Meeuwen (vogels)

zeevogels
(Doorverwezen vanaf Laridae)

Meeuwen (Laridae) zijn een familie van zeevogels uit de orde van de steltloperachtigen (Charadriiformes). Het zijn over het algemeen middelgrote tot vrij grote vogels, meestal grijs of wit, vaak met zwarte tekeningen op kop en snavel. Ze hebben een typische schelle, krijsende roep, wat 'kliauwen' wordt genoemd. De snavel is stevig en vrij lang, de poten dragen zwemvliezen. De 'echte' meeuwen variëren in formaat van de dwergmeeuw (120 g en 29 cm) tot de grote mantelmeeuw (1,75 kg en 76 cm).

Meeuwen
Geelpootmeeuw (Larus michahellis)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Aves (Vogels)
Orde:Charadriiformes (Steltloperachtigen)
Familie
Laridae
Rafinesque, 1815
Kleine mantelmeeuw (Larus fuscus)
Lavameeuw (Leucophaeus fuliginosus)
Reuzenstern (Hydroprogne caspia)
Kokmeeuw (Chroicocephalus ridibundus)
Synoniemen
  • Sternidae
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Meeuwen op Wikispecies Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Vogels
Krijsen van meeuwen
Krijsen van meeuwen aan een stil, verlaten Noordzeestrand (Terschelling) (download·info)
Vechtende meeuwen op het Museumplein in Amsterdam
Meeuwen en rollen van de branding

De sterns worden volgens de IOC World Bird List ook tot deze familie gerekend en vormen daar een onderfamilie of een geslachtengroep van. Heel vaak worden de sterns nog opgevoerd als een eigen familie (de Sternidae). Gemiddeld zijn sterns slanker en kleiner, met een ranke, puntige snavel. De reuzenstern is echter groter dan veel kleine soorten 'echte' meeuwen. De dwergstern is kleiner dan de kleinste meeuw.

Biologie en gedrag

bewerken

De meeste meeuwen, met name de soorten uit het geslacht Larus, zijn carnivoor en ze eten zowel aas als levende prooien. De prooidieren bestaan meestal uit krabben en visjes. Grotere meeuwen kunnen daarnaast soms jagen op zoetwater- en zeevogels, maar ook op duiven of kauwen.[1] Met uitzondering van de drieteenmeeuwen zijn meeuwen vogels van de kust en het binnenland die zelden ver op zee of in bossen te vinden zijn. De grotere soorten krijgen na vier jaar hun volwassen verenkleed, bij de kleinere soorten is dit over het algemeen na twee jaar al het geval. De grootste soorten hebben een hoge levensverwachting: er is een geval bekend van een zilvermeeuw die 49 jaar werd.

Meeuwen broeden in grote, drukke en lawaaierige kolonies. Ze leggen twee of drie gespikkelde eieren in een nest gemaakt van plantaardig materiaal. De jongen zijn nestvlieders; ze worden met donker gevlekt dons geboren en kunnen direct lopen.

Meeuwen (met name de grotere soorten) zijn vernuftige, nieuwsgierige en intelligente vogels. Ze spreiden complexe communicatiemethodes tentoon en hebben sterk ontwikkelde sociale structuren. Zo is in veel meeuwenkolonies defensief pestgedrag waar te nemen, waarmee potentiële vijanden op afstand worden gehouden. Sommige soorten, zoals de zilvermeeuw, hebben vaardigheden ontwikkeld om gereedschap te kunnen gebruiken. Vele soorten hebben zich op succesvolle wijze aangepast aan het menselijke milieu en zijn nu zeer algemeen in bewoonde gebieden. Andere soorten verkrijgen hun voedsel door middel van kleptoparasitisme.

Taxonomie

bewerken

De taxonomie van meeuwen is erg ingewikkeld vanwege hun grote verspreidingsgebied en de veel voorkomende hybridisatie die leidt tot grote genetische spreiding tussen soorten. Sommige soorten werden wel als ringsoort beschouwd, maar door onderzoek uit 2004 wordt die hypothese in twijfel getrokken.[2] Tot 2005 werden de meeste soorten meeuwen in het geslacht Larus geplaatst, maar aan de hand van onderzoek aan mitochondriaal DNA is gebleken dat die indeling polyfyletisch is. Aangezien men binnen de hedendaagse taxononie zo veel mogelijk naar monofyletische taxa streeft, zijn de geslachten Ichthyaetus, Chroicocephalus, Leucophaeus, en Hydrocoloeus heropgericht.[3]

Hybridisatie tussen meeuwensoorten is een vrij algemeen verschijnsel, hoewel de frequentie afhangt van de specifiek betrokken soorten. Mede hierdoor is met name de taxonomie van de grote meeuwen uit het geslacht Larus zeer complex en er wordt ook wel aangenomen dat hybridisatie een rol kan hebben gespeeld bij de vorming van de diverse soorten.

In het dagelijks taalgebruik worden diverse meeuwensoorten ook wel aangeduid als 'zeemeeuw'. Deze term kan door de leek worden aangewend om een bepaalde algemene soort aan te duiden, maar heeft geen taxonomische status. In België en Nederland worden de kokmeeuw, zilvermeeuw, (Engelse kleine) mantelmeeuw en stormmeeuw het meest met deze naam aangeduid, aangezien die het meest algemeen zijn langs de kust.

Lijst van geslachten

bewerken

Volgens IOC World Bird List[4]

Meeuwen en schaarbekken

Sterns

Afbeeldingen

bewerken

Symboliek

bewerken

De meeuw staat symbool voor vrijheid, maar ook voor zorgeloosheid, hoop en liefde.[bron?] De NSB gebruikte het symbool van de meeuw in zijn propaganda. Met name bij de jongerentak van de NSB, de Jeugdstorm, nam de meeuw een prominente plaats in.

Tegenwoordig is de meeuw terug te vinden in het logo van de Partij voor de Vrijheid (PVV). Een verfilmd boek is dat van Richard Bach, Jonathan Livingston Seagull. Het verhaal gaat over een meeuw die het vliegen op zichzelf als een hoger doel gaat bezien en niet langer als iets functioneels. De meeuw is hier een metafoor voor de mens in de zoektocht naar het hogere.

Er bestaat het Europees Kampioenschap Meeuwenschreeuwen in Adinkerke waarbij het er om gaat zo goed mogelijk de geluiden van een meeuw na te bootsen.[5][6]

Determinatie

bewerken

Hieronder een determinatietabel voor de meest voorkomende meeuwen aan de Nederlandse en Belgische kust.

 
Een determinatie tabel voor meeuwen


Zie de categorie Laridae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.