Kleine-Gartmanplantsoen
Het Kleine-Gartmanplantsoen is een plein en plantsoen in het centrum van Amsterdam. Het vormt de verbinding tussen het Leidseplein en de Weteringschans.
Kleine-Gartmanplantsoen
| ||||
| ||||
Plantsoen met hagedissen
| ||||
| Geografische informatie | ||||
| Locatie | Amsterdam | |||
| Stadsdeel | Centrum | |||
| Begin | Leidseplein | |||
| Eind | Weteringschans | |||
| Postcode | 1017 RP, 1017 RR | |||
| Algemene informatie | ||||
| Genoemd naar | Maria Kleine-Gartman | |||
| Naam sinds | 1915 | |||
| Openbaar vervoer | Tram | |||
| ||||
Het plantsoen kwam er in 1909 door een Overkluizing van de Lijnbaansgracht die nodig was om ruimte te maken voor tramhaltes. Zo ontstond een knooppunt van tramlijnen en werd het plantsoen in feite een druk verkeersplein, dat door velen ten onrechte wordt gezien als een deel van het Leidseplein.
Aangrenzend ligt, bij de Leidsekruisstraat, Brug 198 uit 1913 naar een ontwerp van zeer vermoedelijk J.M. van der Mey over de Lijnbaansgracht (Zieseniskade). Aan het plantsoen bevindt zich op no. 2 en 2A het imposante Hirschgebouw, geopend in 1912 als Modemagazijn Hirsch & Cie. Het is nu (2021) grotendeels in gebruik bij het bedrijf Apple Inc. Nederland dat er in 2012 een "flagshipstore" opende. De monumenten De Balie en het City Theater staan ook aan het plantsoen. In en rond het grasveld voor de City-bioscoop "kruipen" veertig bronzen hagedissen, dit is het kunstwerk Blauw Jan uit 1994 naar een ontwerp van Hans van Houwelingen.
UitgaansgebiedBewerken
Het Kleine-Gartmanplantsoen is een uitgaansplek en heeft nauwelijks een woonfunctie.
Aan de noordoostkant van het plantsoen, tot 1915 deel van de Lijnbaansgracht, bevondt zich op de hoek met het Leidseplein tot 2020 de restaurant de Heinekenhoek. Voorts zijn er behalve Palladium nog diverse cafés, de City-bioscoop en de besloten sociëteit De Kring.
Aan de zuidwestkant van het plantsoen, tot 1915 deel van de Weteringschans, bevindt zich naast het Hirschgebouw op de hoek met het Leidseplein, het cultureel centrum De Balie, het gebouw van het voormalige kantongerecht (Kleine-Gartmanplantsoen 10), ook de toegang tot het Max Euweplein. Iets verderop liggen aan de Weteringschans het voormalige gebouw van de Vrije Gemeente, de huidige "poptempel" Paradiso, en daar tegenover het Barlaeus Gymnasium.
Verkeer en vervoerBewerken
Er is richting oost een halte voor de tramlijnen 1, 7 en 19. De vroegere halte voor de trams in westelijke richting is in 2018 verplaatst naar de Marnixstraat. Op het aangrenzende Leidseplein is een tramhalte stadinwaarts voor de lijnen 2 en 12.
De grote, aan het plantsoen naast de tramhalte gelegen, taxistandplaats werd 'Standplaats Leidseplein' genoemd. In november 2017 werd deze verplaatst naar de Leidsebrug, zodat het Leidseplein autovrij werd.
HerinrichtingBewerken
Het plein is vanwege de drukke verkeersstromen sinds de aanleg onderhevig aan herinrichtingen. Vanaf 2014 tot 2021 werd er gewerkt aan een nieuwe inrichting. Als laatste fase van die herinrichting werd het Kleine-Gartmanplantsoen vernieuwd met de ondergrondse fietsenstalling Kleine-Gartmanplantsoen, waarvan de bouw begin 2019 begonnen is.[1] De nieuwe fietsenstalling is ontworpen door het architectenbureau ZJA[2]. Het dak van de fietsenstalling is als eerste opgeleverd, waardoor het Kleine-Gartmanplantsoen voorzien is van een nieuwe inrichting met groen en natuursteen.[3] De 40 hagedissen van het kunstwerk Blauw Jan van Hans van Houwelingen zijn aan het begin van de bouw verwijderd, om na te zijn opgeknapt in 2021 weer terug te keren voor de oplevering van de ondergrondse fietsenstalling in 2021.[4] Ook is de tramhalte vernieuwd en is de rijbaan vervangen door een fietspad.[3]
Het Kleine-Gartmanplantsoen gezien van zuidoost naar noordwest met links De Balie en het Hirschgebouw; 1959.
Brug 198 ten zuidoosten van het plantsoen; 2017.
Cultureel centrum De Balie.
Opening Apple Store in het Hirschgebouw; 3 maart 2012.
Bouw fietsparkeerkelder, met links de in 2021 gesloopte 'Heinekenhoek'; 2019.
.jpg)
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Zie de categorie Kleine-Gartmanplantsoen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
