Hoeksche Waard (eiland)
De Hoeksche Waard is een eiland in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het eiland wordt beschouwd als een van de Zuid-Hollandse Eilanden, maar ook als een waard. Het gehele eiland valt onder de gelijknamige gemeente Hoeksche Waard.
Eiland in Nederland
 | |||
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Zuid-Holland
| ||
| Gemeente | Hoeksche Waard | ||
| Coördinaten | 51°46'NB, 4°28'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 313 km² | ||
| Inwoners | 85.000 | ||
| Overig | |||
| Website | www.hoeksche-waard.nl | ||
Detailkaart
| |||
| |||
| Topografische kaart van de Hoeksche Waard en Tiengemeten | |||
| |||
Inhoud
LiggingBewerken
De Hoeksche Waard wordt door het Spui gescheiden van Voorne-Putten, door de Oude Maas van IJsselmonde en door de Dordtsche Kil van het Eiland van Dordrecht. Het brede Haringvliet en het Hollands Diep vormen de barrière naar Goeree-Overflakkee en het vasteland van Noord-Brabant. Het Vuile Gat vormt in het zuidwesten de scheiding met het eiland Tiengemeten.
LandschapBewerken
De Hoeksche Waard bestaat bijna geheel uit polders. Het is een agrarisch eiland met veel natuur. De Hoeksche Waard heeft ook veel dijken.
Het eiland is een van de 20 nationale landschappen in Nederland.[1] Het gebied, ingeklemd tussen het Deltarivierengebied en de verstedelijkte Randstad bij Rotterdam kreeg deze status dank zij bijzondere kwaliteiten als openheid van het gebied, het polderpatroon en het reliëf in de vorm van kreken en dijken.[2]
GeschiedenisBewerken
PrehistorieBewerken
De oudste vondsten die in de Hoeksche Waard gedaan zijn stammen uit het Neolithicum en zijn circa 4.000 jaar oud. Deze vondsten, die in Puttershoek gedaan waren, bestonden uit aardewerk.[3] Ook in Mijnsheerenland zijn er oude aardewerkscherven gevonden. Ook in Westmaas zijn er oude vondsten gedaan die erop duidden dat er gedurende de IJzertijd aan de oevers van de Binnenmaas in zeezout werd gehandeld. Er waren hulpmiddelen aangetroffen waarmee zeezout werd bereid en verpakt voor de handel, onder andere aardewerk en afval.
Rond 2015 zijn er in Puttershoek spectaculaire vondsten gedaan van een nederzetting uit de jonge steentijd, de periode van de eerste boeren. Bij de bouw van de laatste fase van de Wijk van je Leven zijn aardewerkfragmenten, voedselresten en een kleine vuistbijl gevonden.[4] Al deze opgravingen tonen aan dat er al heel vroeg permanente bewoning in de Hoeksche Waard aanwezig was, al ver voor de Romeinse Tijd.
Romeinse TijdBewerken
In de Hoeksche Waard zijn veel vondsten gedaan die erop duiden dat het een belangrijk gebied was voor de Romeinen. Dat kwam door de ligging van de Romeins-Middeleeuwse Maas, waarvan de Binnenmaas nu nog slechts een overblijfsel is. Deze rivier vormde een strategisch punt voor het Romeinse Rijk. Bovendien was de Hoeksche Waard in die tijd ook erg dichtbevolkt en welvarend. Vooral het contreien van de Binnenmaas was van belang voor de Romeinen. Er zijn in Maasdam onder andere een hotel, grafveld, aanlegplaats, legerkamp en resten van een dam aangetroffen. (Zie: Maasdam) Ook bij Westmaas en Mijnsheerenland zijn veel vondsten gedaan.
MiddeleeuwenBewerken
Toen de Romeinen uit het gebied verdwenen bleef de Hoeksche Waard lang onbewoond. Ook de Romeinse dam bij Maasdam viel in verval. Pas rond 800 na Christus ontstonden er weer dorpen. Ze waren vaak gebouwd op terpen, die hier hillen worden genoemd. Dat was om zo min mogelijk last te hebben van overstromingen, die vooral vanaf 1000 na Christus het gebied teisterden. Bij Maasdam zijn resten van een hille gevonden. De bewoners lieten onder meer een gesp, een mantelspeld, een rammelaar en een drinkbeker na.[5]
Rond deze tijd bestond het dorp Strijen waarschijnlijk al, maar niet zo lang als de Strijenlegende doet beweren. Diverse opgravingen suggereren dat Strijen al erg vroeg een belangrijk dorp in de Hoeksche Waard was. Strijen lag in deze tijd langs de Striene, die van het noorden naar het zuiden door de Hoeksche Waard liep.
De Hoeksche Waard was in deze tijd deel van het Baljuwschap Zuid-Holland, een onderdeel van het Graafschap Holland (dat op zijn beurt weer deel uitmaakte van het Heilige Roomse Rijk). In de 13e eeuw begon men met het droogleggen van de Grote Waard. Er werd een ringdijk aangelegd en een dam in Maasdam en Heusden (vestingstad), waardoor de Romeins-Middeleeuwse Maas ophield te bestaan. Later, in de 16e eeuw, zou er ook een dam bij Westmaas gebouwd worden, waardoor de Binnenmaas als enige overblijfsel van deze rivier bleef bestaan. De inpoldering van de Grote Waard zorgde ervoor dat overstromingen minder vaak voorkwamen, en dus werd het land ook meer bewoonbaar, wat veel inwoners aantrok.
