Henk van Os

Henk van Os
	Henk van Os in 2014
Persoonlijke gegevens
Volledige naam	Hendrik Willem van Os
Geboortedatum	28 februari 1938
Geboorteplaats	Harderwijk
Overlijdensdatum	14 juni 2025
Overlijdensplaats	Amsterdam
Nationaliteit	Nederlandse
Wetenschappelijk werk
Vakgebied	Kunstgeschiedenis
Universiteit	Universiteit van Amsterdam
Soort hoogleraar	Cultuurgeschiedenis
Beroep	Kunsthistoricus
	Dbnl-profiel

Hendrik Willem van Os (Harderwijk, 28 februari 1938 – Amsterdam, 14 juni 2025) was een Nederlands kunsthistoricus. Hij was onder andere hoogleraar kunst- en cultuurgeschiedenis, directeur van het Rijksmuseum Amsterdam en televisiepresentator van kunstprogramma's.

College via Universiteit van Nederland van Henk van Os over de vraag waarom De Nachtwacht belangrijker is dan andere schilderijen

Loopbaan

Henk van Os studeerde kunstgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, van welke universiteit zijn vader, Frederik van Os, gedurende twee perioden rector-magnificus was. Ook studeerde hij enige tijd in Rome. In 1969 promoveerde hij in Groningen; vijf jaar later werd hij er hoogleraar kunst- en cultuurgeschiedenis. Tussen 1984 en 1989 was hij tevens decaan van de Letterenfaculteit in Groningen. Van 1989 tot 1996 was hij directeur van het Rijksmuseum Amsterdam, vervolgens werd hij universiteitshoogleraar kunst en samenleving aan de Universiteit van Amsterdam.

Van Os werd met name bij het grote publiek bekend door de presentatie van tv-programma's als Beeldenstorm van de AVRO en Museumschatten van de VARA, die tot doel hadden om kunst, met name schilderkunst, onder de aandacht te brengen.

Ook organiseerde hij buiten het Rijksmuseum verscheidene grote tentoonstellingen, onder meer in het Groninger Museum (Ilja Repin: het geheim van Rusland in 2001-2002), het Mauritshuis in Den Haag (Droom van Italië in 2006), de Nieuwe Kerk in Amsterdam en Museum Catharijneconvent in Utrecht (de reliekententoonstelling Op weg naar de hemel in 2000/2001 en de tentoonstelling Franciscus in 2016).

In 2012 verscheen een boek met brieven die Van Os schreef met zijn zoon Pieter. De brieven gaan over de drang tot godsdienst van vader Van Os.

Voor zijn werk ontving hij meerdere binnen- en buitenlandse onderscheidingen. Zo ontving hij de zelden uitgereikte eremedaille voor Kunst en Wetenschap behorende bij de Huisorde van Oranje.^[1]^[2]

Van Os overleed op 14 juni 2025 op 87-jarige leeftijd.^[3]

Publicaties (selectie)

met Wim Hazeu, De vreugden van kunstgeschiedenis. Baarn, De Prom, 1993
De weg naar de hemel: reliekverering in de Middeleeuwen. Baarn, De Prom, 2000
Nederlandse kunst in het Rijksmuseum, dl. 1 1400-1600. Zwolle, Waanders, 2000
Beeldenstorm: naar keuze. Amsterdam University Press Salomé, 2002
Zien is genoeg. Amsterdam, Balans, 2003 / 2005
Moederlandse geschiedenis, 2005
(met medewerking van Epco Runia), Droom van Italië. Den Haag, Mauritshuis / Zwolle, Waanders, 2006
Augustinus op het strand. Amsterdam, Balans, 2008
De ontdekking van Nederland: vier eeuwen landschap verbeeld door Hollandse meesters. Nai Uitgevers, 2008
Jong in Groningen: kunst uit de periode 1945 - 1975. Groninger Museum, 2009
Pioniers van de moderne kunst. In: tentoonstellingscatalogus Matisse tot Malevich. Pioniers van de moderne kunst uit de Hermitage, onder redactie van Albert Kostenevich, Hermitage, Amsterdam, 2010, pp. 13-19 (gastconservator: Henk van Os)
Kijk nou eens. Balans, 2e druk, 2012
'Kunst is leven, leven is kunst', in: Ernst Ludwig Kirchner. Paradijs in de bergen, Bussum, Uitgeverij Thoth / Singer Laren, 2015
Heilige en onheilige families. Balans, 2015
Kunstzinnig: verzamelde columns. Vereniging Rembrandt, 2017

Bronnen

Biografie Henk van Os op de website van de Universiteit van Amsterdam
Interview met Henk van Os op de website van de RKK.
Henk van Os, met medewerking van Epco Runia, Droom van Italië. Koninklijk Kabinet van Schilderijen Maritshuis, Den Haag. Waanders Uitgevers, Zwolle, 2006. ISBN 978 90 400 8173 6.
Edward Grasman, Henk van Os: Van kunst naar cultuur. Terra, 2016. EAN 9789089896803.

Referenties

↑ Persbericht Koninklijk Huis: Uitreiking eremedaille Huisorde van Oranje aan Henk van Os, 27 juni 2006
↑ Persbericht Universiteit van Amsterdam: Universiteitshoogleraar Henk van Os tweemaal gelauwerd
↑ Klerck, Bram de, "Voor kunsthistoricus en Rijksmuseum-directeur Henk van Os stond cultuur midden in de samenleving. Dat bracht hij over bij een breed publiek", NRC, 15 juni 2025. Geraadpleegd op 15 juni 2025.

[1] Persbericht Koninklijk Huis: Uitreiking eremedaille Huisorde van Oranje aan Henk van Os, 27 juni 2006

[2] Persbericht Universiteit van Amsterdam: Universiteitshoogleraar Henk van Os tweemaal gelauwerd

[3] Klerck, Bram de, "Voor kunsthistoricus en Rijksmuseum-directeur Henk van Os stond cultuur midden in de samenleving. Dat bracht hij over bij een breed publiek", NRC, 15 juni 2025. Geraadpleegd op 15 juni 2025.

[1]

[2]

[3]