Landelijke intocht van Sinterklaas

televisieprogramma uit Nederland

De landelijke intocht van Sinterklaas is een jaarlijks rechtstreeks op de televisie uitgezonden verslag van de aankomst van Sinterklaas in Nederland.

Intocht van Sinterklaas
Pakjesboot 12 bij de aankomst van Sinterklaas in Groningen; 16 november 2013.
Pakjesboot 12 bij de aankomst van Sinterklaas in Groningen; 16 november 2013.
Speelduur per afl. ca. 75 minuten
Presentatie Merel Westrik (2024-heden)
Rachel Rosier (2020-heden)
Zie ook #Presentatie en verslaggeving
Land van oorsprong Nederland
Taal Nederlands
Uitzendingen
Start 1952
Netwerk of omroep NTS (1952-1969)
NOS (1970-1995)
NPS (1995-2009)
NTR (2010-heden)
Zender NPO 3, voorheen NPO 1 & NPO 3, daarvoor NPO 2, daarvoor NPO 1
Officiële website
Portaal  Portaalicoon   Televisie

Oorspronkelijk werd de intocht in de tweede helft van november gehouden. Om commerciële redenen werd dit in 1994 vervroegd naar de zaterdag tussen 10 en 16 november.[1][2] Tegenwoordig wordt de intocht gehouden op de eerste zaterdag na Sint-Maarten, die tussen 12 en 18 november valt.

Aanvankelijk was de begintijd in de middag (begin tussen 13:30 en 14:30 uur), gaandeweg werd dit vervroegd. Vanaf 1979 werd de vaste begintijd 12:00 uur. Tot en met 1985 duurden de uitzendingen doorgaans een uur, in 1986 werden ze in duur verlengd naar 70 à 95 minuten. Tegenwoordig duren de uitzendingen meestal 75 minuten (12:00-13:15 uur), soms met enige uitloop. De uitzendingen werden verzorgd door de NTS, vanaf 1969 door de NOS, vanaf 1995 door de NPS en vanaf 2010 door de NTR. Vanaf 2001 wordt de intocht dubbel uitgezonden: op de vaste zender NPO 3, en met doventolk op NPO 2 (2001-2005), NPO 1 (2006-2010), Zappelin 24 (2011-2013), NPO Zappelin Extra (2014-2021) en NPO 1 extra (2022-heden). Sinds 2023 is er ook tegelijk een uitzending met audiodescriptie op NPO 2 extra (2023-heden).

In 2002 werd de intocht geïntegreerd in het Sinterklaasjournaal. Sinds 2022 wordt de verslaggeving ter plekke verzorgd door Rachel Rosier.

Uitzending

bewerken

De intocht wordt vanaf 1952 jaarlijks uitgezonden op de nationale televisie op een zaterdagmiddag in november. De eerste intocht op 22 november 1952 was een verslag van de intocht van Sinterklaas in Amsterdam. Tot en met 1963 is het elk jaar in Amsterdam gehouden (met uitzondering van 1960, Rotterdam). Sindsdien wisselen de locaties van de televisieopname jaarlijks. Gemeenten kunnen zich hiervoor inschrijven, waarna de publieke omroep uiteindelijk de keuze bepaalt en een deel van de organisatie op zich neemt. In april of mei wordt uiteindelijk bekendgemaakt waar Sinterklaas met zijn Pieten zal aankomen. De intocht van 1985 was de eerste in een binnenhaven; voordien waren de intochten in zeehavens gehouden.

In 2019 werd er op televisie vanuit het Spoorwegmuseum (Utrecht) een speciale uittocht van Sinterklaas georganiseerd met de titel 'Heerlijk avondje voor Sinterklaas'. Diverse bekende Nederlanders traden er op en er was een programma met een quiz, spelletjes en muzikale bijdragen, waaronder Het Utrechtse kinderkoor. Die avond vertrok Sinterklaas per trein vanuit het Spoorwegmuseum 'naar Spanje'. Ook werd er voor het eerst bij die gelegenheid het nieuwe Sinterklaaslied 'in December geloof ik alles' ten gehore gebracht. De presentatie was in handen van de Hoofdpiet en Dieuwertje Blok.

