Heerlijkheid Putten

Wapen van de heerlijkheid Putten

Zegel Nicolaas I van Putten in 1241

De heerlijkheid Putten (ook wel "den lande van Put" of "de vorsche van Put") was een zelfstandige heerlijkheid op en rondom het eiland Putten in de huidige provincie Zuid-Holland. De heerlijkheid bestond aanvankelijk uit het eiland Putten en delen van IJsselmonde, de Hoekse Waard en Flakkee.

Zegel van Nicolaas III van Putten

Cornelis de Witt, burgemeester van Dordrecht en ruwaard van Putten

Inhoud

Geschiedenis

Landen behorende tot de heerlijkheid Putten

1. Putten binnen de Ring: de polders Putten, Geervliet, Biert, Simonshaven, Spijkenisse, Brabant, Vriesland en Hekelingen.
2. Putten buiten de Ring: later ingepolderde gebieden en Zuidland met buitenpolders.
3. Putten over het Spui: Piershil en de Korendijk of Goudswaard.
4. Putten over Flakkee: Ooltgensplaat, Den Bommel, Stad aan 't Haringvliet en Middelharnis, het vroegere St. Michiel in Putten
5. Putten over de Maas: Poortugaal, Hoogvliet, Pernis, Charlois en Katendrecht

De heren van Putten regeerden vanaf 1304 over hun heerlijkheid vanuit het hofcomplex in Geervliet. Nadat zijn eerdere kasteel Puttenstein bij Heinenoord was verwoest, verplaatste Nicolaas III zijn hofhouding naar dit dorp, dat in 1381 van Zweder van Abcoude stadsrechten kreeg. Nicolaas III huwde met Aleyd van Strien en breidde zo zijn grondgebied uit met Strijen, een deel van de Hoekse Waard en een stukje in Noord-Brabant (Klundert en Zevenbergen).

Heren en vrouwen van Putten

Periode	Naam	Opmerkingen
(1216)	Jan I
(1229-1247)	Nicolaas I
	Jan II
(1268-1275)	Nicolaas II	† vóór 19-04-1276
(1276)	Nicolaas III van Putten	† 27-10-1311
1311-1354	Beatrijs	Oudste dochter Nicolaas III, vrouwe van de heerlijkheid Strijen sedert 1316; ∞ Huge van Zottegem † 1321; ∞ Gwijde van Vlaanderen † 1345
1354-1361	Aleid II	Jongste dochter Nicolaas III, vrouwe van Putten en Strijen, ∞ Boudewijn van Praat (kinderloos)
1361-1400	Zweder van Abcoude	Kleinzoon van Oda (Oede), middelste dochter Nicolaas III; heer van Gaasbeek, Abcoude, Putten en Strijen
1400-1459	Jacob van Gaasbeek	Zoon van Zweder; heer van Gaasbeek, Abcoude, Putten en Strijen

Jacob van Gaasbeek was kinderloos en droeg wegens hoge schulden reeds in 1456 al zijn Putse bezittingen over aan de grafelijkheid. Na zijn overlijden in 1459 verviel de heerlijkheid definitief aan de Hollandse graven, in dit geval aan Filips II (de Goede), hertog van Bourgondië. Filips kende dit gebied als apanage toe aan zijn zoon Karel de Stoute. In 1581 kwamen de heerlijke rechten aan de Staten van Holland.

Ruwaards van Putten

Vanaf 1459 stelden de rechthebbende heren als bestuurder een plaatsvervanger aan, de Ruwaard van Putten. Deze lucratieve functie werd vervuld door edellieden die meestal in Den Haag verbleven en op hun beurt plaatsvervangers stuurden. De bekendste ruwaard van Putten was Cornelis de Witt, die in 1654 door de Staten van Holland in deze functie werd aangesteld. Hij oefende haar uit tot hij in 1672 samen met zijn broer Johan de Witt in Den Haag werd vermoord.

Wapen

Wapen van Spijkenisse

Het wapen van de heren en vrouwen van Putten bevat zes horizontale balken, afwisselend blauw en geel (oorspronkelijk goudkleurige). Op de drie blauwe balken staan respectievelijk 4, 3 en 2 zilverkleurige Andreaskruisen. Dit wapen is tegenwoordig nog het gemeentewapen van Spijkenisse (in die tijd deel van de heerlijkheid Putten).

Er zijn aanwijzingen dat de heren van Putten een relatie hebben met (of zelfs afstammen van) de familie Persijn, heren van Waterland. De wapens van deze familie hebben overeenkomsten. Het wapen van de heren en vrouwen Persijn bevat zes horizontale balken, afwisselend blauw en geel. Op de drie gele (oorspronkelijk goudkleurige) balken staan respectievelijk 4, 3 en 2 roodkleurige Andreaskruisen.

Zie ook

• Slot Valckesteyn

Externe links

• Stichting Oud Geervliet Gearchiveerd op 2010-09-03.
• Beeldbank Nationaalarchief: Caerte van den Ring van Putten, gemaakt in opdracht van het bestuur van het hoogheemraadschap en diende voor de omslagheffing. Oorspronkelijk gekarteerd in 1617
• Beeldbank Nationaalarchief: Kadastrale kaart van het Eiland IJsselmonde bevattende den Zwijndrechtschen Waard, Oude Rieder Waard, en het land van Putten over de Maas.
• Kaarten van het verdronken land van Putten (meerdere kaarten te vinden bij de Beeldbank Nationaalarchief Een- twee

Bronnen, noten en/of referenties

• "Een chronologische lijst van de heren en vrouwen die over Putten en Strijen geregeerd hebben met een stamboom" in: C. Dekker en J.C. Kort, Inventaris van het archief van de Heren van Putten en Strijen, 1235-1459 Nationaal Archief, Den Haag, 2004, p. 19