Het gulden cabinet

Het Gulden Cabinet van de Edel Vry Schilderconst was een werk van de Zuid-Nederlandse rederijker Cornelis de Bie dat voor het eerst uitgegeven werd in 1662.

Titelblad van Het Gulden Cabinet van de Edel Vry Schilderconst van Cornelis de Bie uit 1662

Het werk geeft in drie delen biografieën en panegyricus met gegraveerde portretten van kunstschilders uit de Zuidelijke Nederlanden. Het Gulden Cabinet is een standaardwerk op dit gebied en behoort tot de belangrijkste werken uit de Gouden Eeuw.

Het idee voor het boek kwam van de Antwerpse uitgever Jan Meyssens die in 1649 reeds een portrettenreeks publiceerde. In Het Gulden Cabinet werden ook meerdere portretten uit die uitgave overgenomen en slechts enkele gravures waren speciaal voor De Bie's werk gemaakt.

Het werk is in drie delen ingedeeld. In deel 1 komen schilders aan bod die reeds overleden waren in de tijd van De Bie en was sterk gebaseerd op het Schilder-boeck van Karel van Mander. Het tweede deel bestaat uit schilders uit de tijd van De Bie. Het derde deel behandelt ook beeldend kunstenaars en schilders die niet meegenomen waren in de eerste twee delen.

Het Gulden Cabinet werd in 1662 uitgegeven, alhoewel ook 1661 genoemd wordt. De Bie had een plan voor een tweede editie maar deze werd nooit uitgegeven, mogelijk omdat Meyssens in de tussentijd was overleden. Het manuscript hiervan dateert uit 1672 en een handgeschreven versie bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek van België.

Inhoud van Het Gulden Cabinet

Deel 2

Daniel Seghers p 213 Jan Davidsz. de Heem p 216 Pieter Snayers p 220 Jacob van Es p 227 Adriaan van Stalbemt p 228 Lucas de Wael p 229 Cornelis de Wael p 229 Adriaen de Bie p 231 Adriaen van de Venne p 235 Paul de Vos p 236 Simon de Vos p 237 Jacques Jordaens p 238 Lucas van Uden p 240 Theodoor van Thulden p 241 Justus Sustermans p 242 Johannes Lievens p 243 Simon Vouet p 243 Gaspar de Crayer p 244 Pieter Jansz. Saenredam p 246 Abraham Willaerts p 247 Jan Thomas van Ieperen p 247 Balthasar Gerbier p 248 Salomon Koninck p 250 Justus van Egmont p 251 Carolus Creten p 251 Leonardus Bramer p 252 Jan van Bockhorst p 254 François Eyckens p 255 Jan Eyckens p 255 Peter vander Borght p 255 Cornelis van Poelenburch p 257 Ostadi p 258 Herman Swaenvelt p 259 Hans Haringh p 259 Erasmus Quellinus p 260 Claude Lorrain p 265 Johannes Cossiers p 266 David Bally p 271 Philippe de Champaigne p 273 Alexander Andriaensen p 273 Herman Saftleven p 275 Jacob Sandraet p 276 Gerrit Dou p 277 Jan Weenix p 277 Jan van Bronckhorst p 278 Goovaert Flinck p 280 Pietro da Cortona p 280 Dirk van Delen p 281 Francesco Maltese p 282 Bartholomeus Vander Elst p 283 Jean Francisco Datsent p 283 Abraham van Diepenbeeck p 284 Giovanni Francesco Romanelli p 286 Andreas Vacar p 297

Nicolas Poussin p 297 Pieter Danckerts de Rij p 288 Rembrandt p 290 Peter van Aelst p 291 Albaen p 291 Daniël van Heil p 292 Cavailler Calabres p 294 Giardino di Fiori p 295 Gaspar Du Que p 295 Andrea Sacchi p 296 Bibiano p 296 Michelangelo delle Battaglie p 297 Cornelis Janssens p 298 Jacques d'Arthois p 300 Salvator Rosa p 303 De Colonnen p 304 Jan Benedetti Castilion p 305 Hoscof p 305 Pieter van Lint p 306 David Ryckaert p 308 Monsieur Hans p 311 Bernar p 311 Patel p 311 Nicolaes de Helt Stockade p 312 Karel van Mander p 314 Dominiquin p 315 Gonzales Coques p 316 Cavailler Massimo p 319 De Bruyn p 319 Luigi Primo p 320 La Hiere p 327 Peter Tysens p 328 Lanfranck p 330 Sébastien Bourdon p 333 David Teniers p 334 Johannes Fyt p 339 Robert van Hoeck p 340 Jan Baptiste van Heil p 342 Jan Philip van Thielen p 344 Maria Theresa van Thielen p 347 Anna Maria van Thielen p 347 Françoise Catharina van Thielen p 347 Johannes Coeper p 348 Franciscus de Neve p 349 Pieter Meert p 350 Anthonius Rocka p 353 Jan Peeters p 354 Pieter Boel p 362 Johannes van Heck p 365 Gaspar van Eyck p 367 Jan Meel p 368 Cornelis de Heem p 369 Johannes de Duyts p 370 Jan Sibrechts p 373