Uitzending in coronatijdperk

bewerken

In 2020 en 2021 werd de intocht aangepast vanwege de coronacrisis. Hij werd in deze jaren niet rechtstreeks uitgezonden, maar van tevoren opgenomen. In 2020 meerde de Sint met zijn stoomboot in Elburg aan. Er was geen publiek bij aanwezig. De plaatsnaam werd in de uitzending niet bekendgemaakt om te voorkomen dat belangstellenden alsnog erop af zouden komen. Tijdens de uitzending werd namelijk de suggestie gewekt dat de tv-uitzending rechtstreeks was. Ook maakte de Sint geen rondrit door de stad, maar ging hij gelijk naar het 'Grote Pietenhuis', dat in Paleis Soestdijk was ingericht, om daar een defilé af te nemen van kinderen uit verscheidene plaatsen die vergezeld werden door hun burgemeester.[3]

Ook in 2021 vond de gehele intocht plaats in en rond Paleis Soestdijk. Ook dat jaar werd de plaatsnaam in de uitzending niet bekendgemaakt om te voorkomen dat er publiek af zou komen op de intocht. De Sint was al eerder in Nederland aangekomen om de taak van de Luisterpiet over te nemen. Daarna nam hij net als in 2020 bij Paleis Soestdijk het defilé af. De stoomboot meerde ondertussen aan in de haven van Spakenburg, met alleen Pieten en natuurlijk alle cadeaus. Hiermee was dit het eerste jaar waarin de stoomboot zonder Sinterklaas aanmeerde.[4]

De stoomboot

bewerken
 
Aankomst met het schip Spanje in 1955.

In Amsterdam werd, vanaf 1952, met de motorboot Spanje aangemeerd. De boot meerde af ter hoogte van de Sint Nicolaaskerk. Vanaf 1964 werden voor de landelijke intocht wisselende boten gebruikt, zoals in 1978 van de stoomboot: Hr.Ms. Zeefakkel A903, tot in 1985 stoomschip de Hydrograaf in dienst werd genomen. Dit schip werd tot 2022 jaarlijks gebruikt als Pakjesboot 12, vanaf dat jaar veranderde zijn naam in De Stoomboot. De naamswijziging werd in de verhaallijn van het Sinterklaasjournaal aangekondigd met dat de 'oude' Pakjesboot 12 gezonken zou zijn en Sinterklaas een nieuw schip zou krijgen.

Omdat de Hydrograaf geen echte stoomboot meer is, maar vaart op een dieselmotor, wordt de rook uit de schoorsteen nagemaakt. Lang gebeurde dit met rookpotten maar sinds 2005 vallen deze onder de Wet wapens en munitie. Om die reden wordt er sindsdien een rookmachine gebruikt.

Sinterklaas heeft niet altijd met de Hydrograaf kunnen aankomen. In de jaren 1993, 2001 en 2012 moesten andere boten worden gebruikt omdat de Hydrograaf de stad niet kon bereiken, bijvoorbeeld door een te lage brug. Zo werd in 1993 de Pakjesboot 13 (de ss Succes) ingezet, gevolgd door de Pakjesboot 14 (de ss Maria C) in 2001 en de Stoomboot 0475 (de Dilles) in 2012. Bij de intocht van 2019 kon Sinterklaas zelfs helemaal niet per boot aankomen, omdat Apeldoorn, waar deze intocht plaatsvond, niet per boot bereikbaar was. Om die reden kwam de goedheiligman dat jaar met een stoomtrein van de VSM aan. In 2022 kwam hij vanwege het "zinken van de stoomboot" per vliegtuig aan op Rotterdam The Hague Airport om daar zijn nieuwe boot in ontvangst te nemen waarmee hij naar Hellevoetsluis voer.