Sint-ElisabethsvloedBewerken
Maar alles veranderde op 18 november 1421, toen de Sint-Elisabethsvloed de dijk bij Broek doorbrak en de gehele Grote Waard onderliep. De vloed veranderde de grond en het landschap drastisch en zorgde onder andere voor het ontstaan van de Biesbosch. Erg veel mensen kwamen bij de vloed om en veel dorpen werden vernietigd. Sommige dorpen zouden nooit meer heropgebouwd worden.
Inpolderingen en bedijkingenBewerken
Na deze overstroming waren alleen de polders Munnikenpolder en Sint Anthoniepolder en enkele dijken nog over. In de Sint Anthoniepolder staat nog een kerkje dat in de 14e eeuw werd gebouwd. Dit kerkje is een van de oudste gebouwen van de Hoeksche Waard. De naam Hoeksche Waard is afgeleid van de ambachtsheerlijkheid Hoecke, het tegenwoordige Puttershoek.
De bedijking van de Hoeksche Waard vond in hoofdzaak plaats tussen 1538 en 1653. In de anderhalve eeuw daarna werden nog wat strookjes langs het Haringvliet en het Hollands Diep bedijkt. In de laatste 200 jaar is aan de omvang van het eiland dus niet veel veranderd.
PoldersBewerken
De Hoeksche Waard bestaat uit zestig polders. Er is een vijftal ringpolders: de Sint Anthoniepolder (1357), de Oud-Heinenoordse Polder (1437), de Oud-Korendijksche Polder (1439), de Munnikenpolder (ook 1439) en de Oud-Piershilsche Polder (1524). Alle andere polders zijn op deze oude polders aangehaakt. De Eendrachtspolder uit 1653 was de laatste grote polder die werd bedijkt. In de eeuwen daarna werden alleen nog smalle stroken land bedijkt, voornamelijk langs het Haringvliet en het Hollands Diep. Bijna alle dijken zijn nog aanwezig in het landschap van de Hoeksche Waard.
Hieronder een kolom met alle polders inclusief jaar van inpoldering:
| Naam | Jaar v. inpoldering |
|---|---|
| Sint Anthoniepolder | 1357 |
| Oudeland van Strijen | 1437 |
| Oud-Heinenoordsche Polder | 1437 |
| Oud-Korendijksche Polder | 1439 |
| Munnikenpolder | 1439 |
| Polder Mijnsheerenland van Moerkerken | 1439 |
| Polder het Oudeland van Maasdam en Puttershoek | 1439 |
| Korendijksche Polder | 1456 |
| Polder Oud Boneventura | 1471 |
| De Laagjes | 1488 |
| West-Zomerlandsche Polder | 1488 |
| Oud-Piershilsche Polder | 1524 |
| Westmaase Nieuwlandsche Polder | 1539 |
| Oud-Beijerlandsche Polder | 1557 |
| Oost-Zomerlandsche Polder | 1578 |
| Polder van Nieuw Piershil en Nieuw Beijerland | 1582 |
| Polder Nieuw Boneventura | 1593 |
| Oude Klem Polder | 1599 |
| Nieuwe Klem Polder | 1599 |
| Polder Het Land van Essche | 1599 |
| Nieuw Cromstrijensche Polder | 1602 |
| Mookhoekpolder | 1602 |
| Trekdamsche Polder | 1605 |
| Klein Piershilsche Polder | 1606 |
| Molenpolder | 1612 |
| Noordpolder | 1612 |
| Klein-Cromstrijensche Polder | 1615 |
| Klein Zuid-Beijerlandsche Polder | 1615 |
| Mijlpolder | 1617 |
| Nieuwlandsche Polder | 1617 |
| Bossche Polder | 1624 |
| Groot Cromstrijensche Polder | 1625 |
| Kooilandsche Polder | 1625 |
| Groot Zuid-Beijerland | 1631 |
| Oostpolder | 1633 |
| Numanspolder | 1642 |
| Strijensche Polder | 1647 |
| Eendrachts Polder | 1653 |
| Piershilsche Noord Polder | 1663 |
| Uitgebreide Molenpolder | 1663 |
| Kilpolder | 1667 |
| Polder Beveroord | 1670 |
| Torenstee Polder | 1687 |
| Meeuwenoordse Polder | 1692 |
| Nieuw Westersche Zomerpolder | 1696 |
| Leenheren Polder | 1698 |
| Polder Oud Beversoord | 1747 |
| Oude Gorzen Polder | 1747 |
| Oude Polder | 1750 |
| Hooge Westersche Polder | 1751 |
| Polder Raespshille | 1776 |
| Schuringsche Polder | 1793 |
| Hogezandse Polder | 1793 |
| Mariapolder | 1795 |
| Uitgebreide Mariapolder | 1804 |
| Brienenswaard | 1804 |
| Beneden Polder | 1804 |
| Midden Polder | 1804 |
| Albertpolder | 1940 |
| Pieters- en Leendertspolder | 1954 |
Externe linkBewerken
Zie ookBewerken
Bronnen
Noten
|
| Zuid-Hollandse streken | |
|---|---|
|
Alblasserwaard¹ · Beijerland · Bollenstreek¹ · Delfland · Drechtsteden · Eiland van Dordrecht · Goeree-Overflakkee · Groene Hart¹ · Hoeksche Waard · Holland¹ · Hollandse Biesbosch · IJsselmonde · Krimpenerwaard · Prins Alexanderpolder · Randstad¹ · Rijnland¹ · Rijnmond · Rivierengebied¹ · Schelde- en Maasdelta¹ · Schieland · Tiengemeten · Voorne-Putten · Westland · Zuidplaspolder · Zwijndrechtse Waard | |