Hubertus van Luik

heilige uit België (655-727)
(Doorverwezen vanaf Hubertus)

De heilige Hubertus van Luik, soms Huibrecht (655-727), was volgens de traditie de laatste bisschop van Maastricht en de eerste van Luik.

Sint-Hubertus
Beeld uit 1689 van Sint-Hubertus met hert door
de Luikse beeldhouwer Jean Del Cour
in de Sint-Jacobskerk te Luik
Geboren 655 te Voerstreek of Toulouse[1]
Gestorven 30 mei 727 te 's Gravenvoeren (of Tervuren)
Verering Rooms-Katholieke Kerk en Oosters-Orthodoxe Kerk
Heiligverklaring 744[1] door reliekenverheffing
Naamdag 3 november
Beschermheilige voor de jacht
Lijst van christelijke heiligen
Portaal  Portaalicoon   Christendom

Legende van Sint-Hubertus bewerken

Over het leven van Hubertus bestaan zeven min of meer eigentijdse hagiografieën.[bron?] Hieruit heeft zich in de loop der eeuwen de legende van Sint-Hubertus gevormd.[1] In de iconografie is de legende van Sint-Hubertus nauw verweven met die van Sint-Eustachius.

Jeugd en bekering bewerken

 
Het visioen van Hubertus door Jan Brueghel de Oude en Rubens (Prado, Madrid)

Hubertus was een zoon van Bertrand, de hertog van Aquitanië en leidde een werelds leven. Hij ging naar het Neustrische hof van Theuderic III in Parijs, maar ging net als veel edelen, vanwege hofmeier Ebroin, naar het Austrasische hof in Metz. Daar werd hij hartelijk door hofmeier Pepijn van Herstal ontvangen en kreeg ook hier een hoge functie. Na de dood van zijn vrouw Floribanne, bij de geboorte van hun zoon Floribertus, trok hij zich terug in de Ardennen, waar hij zich aan het jagen overgaf. Op Goede Vrijdag van het jaar 683 ging hij op jacht, hoewel dat een zeer oneerbiedige activiteit was op die dag. Hubertus bespeurde een groot hert, en joeg erachteraan met zijn honden. Toen hij het hert bijna te pakken had en het dier zich naar hem toekeerde wilde hij het neerschieten. Op dat moment verscheen er een lichtend kruis tussen het gewei. Een stem zei hem naar Lambertus van Maastricht te gaan. Sint Hubertus staat nu bekend als patroonheilige van de jacht. Deze legende werd pas vanaf de 15e eeuw met het leven van Hubertus verbonden.

 
Bekering van Sint-Hubertus door Lambert Mathieu in de basiliek te Sint-Hubertus

Hubertus' leven als geestelijke bewerken

Hubertus ging in de leer bij de heilige Lambertus van Maastricht, op dat moment de bisschop van die stad. Hubertus' broer Odo de Grote werd Floribertus' voogd. Tijdens Hubertus' afwezigheid, hij was op pelgrimage naar Rome om paus Sergius I te ontmoeten, werd Lambertus door volgelingen van Pepijn vermoord. Hubertus volgde Lambertus op. Maastricht en Tongeren waren in die tijd onveilig, daarom verplaatste hij zowel de bisschoppelijke zetel als het gebeente van de heilige Lambertus naar Luik (rond 718).[2] Boven het graf van Lambertus werd de Sint-Lambertuskathedraal opgericht, die in 1794 werd verwoest. Hubertus verkondigde het geloof in Brabant en de Ardennen, vandaar dat in het zuiden van Nederland en in heel België veel kerken naar hem zijn vernoemd. In sommige streken lijkt het soms wel alsof er maar twee heiligen zijn: Hubertus en Lambertus.

Na zijn overlijden bewerken

Nadat Hubertus in 727 overleed, volgde zijn zoon Floribertus hem op (in die tijd konden gehuwden nog geestelijke worden, al scheidden ze in dat geval wel vaak van tafel en bed: de vrouw werd meestal kloosterlinge).
In de vita van Sint-Hubertus wordt zijn overlijden gepreciseerd in de plaats genaamd "Fura", gelegen op 30 mijl (ongeveer 45 km) van Luik. Het valt dan ook te betwijfelen dat dit de Vlaams-Brabantse gemeente Tervuren is, zoals een plaatselijke traditie beweert.[3] Wellicht dient Fura in de Voerstreek te worden gezocht.[4]

Op 30 september 825 werd zijn stoffelijk overschot van Luik naar de abdij van Andage overgebracht. Hierdoor werd Andage al spoedig een bedevaartsoord en de plaatsnaam veranderde na enige tijd in Saint-Hubert. De basiliek die bij de abdij werd opgericht, werd naar Hubertus van Luik vernoemd: de Basiliek van Sint-Hubertus. Zijn kist verdween tijdens de Reformatie.

Naamdag en patroonheilige bewerken

 
Dierenzegening en broodwijding tijdens de Sint-Hubertusviering bij de Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Steenbergen

Omdat hij eens een man van hondsdolheid genas, wordt hij speciaal aangeroepen tegen deze ziekte. Daartoe wordt ook het zogenaamde hubertusbrood gezegend. Zijn naamdag wordt gevierd op 3 november. Andere patroonheiligen van de jagers zijn Sint-Eustatius/Sint-Eustachius (20 september), Sint-Gilles/Sint-Egidius (1 september) en Sint-Bavo/Sint-Baaf (1 oktober).

Nalatenschap; erfgoed bewerken

De nalatenschap van Hubertus is enorm. Honderden kerken, kapellen, kloosters, scholen, verenigingen en andere instellingen zijn naar hem genoemd. Ook veel topografische namen en straatnamen verwijzen naar Sint-Hubertus. Daarnaast zijn er talloze schilderingen, beeldhouwwerken, literaire werken en muziekstukken aan hem gewijd. Ook in de populaire cultuur is in zijn invloed naspeurbaar. Enkele voorbeelden:

Literatuur bewerken

  • Louis Goosen, Hubertus van Luik, in: Van Afra tot de Zevenslapers. Heiligen in religie en kunsten, 1992, p. 187-188
Zie de categorie Saint Hubertus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Voorganger:
Lambertus
Bisschop van Maastricht en Luik
±706 - 727
Opvolger:
Floribertus