Presentatie en verslaggeving

bewerken
Persoon Rol Periode
Huidige presentatoren/verslaggevers
Merel Westrik Presentator 2024-heden
Rachel Rosier Verslaggever 2022-heden
Voormalige presentatoren/verslaggevers
Mies Bouwman Verslaggever 1967-1972
Edwin Rutten 1973, 1984
Rob de Nijs 1975
Sonja Barend 1976
Wieteke van Dort 1977, 1979
Koos Postema 1979
Henk van Stipriaan 1981
Aart Staartjes Presentator/verslaggever 1982-1983, 1985-2001
Dieuwertje Blok Presentator 2002-2023
Rik Hoogendoorn Verslaggever 2002-2006
Lot Lohr 2002
Aldith Hunkar 2002
Jeroen Kramer 2007-2022[5]
Dolores Leeuwin 2012-2015
Lex Uiting 2016
Charlie Chan Dagelet 2017

Rolverdeling

bewerken
Huidige rolverdeling
Acteur Rol Periode
Stefan de Walle Sinterklaas 2011-heden
Niels van der Laan Hoofdpiet 2018-heden
Dick van den Toorn Wellespiet 2004, 2006-2008, 2010-2014, 2016-heden
Marc Nochem Boekpiet 2011, 2016, 2020-heden
Pim Muda Reservepiet/Clowntjespiet/Pietje Pim 2011, 2014, 2016, 2020-heden
John Jones Vergeetpiet 2010, 2012-2013, 2017 (hulpsinterklaas), 2020-heden
Joep Onderdelinden Luisterpiet 2013, 2017, 2021-heden
Owen Schumacher Malle Pietje 2017-heden
Han Oldigs Piet de Smeerpoets 2019-heden
Leon van der Zanden Proefpiet 2020-heden
Mingus Dagelet Verdwaalpiet (voorheen Nieuwe Piet) 2018, 2020-heden
Julia Akkermans Piet 2021-heden
Rosa da Silva Chocopiet
Jade Olieberg Paardenpiet
Voormalige rolverdeling
Bram van der Vlugt Sinterklaas 1986-2010
Adrie van Oorschot 1965-1985
Ben Groenier 1964
Gerard de Klerk 1963
Dick van Bommel 1960
Jan Gajentaan 1952-1959, 1961-1962
Erik van Muiswinkel Hoofdpiet 1998-2015
Harry Piekema 2017
Erik de Vogel 1994-1997
Frits Lambrechts 1984-1993
Lars Boom 1981[6]
Will van Selst 1976[7]
Piet Römer 1968-1975, 1977-1980, 1982-1983
Jaap Maarleveld 1965-1967[8]
Willem Nijholt 1964[9]
Michiel Kerbosch Wegwijspiet 1981-2005
Maarten Wansink Huispiet 2002-2007, 2009-2018
Hugo Haenen Rijmpiet 1997
Anne Rats Paardenpiet Glenn 2001-2002, 2005
Rob Kamphues Rare Piet 2003, 2006-2008, 2010
Peter Lusse Ballonnenpiet 2008
Bob Fosko Pietje Precies 2009, 2011-2012, 2016-2017
Kasper van Kooten Zielepiet 2009
Jochem Myjer Pietje Paniek 2012-2015
Valerio Zeno Pietje Verliefd 2012
Peter Faber Opa Piet 2014
Friso van Vemde Clowntjespiet/Pietje Pam 2014, 2016
Joost Spijkers Clowntjespiet/Pietje Pet 2014, 2016
Martijn Hillenius Stafpiet 2016
Abbey Hoes Zielepiet 2017
Minne Koole Piet Snot 2018
Tom van Kessel Nieuwe Piet 2018
Sarah Bannier Pietje (voorheen Rommelpiet/Nieuwe Piet/Pietje Puk) 2015-2016, 2018-2019
Desi van Doeveren Oepsiepiet (voorheen Nieuwe Piet) 2018-2019
Danny Westerweel Hulppiet (voorheen Nieuwe Piet)
Frederik Brom Paardenpiet 2019

