Lemuren

Lemuren; Fossiel voorkomen: Eoceen – heden
	Collage van de verschillende lemurenfamilies
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Mammalia (Zoogdieren)
Orde:	Primates (Primaten)
Onderorde:	Strepsirrhini (Halfapen)
	Infraorde
	Lemuriformes; Gray, 1821
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Lemuren op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Zoogdieren

De lemuren (Lemuriformes) of maki's zijn een infraorde van de orde van primaten. Ze zijn endemisch op Madagaskar, met uitzondering van enkele soorten op omliggende eilanden. Lemuren zijn verwant aan potto's en angwantibo's, en aan lori's en galago's. De wetenschappelijke naam van de infraorde werd in 1821 gepubliceerd door John Edward Gray.^[2] Anno 2023 zijn er 107 verschillende levende soorten beschreven.^[3]

Lemuren hebben hun naam te danken aan de roep van sommige soorten. Deze deed de eerste Europese ontdekkers denken aan de roep van de lemures uit de Romeinse mythologie: boze geesten van gestorven personen die als spoken rondwaarden.

Taxonomie en beschrijving bewerken

Milne-Edwards wezelmaki

Net als lori's en galago's hebben alle lemuren een tandenkam, een rij scherpe voortanden in de onderkaak die voornamelijk gebruikt wordt om de vacht te verzorgen.^[4] Met uitzondering van de ringstaartmaki's leven alle lemuren vrijwel uitsluitend in bomen.

De infraorde van de lemuren wordt onderverdeeld in de superfamilies Cheirogaleoidea en Lemuroidea. De eerste groep bevat slechts één familie: de dwergmaki's (Cheirogaleidae). Dit zijn relatief kleine, nachtactieve omnivoren die plantaardig voedsel eten zoals fruit, nectar en bladeren, maar ook insecten en spinnen. Sommige grotere soorten eten ook kleine gewervelden.

De diversiteit binnen de superfamilie Lemuroidea is aanzienlijk groter. Deze bevat zeven families, waarvan er drie uitsluitend uit uitgestorven soorten bestaat. De meeste lemuren uit de overige vier families zijn dagactief, maar er zijn ook nachtactieve soorten. Dit zijn de wezelmaki's (Lepilemuridae), de wolmaki's (Avahi) en het vingerdier (Daubentonia madagascariensis). De meeste lemuren uit de superfamilie Lemuroidea zijn omnivoor. De indriachtigen (Indriidae) en de vari's (Varecia) zijn frugivoor.

Indeling bewerken

Infraorde: Lemuriformes (Lemuren)
- Superfamilie: Cheirogaleoidea (Dwergmaki's)
  - Familie: Cheirogaleidae (Dwergmaki's)
    - Geslacht: Allocebus
    - Geslacht: Bugtilemur †
    - Geslacht: Cheirogaleus (Katmaki's)
    - Geslacht: Microcebus (Muismaki's)
    - Geslacht: Mirza
    - Geslacht: Phaner (Vorkstreepmaki's)
- Superfamilie: Lemuroidea
  - Familie: Archaeolemuridae †
  - Familie: Daubentoniidae
    - Geslacht: Daubentonia (Vingerdieren)
  - Familie: Indriidae (Indriachtigen)
    - Geslacht: Avahi (Wolmaki's)
    - Geslacht: Indri (Indri's)
    - Geslacht: Propithecus (Sifaka's)
  - Familie: Lemuridae (Maki's)
    - Geslacht: Eulemur (Echte maki's)
    - Geslacht: Hapalemur (Halfmaki's of bamboemaki's)
    - Geslacht: Lemur (ringstaartmaki's)
    - Geslacht: Prolemur
    - Geslacht: Varecia (Vari's)
  - Familie: Lepilemuridae (Wezelmaki's)
    - Geslacht: Lepilemur (Wezelmaki's)
  - Familie: Megaladapidae †
  - Familie: Palaeopropithecidae †

Bedreiging en bescherming bewerken

Veel lemuursoorten worden met uitsterven bedreigd. De grootste oorzaak is het verdwijnen van de bossen van Madagaskar, hun natuurlijke leefgebied. Ook wordt er vanaf de eerste immigratie in Madagaskar op de dieren gejaagd.

In 1988 werd voor het beschermen van de flora en fauna van Madagaskar de Madagascar Fauna Group opgericht. Dit is een gezamenlijk initiatief van de regering van Madagaskar, het Duke Lemur Center van de Duke University in de Verenigde Staten en dierentuinen uit alle delen van de wereld.^[5] In 1990 werd de organisatie Madagascar National Parks door de Malagassische regering opgericht, met als doel het duurzaam beheer en behoud van de nationale parken en reservaten. De organisatie telde in 2011 twintig nationale parken, drie natuurreservaten en 21 wildreservaten in beheer.^[6]

In 2007 werden de Regenwouden van de Atsinanana op de natuurerfgoedlijst van UNESCO geplaatst, onder andere vanwege de zeldzame lemuren die hier leven.^[7]

Zie ook bewerken

Noten en verwijzingen

↑ (en) Vaughan, T.; Ryan J. & Czaplewski, N. (2011), Mammalogy, 5th. Jones & Bartlett Learning, "Chapter 12: Primates". ISBN 978-0-7637-6299-5. Gearchiveerd op 9 september 2023.
↑ Groves, C.P. (2005). "Order Primates". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.) Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 111-121. ISBN 978-0-8018-8221-0.
↑ Mammal Diversity Database (2023). Mammal Diversity Database (Version 1.11) [Data set]. Zenodo. DOI: 10.5281/zenodo.7830771. Geraadpleegd op 12-11-2023.
↑ (en) Lisa Gould, M.L. Sauther, Lemurs: Ecology and Adaptation (Springer, 2006)
↑ (en) Duke Lemur Center: Madagascar Fauna Group
↑ (en) Madagascar National Parks: The Conservation(2011) ()
↑ (en) UNESCO: Rainforests of the Atsinanana. Gearchiveerd op 1 augustus 2023.

