Jan van Hoogstraten
Jan van Hoogstraten (Rotterdam, 26 januari 1662 - aldaar, 28 juli 1736)[1] was een Nederlandse dichter en schrijver.
Jan van Hoogstraten | ||||
---|---|---|---|---|
![]() | ||||
Portret van Jan van Hoogstraten toegeschreven aan Arnold Houbraken
| ||||
Algemene informatie | ||||
Geboren | 26 januari 1662 | |||
Geboorteplaats | Rotterdam | |||
Overleden | 28 juli 1736 | |||
Overlijdensplaats | Rotterdam | |||
Handtekening | ![]() | |||
Dbnl-profiel | ||||
|

Van Hoogstraten, zoon van de uitgever, vertaler en dichter François van Hoogstraten en Hester de Koning, was aanvankelijk boekverkoper in Dordrecht. Rond 1697 vestigde hij zich in Gouda.[2] Hij verdiende - naast zijn inkomen uit het schrijverschap - zijn brood als belastingambtenaar ("commies ter recherche"). In Gouda genoot hij bescherming van de voornaamste regentenfamilies. Zo was hij bevriend met de burgemeesters Govert Cincq en Arent van der Burgh. Hij verbleef dikwijls in het buitenverblijf Burghvliet van Van der Burgh, een trefpunt voor veel regenten en welgestelde burgers uit Gouda en omstreken.[3] In zijn dichtwerk worden de bevriende Goudse patriciërs dan ook regelmatig genoemd en geprezen. Na een meningsverschil met de Goudse regenten verliet hij in 1718 deze stad. Hij werd overgeplaatst naar Tiel.[2]
Van Hoogstraten was een neef van de schilder Samuel van Hoogstraten en een broer van de dichter, arts en taalkundige David van Hoogstraten. Hij trouwde in 1683 met Geertruij(d) van der Haegen (1658-1719) en zij zijn de ouders van François van Hoogstraten (1689-1760), onder andere burgemeester van Oudewater. Hij overleed op 28 juli 1736 in Rotterdam en werd op 1 augustus 1736 begraven in de Franse kerk aldaar.[4]
Gedicht van Jan van Hoogstraten
bewerken- Verschove deugd, die in haar Liefde, en lof verdrinkt,
- En 't heylig Pinxtervuur ziet op haar voorhooft blaken:
- Wenst, om haar byzyn al het aardse te verzaken,
- Daar zy in 't Hemels Koor op Davids toonen zingt.
- Dus hoog verheven, om de werrelt voor te ligten,
- Wil zy geen zang als die vermaken kan, en stigten.
- (Uit: Zegepraal der Goddelijke liefde - "Op de Tytelprent")
Bibliografie (selectie)
bewerken- Blyde inhalinge van den onverwinnelijksten helt, Willem de Derde, Koning van Engeland, Vrankrijk, Schotland en Yerland, &c. &c. Geschiet op den Febr. 1691, 1691
- Engeland in rouw, over het ... overlijden van ... Marie, Koninginne van Engeland ..., 1695
- Gezangen. Op de hedensdaagse niewste, en voornaamste wijsen, 1699
- De Coccejaansche Venus, of de Min onder de kerkelingen: Benevens de bruiloft in Salomons tempel, of De vervulling der prophecye van de Coccejaansche Venus, 1699
- Spiegel de alderschoonste cortisanen deses tijds. Verbeeldende desselfs verandering van klederen, vercierselen, en andere ornamenten, onder haar gebruikelijk, 1701. 28 vrouwenportretten, door Chrispijn van de Passe; met Franse, Nederlandse en Duitse gedichtjes
- Minnezangen en drinkliederen op de bekentste en aangenaamste wyzen, 1701
- De Merwe in rou over het afsterven van ... mr. Joh. de Wit, secretaris der stad Dordregt etc. en mevr. Willemina de Wit, beyde overleden in feb. 1701, aan mevr. Maria van Berkel, ... weduwe van wijlen ... Kornelis de Wit, in zijn leven borgermeester der stad Dordregt, ruwaart van den lande van Putten, etc, 1701
- De geleerde advocaat, of de bespotte druivendief. Blyspel, 1707
- Zegepraal der Goddelijke liefde, 1709
- Zegezang over den nederlaag der Franssen, door de magt der triomferende bondgenooten by Blaugis: voor de verovering van Bergen in Henegouwen ..., ca. 1709
- Stedenkroon, of aangeboren lof eeniger Hollandse steden, 1710
- Mengelzangen en liederen, 1710
- Enéas, of Ondergang van Troje. Treurspel, 1710
- Zedeles over de ydele ondernemingen der wraakzugtige mensen, tegens Gods bevel; volgens de stellingen van D. Stella, 1711
- Memorie van het gepasseerde, ontrent het drukken van het leven van den apostel Paulus troulooslyk behandeld door Aart Houbraken, 1712
- De Kruisheld, of het leven van den grooten apostel Paulus, leeraar der heidenen. in VII. boeken begrepen, 1712
- Klinkdigten op verscheiden stoffen, 1712
- Puntdigten en byschriften, 1712
- Schetse van Aurelius Prudentius Lofgezangen, aan G. Kempher, 1713
- Blyde inkomste van Zyne K. Majesteyt Georg Lodewyk ... koning van Engeland ... binnen Londen], 1714
