Karatsjaj-Balkaars

Het Karatsjaj-Balkaars (къарачай-малкъар тил, qaracay-malqar til) is een Turkse taal, die gesproken wordt in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië.

Karatsjaj-Balkaars къарачай-малкъар тил
Gesproken in	Rusland
Vitaliteit	potentieel bedreigd
Sprekers	305.000
Taalfamilie	Altaïsch (omstreden) Turks Kiptsjaaks Karatsjaj-Balkaars
Alfabet	cyrillisch
Officiële status
Officieel in	Rusland Karatsjaj-Tsjerkessië Kabardië-Balkarië
Taalcodes
ISO 639-1	–
ISO 639-2	crh
ISO 639-3	crh
■ Verspreiding van het Karatsjaj-Balkaars
Portaal    Taal

Verspreiding

Het Karatsjaj-Balkaars wordt gesproken in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië in de Noordelijke Kaukasus. Vanaf 1944 werden de Karatsjajers en de Balkaren gedeporteerd naar Centraal-Azië. Vanaf 1957 konden ze weer terugkeren naar hun oorspronkelijke woongebied. Vandaag heeft het Karatsjaj-Balkaars ongeveer 305.000 sprekers. Bij de laatste officiële volkstelling van de Sovjet-Unie (1989) waren er 151.000 Karatsjajers en 79.702 Balkaren die aangaven de taal te spreken.

Klankleer

Medeklinkers

		labiaal	alveolaar	palataal	velaar	uvulaar	glottaal
nasaal		m	n		ŋ
plosief	steml.	p	t		k	(q)
	stemh.	b	d		ɡ	(ɢ)
affricaat	steml.		t͡s	t͡ʃ
	stemh.			d͡ʒ
fricatief	steml.	f	s	ʃ	x		h
	stemh.		z		(ɣ)
vibrant			r
approximant		w	l	j

Klinkers

	voor		achter
	ongerond	gerond	ongerond	gerond
open	i	y	ɯ	u
midden	e	ø		o
open			ɑ

Schrift

Sinds 1938 wordt het Karatsjaj-Balkaars geschreven in het cyrillisch, ter vervanging van het Latijnse alfabet dat sinds 1924 in gebruik was. Daarvoor werd het Arabisch alfabet gebruikt.

Cyrillisch alfabet
(1936-heden)

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Д д	Дж дж	Е е
Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Къ къ	Л л
М м	Н н	Нг нг	О о	П п	Р р	С с	Т т
У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	ъ
Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Latijns alfabet
(1924-1936)

A a	B в	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g
Ƣ ƣ	I i	J j	K k	Q q	L l	M m	N n
Ꞑ ꞑ	O o	Ө ө	P p	R r	S s	Ş ş	T t
Ь ь	U u	V v	У y	X x	Z z	Ƶ ƶ

Tekstvoorbeeld

De onderstaande tekst is een uittreksel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in het Karatsjaj-Balkaars.

Nederlands	Karatsjaj-Balkaars	Romanisatie
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.	Бютеу адамла эркин болуб эмда сыйлары бла хакълары тенг болуб тууадыла. Алагъа акъыл бла намыс берилгенди эмда бир-бирлерине къарнашлыкъ халда къараргъа керекдиле.	Butey adamla erkin вolyв emda sьjlarь вla xaqlarь teꞑ вolyв tyyadьla alaƣa aqьl вla namьs вerilgendi emda вir-вirlerine qarnaşlьq xalda qararƣa kerekdile.

Turkse talen

Ogoers: Tsjoevasjisch · Bolgar · Chazarisch Oeigoers: Gökturks · Chagatai · Oezbeeks · Oeigoers · Äynu · Lop · Ili Kiptsjaaks: Kazachs · Kirgizisch · Tataars · Altajs · Basjkiers · Karatsjaj-Balkaars · Karakalpaks · Koemuks · Nogais · Karaïm · Koemaans · Krymtsjak · Baraba · Krim-Tataars Ogoezisch: Turks · Azerbeidzjaans · Turkmeens · Gagaoezisch · Osmaans · Balkan-Turks · Horasan-Turks · Petsjenegisch · Qashqai · Salar · Afsjarisch · Iraaks-Turkmeens Khalaj: Khalaj Siberisch: Chakassisch · Dolgaans · Jakoets · Toevaans · Tsjoelyms · Fuyu-Kirgizisch · Sjor · Tofa · Yugur Mogelijk verwante talen en families: Altaïsche talen · Oeraalse talen · Mongools · Toengoezisch · Koreaans · Japanse talen

Zie de Karatsjaj-Balkaarse uitgave van Wikipedia.