Joris van Schooten p 373 Lucas Franchois p 374 Karel Dujardin p 377 Carel van Savoyen p 378 Peter van Bredael p 380 Hendrik van der Borcht II p 382 Peter Tentenier p 384 Gysbrecht de Hondecoten p 384 Peter Lely p 385 Cornelis van Berchom p 385 Jan Meyssens p 386 Nicolaes van Eyck p 388 Philippus Fruytiers p 389 Antonius Goebouw p 390 Peter de Witte p 393 Gaspar de Witte p 394 Joris van Son p 402 Frans van Mieris de Oudere p 404 Franciscus Verwilt p 405 Jan Baptist van Deynum p 406 Johannes van Kessel p 409 Gysbrecht Thys p 412 Martin Ryckaert p 413 Artus Wolffort p 413 Geeraert van Hoochstadt p 413 Guiliam de Vos p 413 Maarten Pepyn p 413 Hendrik Berckmans p 414

Deel 3

François Duquesnoy p 442 Bernini p 445 Cornelis Danckerts de Ry p 446 Johannes van Milder p 448 Huybrecht vanden Eynden p 449 Cornelis Cort p 450 Theodorus Galle p 452 Lucas Vorstermans de Oudere p 453 Theodorus Corenhert p 454 Andreas Colyns de Nole p 456 Carolus de Malleri p 456 Robertus van Voors p 457 Hendrik de Keyser p 458 Cornelis Visscher p 461 Jan Sadeler p 462 Raphael Sadeler p 464 Jacobus de Breuck p 472 Jan Witdoeck p 473 Nicolaes Lauwers p 473 Jacobus Matham p 474 Boetius Adams Bolswert p 476 Schelte Adams Bolswert p 476 Johannes Baptista Barbe p 477 Jacques Francquaert p 478 Cornelis Galle de Oudere p 480 Cornelius Galle de Jongere p 480 Jeremias Valck p 481 Claude Melan p 481 Egidius Sadeler p 482 Cornelis Bloemaert p 485 Mattheus Mereaen p 485 Hendricus Hondius p 486 Egidius Rousselet p 490

Robert Nantuel p 491 Nicolaes Loyer p 491 Pieter de Jode I p 492 Jan Cardon p 494 Jean Le Potre p 495 Paulus Pontius p 496 Johannes Saenredam p 498 Lanfan p 499 Lucas Faydherbe p 500 Michiel Lane p 502 Alexander del Garde p 503 Artus Quellinus p 504 Michiel Natalis p 507 Bertholet Flemael p 507 Abraham Bosse p 508 Perelle p 509 Gerard van Opstal p 509 Pieter de Jode II p 510 Sebastiaen de Neve p 512 M Koesel p 512 Guiliam Gabron p 517 Charles Emanuel Biset p 518 Johannes Wierix p 520 Jeronimus Wierix p 520 Anthonius Wierix p 520 Charles Erpard p 520 François Polly p 521 Nicolaes Polly p 521 Jacques Callot p 522 Leo van Heil p 526 Lenaert van Orley p 528 Theodor Matham p 528 Peter vander Willighe p 529

Peter Verbruggen p 530 Nicolas Pitau p 532 Jacobus Pitau p 532 Johannes van der Borght p 532 Villamena p 533 Simon Bosboom p 546 Peter van Schuppen p 548 Francesco Fanelli p 549 Wenceslaus Hollar p 550 Franciscus vander Steen p 552 Lucas Vorsterman p 553 Jacobus Neefs p 553 Artus Quellinus II p 554 Franciscus Du Sart p 556 Anna Schuermans p 557 Catharina Peeters p 558 Johanna Vergouwen p 558 Stephanus de la Belle p 560 Coenraad Lauwers p 562

Mediabestanden

Zie de categorie Het Gulden Cabinet van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Vroege Kunstenaarbiografieën

16e eeuw: · Le Vite de' più eccellenti pittori, scultori, e architettori (Giorgio Vasari, Florence 1550 -1568)
17e eeuw: · Het Schilder-boeck (Karel van Mander, Haarlem 1604)
· Het Gulden Cabinet van de Edel Vry Schilderconst (Cornelis de Bie, Antwerpen 1662)
· Teutsche Academie der Edlen Bau- Bild- und Mahlerey-Künste (Joachim von Sandrart, Neurenberg 1675)
· Le Vite de' Pittori Scultori e Architetti Moderni (Giovanni Pietro Bellori, Rome 1672)
· Notizie de' Professori del Disegno, Da Cimabue in qua, Secolo V. dal 1610. al 1670. Distinto in Decennali (Filippo Baldinucci, Florence 1681-1728)
· Painting Illustrated in Three Diallogues (William Aglionby, Londen 1685)
18e eeuw: · De groote schouburgh der Neder­lantsche konstschilders en schilderessen (Arnold Houbraken, Den Haag 1700)
· De nieuwe Schouburg der Nederlantsche Kunstschilders en Schilderessen (Jan van Gool, Den Haag 1718 - 1721)
· De levens-beschryvingen der Nederlandsche konst-schilders en konst-schilderessen (Jacob Campo Weyerman, Den Haag 1769)