- Afzetzel van de repuplyk, of vrye staat van Venetië, begrepen in 3 boeken, 1715
- De verliefde kok, 1720
- Mengelpoezy, of verscheyde gedigten, 1714-1720
- Tys Onverstand, of de bruiloft van Anne met 'er baard. Kluchtspel, 1724
- Parnas aan de Waal, of Gelderse zangnimf zoet op mengelpoezy, uit verschey de gedigten, 1726
- Minnezangen, 1728
- Staat- en zedekundige zinneprenten, of leerzame fabelen; die van den heere La Court speelswyze gevolgt, 1731
- De zilvere bruiloft voor den heere Arnoldus Beyerman, en zyne waarde egtgenoote juffrouw Alida Disselwerf geviert in Rotterdam den 4den van Lentemaand 1733, 1733
- Goddelijke liefde in zegepraal vertoont in 47 zinnebeelden, 1737
- Dafnis veldzang. Tafel spel, 1748
- Zedeles over de ydele ondernemingen der wraakzugtige mensen, tegens Gods bevel; volgens de stellingen van D. Stella, ca. 1750
- Eneas, of Ondergang van Troje; treurspel, 1759
- Korte inhoud, beschryving en uitlegging der Vertoningen, voor, in en na het treurspel van Enéas, of Ondergang van Troje, 1759
Vertalingen
bewerken- Naauw-kuurig verhaal van den opgank, vordere successen en voornaamste voorvallen der Franse Oost-Indise Compagnie in 't Fransch beschreven door Urbain Souchu de Rennefort en door J.V.H. in het Neederduits vertaalt, 1688
- Historie van Oost-Indien, vervattende behalven de zeer nette beschrijving der vergelegene landen, een omstandig verhaal van het wedervaren der Franschen aldaar, Urbain Souchu de Rennefort; Uit der zelver aanteekeningen overgezet 1696
- Gedenk waardige historie van Oost-Indien, zijnde een nette beschrijving van alle des zelfs kusten, eylanden, en volkeren, hun godsdiensten, krijgskunde en oorlogen, zede, regering, kleeding, diere, vrugten, visserijen, vreemdigheden, en zeldzame voorvallen door Urbain Souchu de Rennefort, 1705*
- Schimp- en hekeldigten uit verscheide poëten, gevolgt na den Roomsen Juvenalis en de Satyrische gezigten, van den Spaansen Quevedo, &c, 1707. Uit een onlangs ontdekte brief van Jan van Hoogstraten uit 1707 blijkt dat hij de auteur is. Volgens Van Doorninck zouden de hekeldichten op de vert. van Phaedrus' fabelen (p. 181 e.v.) van David van Hoogstraten zijn die in diezelfde tijd een vertaling van deze fabelen had uitgegeven
- De voogd gek tegens dank.Blyspel / na het Frans van Florent Carton, 1710. Bewerking van: Le tuteur
- Medor en Angelica, of de Schaking in de opera. Klugtspel na het Frans van Florent Carton Dancourt, 1711
- Medor en Angelica, of de Schaking in de opera. Klugtspel / na het Frans van Florent Carton Dancourt], eerste helft 18e eeuw
Externe link
bewerken- Digitale bibliotheek Nederlandse letteren
- Jong, J.J. de, Met goed fatsoen, de elite in een Hollandse stad, Gouda 1700-1800, Amsterdam, 1985
- Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
Literatuur In de jaren 1952 en 1953 verschenen er van de hand van Hein Tempelman een zevental artikelen over Jan van Hoogstraten.[5]
- "Jan van Hoogstraten hofpoëet van Goudse regenten
- "Jan van Hoogstraten, zanger van het Bucolisch lied"
- "De Goudse dichter Jan van Hoogstraten en de achttiende eeuwse poëtenoorlog"
- "Jan van Hoogstraten. Lofdichter van de stad Gouda
- "Dichter als historische bron. Zijn werken weer naar Gouda"
- "Uit het moeras van de ondeugd. Jan van Hoogstraten als fabeldichter"
- "Jan van Hoogstraten als geestelijk dichter"
Noten
- ↑ In zijn profiel in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren wordt 1736 als jaar van zijn overlijden genoemd. Ook de Goudse historicus Paul Abels noemt ditzelfde jaar. In de meeste van de bij de DBNL genoemde biografieën - overigens niet van recente datum - wordt echter 1756 als het jaar van overlijden genoemd. Eppe Wiersum vermeldt wel dat de datum van zijn overlijden niet in de Goudse registers te vinden is. Het Nederland's Patriciaat 91 (2012), p. 205 meldt Rotterdam als overlijdensplaats en 28 juli 1736 als datum. Dat correspondeert weer met de datum van zijn begrafenis, 1 augustus 1736, zoals de digitale stamboom van het Rotterdams gemeentearchief vermeldt.
- ↑ a b Abels, Paul J(AN) V(AN) H(OOGSTRATEN)
- ↑ Abels, Paul H.A.M., 'Burgvliet, lusthof voor dichters en drinkebroers, herontdekt gastenboek geeft ander beeld' in Tidinge van Die Goude, jaargang 41, nr. 2, mei 2023, p.58 t/m 68
- ↑ Digitale Stamboom (gemeentearchief Rotterdam)
- ↑ Klein, J.W.E. en N.D.B. Habermehl, "Gouda in druk", blz. 264/265, Delft, 1999