Overige bronnen

(en) Nick Garbutt, Mammals of Madagascar: A Complete Guide (Yale University Press, 2007)

[1] (en) Vaughan, T.; Ryan J. & Czaplewski, N. (2011), Mammalogy, 5th. Jones & Bartlett Learning, "Chapter 12: Primates". ISBN 978-0-7637-6299-5. Gearchiveerd op 9 september 2023.

[MSW3-2] Groves, C.P. (2005). "Order Primates". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.) Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 111-121. ISBN 978-0-8018-8221-0.

[mammaldiversity-3] Mammal Diversity Database (2023). Mammal Diversity Database (Version 1.11) [Data set]. Zenodo. DOI: 10.5281/zenodo.7830771. Geraadpleegd op 12-11-2023.

[4] (en) Lisa Gould, M.L. Sauther, Lemurs: Ecology and Adaptation (Springer, 2006)

[5] (en) Duke Lemur Center: Madagascar Fauna Group

[6] (en) Madagascar National Parks: The Conservation(2011) ()

[7] (en) UNESCO: Rainforests of the Atsinanana. Gearchiveerd op 1 augustus 2023.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

Allocebus:	Pluimoorkatmaki (Allocebus trichotis)
Bugtilemur:	Bugtilemur mathesoni †
*Katmaki's (Cheirogaleus):*	Cheirogaleus andysabini · Cheirogaleus crossleyi · Cheirogaleus grovesi · Cheirogaleus lavasoensis · Grote katmaki (Cheirogaleus major) · Vetstaartkatmaki (Cheirogaleus medius) · Cheirogaleus minusculus · Cheirogaleus shethi · Cheirogaleus sibreei · Cheirogaleus thomasi
*Muismaki's (Microcebus):*	Microcebus arnholdi · Microcebus berthae · Microcebus bongolavensis · Microcebus boraha · Microcebus danfossi · Microcebus ganzhorni · Microcebus gerpi · Microcebus griseorufus · Microcebus jollyae · Microcebus jonahi · Microcebus lehilahytsara · Microcebus macarthurii · Microcebus mamiratra · Microcebus manitatra · Microcebus margotmarshae · Microcebus marohita · Microcebus mittermeieri · Dwergmuismaki (Microcebus murinus) · Kleine dwergmuismaki (Microcebus myoxinus) · Goudbruine muismaki (Microcebus ravelobensis) · Rode muismaki (Microcebus rufus) · Microcebus sambiranensis · Microcebus simmonsi · Microcebus tanosi · Microcebus tavaratra
Mirza:	Coquereldwergmaki (Mirza coquereli) · Mirza zaza
*Vorkstreepmaki's (Phaner):*	Phaner electromontis · Vorkstreepmaki (Phaner furcifer) · Phaner pallescens · Phaner parienti

Echte maki's:	Witkopmaki (Eulemur albifrons) · Grijskopmaki (Eulemur cinereiceps) · Roodkraagmaki (Eulemur collaris) · Kroonmaki (Eulemur coronatus) · Blauwoogmaki (Eulemur flavifrons) · Bruine maki (Eulemur fulvus) · Moormaki (Eulemur macaco) · Mongozmaki (Eulemur mongoz) · Roodbuikmaki (Eulemur rubriventer) · Eulemur rufifrons · Roodkopmaki (Eulemur rufus) · Sanfords maki (Eulemur sanfordi)
Halfmaki's:	Alaotrabamboemaki (Hapalemur alaotrensis) · Gouden halfmaki (Hapalemur aureus) · Grijze halfmaki (Hapalemur griseus) · Hapalemur meridionalis · Hapalemur occidentalis
Lemur:	Ringstaartmaki (Lemur catta)
Prolemur:	Breedsnuithalfmaki (Prolemur simus)
Vari's:	Rode vari (Varecia rubra) · Vari (Varecia variegata)

*Wolmaki's (Avahi):*	Avahi betsileo · Avahi cleesei · Oostelijke wolmaki (Avahi laniger) · Avahi meridionalis · Avahi mooreorum · Westelijke wolmaki (Avahi occidentalis) · Avahi peyrierasi · Avahi ramanantsoavani · Avahi unicolor
Indri's:	Indri (Indri indri)
*Sifaka's (Propithecus):*	Diadeemsifaka (Propithecus diadema) · Zijdesifaka (Propithecus candidus) · Milne-Edwards' sifaka (Propithecus edwardsi) · Perriers sifaka (Propithecus perrieri) · Goudkroonsifaka (Propithecus tattersalli) · Verreauxsifaka (Propithecus verreauxi) · Coquerels kroonsifaka (Propithecus coquereli) · Von der Deckens sifaka (Propithecus deckenii) · Kroonsifaka (Propithecus coronatus)

Archaeolemuridae:	Hadropithecus † · Archaeolemur †
Daubentoniidae:	Vinderdieren (Daubentonia)
Indriachtigen (Indriidae):	Wolmaki's (Avahi) · Indri's (Indri) · Sifaka's (Propithecus)
Echte lemuren (Lemuridae):	Echte maki's (Eulemur) · Halfmaki's of Bamboemaki's (Hapalemur) · Lemur · Prolemur · Vari's (Varecia)
Wezelmaki's (Lepilemuridae):	Wezelmaki's (Lepilemur)
Megaladapidae:	Megaladapis †
Palaeopropithecidae:	Archaeoindris † · Babakotia † · Mesopropithecus † · Palaeopropithecus †