Dorp (Nederland)

In het Nederlandse landschap kunnen dorpse nederzettingen worden ingedeeld naar hun oorspronkelijke nederzettingstype:

Type	Omschrijving	Voorbeelden
bedrijfsdorp	opgezet door een groot bedrijf voor de arbeiders van de fabriek	Agodorp, Budel-Dorplein, Heveadorp
dijkdorp	aan een dijk	Broek op Langedijk, Leiden
esdorp of brinkdorp	naast hoger gelegen akkercomplexen, die essen worden genoemd en rond een brink	Assen, Laren, Vledder
kerkdorp	rond een enkele kerk	Kerkdorp
kransakkerdorp	ontstaan uit een reeks boerderijen langs een es	Oosteinde
ontginningsdorp (vaak lintdorp)	opgezet als centrum voor de bewoners van een zojuist ontgonnen gebied	Sint Geertruid, Haastrecht
ringdorp of kerkringdorp	gecentreerd rond een centraal punt (meestal een kerk)	Renesse
terpdorp of wierdedorp	op een terp of wierde	Niehove, Bolsward
veenkolonie (vaak lintdorp)	een specifiek ontginningsdorp opgezet voor de verveners van een hoogveengebied	Eerste Exloërmond
voorstraatdorp	met brede hoofdstraat; voornamelijk in Zeeland en Zuid-Holland	Stavenisse/Oudedorp, Stad aan 't Haringvliet
wegdorp	langs een weg	Langezwaag, Assendelft
Overlappende categorieën
komdorp of kruisdorp	opgezet rond een kruising van wegen	Schoondijke of Oud-Lemiers
lintdorp of streekdorp	in hoofdmoot opgezet langs een lange ader, zoals een kanaal, weg of spoorweg	Groeneweg of De Punt

Een grensdorp is een dorp dat zich bevindt in twee of meer geografische gebieden.

Voorkomen van de aanduiding 'dorp'

De benaming 'dorp' leeft soms voort in plaatsen die in relatief korte tijd snel zijn gegroeid en in feite verstedelijkt zijn zoals Hoofddorp en Leiderdorp.

Woonwijken worden ook wel als 'dorp' aangeduid, zoals de tuindorpen bij grotere steden, die een sfeer van natuurlijk rust en ruimte moesten uitstralen. Soms worden dergelijke stedelijke 'dorpen' gekenmerkt door een eigen karakter of bouwstijl, bijvoorbeeld Betondorp in Amsterdam, zijn ze gebouwd voor de arbeiders van een bepaald bedrijf, zoals Lauradorp in Ubach over Worms of Batadorp in Best, of voor bewoners met een bepaalde levensovertuiging of leefstijl, zoals Sidhadorp in Lelystad of het ecodorp Wijnbergen bij Doetinchem.

In en nabij Rotterdam zijn, na het bombardement in de meidagen van 1940, een zestal noodcomplexen neergezet voor dakloos geworden inwoners, waaronder het Brabantse Dorp, het Drentse Dorp, het Gelderse Dorp en het Utrechtse Dorp (plus de nog bestaande complexen Smeetsland en Laag Zestienhoven).

In grotere landelijke gemeenten die meerdere kernen omvatten, worden die kernen (vaak voormalige zelfstandige gemeenten) soms nadrukkelijk aangeduid door het achtervoegsel 'dorp' eraan te hechten, bijvoorbeeld Nieuwvliet-Dorp in de Gemeente Sluis.

'Dorp' wordt ook gebruikt ter onderscheid van andere delen van een nederzetting, bijvoorbeeld Hazerswoude-Dorp ten opzichte van Hazerswoude-Rijndijk.

Een trend lijkt te zijn om nieuwbouwwijken of delen daarvan de toevoeging 'dorp' te geven, bijvoorbeeld Hierden-Dorp in de gemeente Harderwijk.

Trivia

• In 2006 vroeg de belangenvereniging van Nij Altoenae de dorpsstatus aan bij hun gemeente (Het Bildt). Deze werd toegekend; de status kwam in de praktijk neer op een eigen postcode, die van kracht werd in 2008.
• Vanaf 2017 werden nieuwe woningen opgeleverd in het nieuw gestichte dorp Hoef en Haag, toen nog gemeente Vianen. Het werd daarmee het nieuwste dorp van Nederland. Totaal komen er 1.800 woningen in het dorp, dat sinds 1-1-2019 onderdeel is geworden van de fusie-gemeente Vijfheerenlanden.