van het klooster Bloemkamp.
Dieptepunt in de geschiedenis van het klooster was de moord op de abt Eelko Liauckama op de Uithof in Boksum op 22 maart 1332. Eelco protesteerde tegen het zuipen en vlees eten in de heilige vastentijd door de broeders. De mannen konden deze 'bekrompen' kritiek niet verdragen en sloegen hun geestelijke vader met een knuppel dood. Geen varkenshaasjes maar witte rozen zouden uit de mouwen van zijn pij tevoorschijn zijn gekomen.[bron?] Eelco werd in het lekengedeelte van de kerk begraven en als martelaar vereerd. Als zalige Eelco van Liauckema komt hij nog steeds voor in de heiligenkalender van de Orde van Premonstreit.
In 1572 werd het klooster geplunderd en verwoest. Caspar de Robles herstelde de orde voor korte tijd, maar tevergeefs. Het bezit van het klooster ging in 1580 over naar de Staten van Friesland.
Zie ook bewerken
Externe link bewerken
- Frieslandwonderland.nl: Klooster-Lidlum (Stichting Fryslâns Ferline - NoordBoek - Peter Karstkarel) (gearchiveerd 2019)
Literatuur bewerken
- Herre Halbertsma, 'De kroniek van de witherenabdij "Mariëndal" te Lidlum. Een bron voor de kennis der Friese bouwkunst in de Middeleeuwen', in: Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek in Nederland 5 (1954), p. 94-136
- H.Th.M. Lambooij en J.A. Mol, Vitae Abbatum Orti Sancte Marie. Vijf abtenlevens van het klooster Mariengaarde in Friesland, Hilversum 2001
- H.T.M. Lambooij, Sibrandus Leo en zijn abtenkronieken van de Friese premonstratenzerkloosters Lidlum en Mariëngaarde. Een nadere studie, editie en vertaling, Hilversum 2008 (gearchiveerd)
Bronnen, noten en/of referenties
|