Overzicht van alle landelijke intochten

bewerken

In onderstaand schema staan de plaatsen waar de Sint vanaf 1952 in Nederland is aangekomen.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Overzichtskaart met alle Sinterklaasintochten vanaf 1952
Datum Plaats
22 november 1952 Amsterdam
21 november 1953
20 november 1954
19 november 1955
17 november 1956
16 november 1957
22 november 1958
14 november 1959
16 november 1960 Rotterdam
18 november 1961 Amsterdam
17 november 1962
16 november 1963
14 november 1964 Hoorn
20 november 1965 Vlissingen
19 november 1966 Harlingen
18 november 1967 Medemblik[10]
16 november 1968 Veere
15 november 1969 Enkhuizen
14 november 1970 Volendam
20 november 1971 Monnickendam
18 november 1972 Willemstad
17 november 1973 Hoorn
16 november 1974 Enkhuizen
15 november 1975 Vlissingen
20 november 1976 Scheveningen
19 november 1977 Muiden
18 november 1978 Medemblik
17 november 1979 Rotterdam
15 november 1980 Veere
14 november 1981 Hindeloopen
20 november 1982 Marken
19 november 1983 Hoorn
17 november 1984 Terschelling
23 november 1985 Heusden
22 november 1986 Zutphen
21 november 1987 Schoonhoven
Datum Plaats
19 november 1988 Zierikzee
18 november 1989 Gorinchem
17 november 1990 Elburg
23 november 1991 Hindeloopen
14 november 1992 Dordrecht
20 november 1993 Ravenstein
12 november 1994 Monnickendam
11 november 1995 Doesburg
16 november 1996 Harlingen
15 november 1997 Enkhuizen
14 november 1998 Wijk bij Duurstede
13 november 1999 Hattem
18 november 2000 Woudrichem
17 november 2001 Maastricht
16 november 2002 Zaltbommel
15 november 2003 Zwolle
13 november 2004 Alkmaar
12 november 2005 Sneek
18 november 2006 Middelburg
17 november 2007 Kampen
15 november 2008 Almere
14 november 2009 Schiedam
13 november 2010 Harderwijk
12 november 2011 Dordrecht
17 november 2012 Roermond
16 november 2013 Groningen
15 november 2014 Gouda
14 november 2015 Meppel
12 november 2016 Maassluis
18 november 2017 Dokkum
17 november 2018 Zaanstad
16 november 2019 Apeldoorn
14 november 2020 Paleis Soestdijk[11]
13 november 2021
12 november 2022 Hellevoetsluis
18 november 2023 Gorinchem
16 november 2024 Vianen
  • In Spanje en andere landen kent men een Driekoningenoptocht; ook deze wordt uitgezonden op televisie. Het gaat om de aankomst van de drie wijzen uit het oosten, begeleid door hun pages die cadeautjes brengen aan de kinderen. Ook hier mogen kinderen brieven schrijven en ze maken hun schoenen schoon. In kuststeden komen de drie wijzen aan met een boot. Deze optocht, elk jaar op 6 januari (driekoningen) vind ook plaats in het centrum van Den Bosch naar de Sint-Janskathedraal.
  • In 2019 werd de Pakjesboot 12 gebruikt bij de lokale intocht van Sinterklaas in Hoorn omdat deze niet bij de landelijke Intocht van Sinterklaas in Apeldoorn kon worden gebruikt.
  • In het Friese Grouw kent men Sint Piter. Zijn intocht is op de zaterdag voor 21 februari of indien deze daar te dicht bij is, een week eerder. Hij komt net als Sinterklaas per boot aan. Hij vertrekt weer voor 21 februari.
Zie de categorie Intochten van Sinterklaas van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.