Jan Poortenaar

Jan Poortenaar
	Poortenaar werkend aan een portret van Else Mauhs
Persoonsgegevens
Volledige naam	Jan Christiaan Poortenaar
Geboren	Amsterdam, 23 juli 1886
Overleden	Naarden, 15 oktober 1958
Geboorteland	Nederland
Beroep(en)	graficus, grafisch ontwerper, kunstschilder, aquarellist, tekenaar, etser, lithograaf, vervaardiger van houtsnedes, illustrator, auteur en uitgever
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

Jan Christiaan Poortenaar (Amsterdam, 23 juli 1886 – Naarden, 15 oktober 1958) was een Nederlandse graficus, grafisch ontwerper, kunstschilder, aquarellist, tekenaar, etser, lithograaf, vervaardiger van houtsnedes, illustrator, auteur en uitgever. Hij was autodidact maar kreeg lessen van Piet van Wijngaerdt en Willem Witsen. Jan Poortenaar kreeg op zijn 20e een Koninklijke Subsidie voor de Vrije Schilderkunst, en daarna volgden tentoonstellingen in Brussel en Londen. Van 1914 tot 1922 woonde Poortenaar in Londen, waar hij zijn eerste grote etsen maakte van Trafalgar Square, en de Waterloo Bridge. In 1915 won hij de zilveren medaille op de International Exhibition in San Francisco.

Poortenaar reisde veel, vergezeld door zijn vrouw Geertruida van Vladeracken (1880-1947) die zangeres, componiste en voordrachtskunstenares was. Hij begeleidde zijn vrouw op de piano op een reis door het toenmalige Nederlands-Indië, tussen 1922 en 1924. In Indië vond Poortenaar een overdaad aan onderwerpen. Terug in Nederland schreven zij een boek over Een kunstreis in de tropen.

Hij werkte in Amsterdam, België, Londen tot 1922, Nederlands-Indië tot 1924, Bennekom (Ede), Amsterdam tot 1939 en Naarden van 1939 tot 1958. Hij vestigde zich in Naarden met de uitgeverij In Den Toren, waar hij tientallen boeken (meest van hemzelf) zou uitgeven.

Hij maakte landschappen, oriëntaalse voorstellingen, portretten, stadsgezichten, bloemen, stillevens, en exlibris. Hij schreef boeken met zijn eigen illustraties, vertaalde boeken en illustreerde andere boeken en tijdschriftartikelen.

Hij was lid van Arti et Amicitiae (Amsterdam) en de Haagse Kunstkring.

Bibliografie bewerken

De Borobodoer, zes etsen. Naarden, In Den Toren, 1920.
Een kunstreis in de Tropen. (Met anderen). Zutphen, W.J. Thieme, 1925.
Dans en Wajang. Met zes etsen. Haarlem, Joh. Enschede, 1929.
De legende van Sint Julianus den Offervaardige. Vertaald, verlucht en uitgeschreven door Jan Poortenaar. Met 18 houtsneden en zes originele, gesigneerde etsen. Amsterdam, In den Toren, 1932.
Etskunst, techniek en geschiedenis. Naarden, In Den Toren, 1933.
Boekdrukkunst en Grafiek. Antwerpen, De Sikkel, 1934.
Pennekrassen. Antwerpen, De Sikkel, z.j. [1935].
Rembrandt en zijn Kunst. Naarden, In Den Toren, z.j. [1936].
Etsen en graveren. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1938.
Hollandse etsers van de Gouden Eeuw. Naarden, In Den Toren, 1938.
De Papierwereld. Naarden, In Den Toren, 1939.
De Papierwereld. Met Dard Hunter. Naarden, In Den Toren, z.j. [1939].
Ons is gheboren, oude prenten en teksten. Amsterdam, Bigot & Van Rossum, ca. 1940.
Wilhelmus van Nassauwe. In Den Toren, z.j. [1940].
De Gulden Snede. Naarden, In Den Toren, z.j. [1941].
Rembrandt als Etser. Naarden, In Den Toren, z.j. [1941].
Oostersche Schoonheid. Naarden, In Den Toren, z.j. [1943].
Rembrandt, teekeningen. Naarden, In Den Toren, z.j. [1943].
Kunst van Nederlandsche schilders van het Hollandsche Landschap. Naarden, In Den Toren, z.j. [1944].
Matthijs Maris. In Den Toren, 1945.
Holland, tweede reeks met zes etsen. In Den Toren, 1945.
Schilders van het Hollandse Landschap. In Den Toren, 1945.
Van Prenten en Platen. In Den Toren, 1946.
Onder Palmen en Waringins, geest en godsdienst van Insulinde. Met W.Ph. Coolhaas. In Den Toren, 1946.
Vier Chineesche Legenden. In Den Toren, z.j. [1947].
Het feest der schilderkunst. Naarden, In Den Toren, z.j. [1947].
Coster niet Gutenberg. Naarden, In Den Toren, 1947.
Jeanne d 'Arc. Naarden, In Den Toren, z.j. [1949].
Vrouwenkamp Borneo, door Agnes Newton Keith, vertaling Jan Poortenaar. In Den Toren, 1950.
Sahib Hai, avonturen in het Wonderland der heilige Rivieren. Door Werner Muller. In Den Toren, 1952.
Marco Polo's reis naar het Hemelse Rijk. Amsterdam, Wereldbibliotheek 1953 [illustraties van Jan Poortenaar - (Avontuur en techniek; 40)].

Literatuur bewerken

R.W.P. de Vries. Jan Poortenaar en zijn Werk. Haarlem, Joh. Enschede, 1939.
Het Indische werk van Jan Poortenaar. Schilderijen, etsen, voorstudies en schetsen uit de collectie van mevr. Poortenaar-Veldhuysen. Dutch text. Museum voor Volkenkunde, Rotterdam, Antwerpen, 1969, 8vo., 24 blz., 12 afb.

Bronnen/Naslagwerken bewerken

Thieme/Becker 1907-1950, dl. 27 (1933), p. 258 (als: Poortenaar, Jan C.)
Waller 1938/1974, p. 259
Scheen 1969-1970, dl. 2, p. 188 (als: Poortenaar, Jan Christiaan ('Jan')
Jacobs 1993, dl. 2, p. 244