Halsbandhagedissen

geslacht uit de hagedissenfamilie echte hagedissen

Halsbandhagedissen[1] (Lacerta) zijn een geslacht van hagedissen uit de familie echte hagedissen (Lacertidae). Het is een van de bekendste hagedissengeslachten omdat veel soorten voorkomen in westelijk Europa. Één soort, de zandhagedis, komt ook in België en Nederland voor.[2] De halsbandhagedissen zijn veel onderzocht door biologen en veel verschillende hagedissen die ooit tot deze groep werden gerekend worden tegenwoordig in andere geslachten ingedeeld.

Halsbandhagedissen
Zandhagedis (Lacerta agilis)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Scincomorpha (Skinkachtigen)
Familie:Lacertidae (Echte hagedissen)
Geslacht
Lacerta
Linnaeus, 1758
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Halsbandhagedissen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Naam en indeling

bewerken

De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door Carl Linnaeus in 1758. Vele soorten zijn in het verleden afgevoerd van dit geslacht, vroeger telde de halsbandhagedissen meer dan 30 soorten. Een voorbeeld is de inheemse levendbarende hagedis, die tegenwoordig de naam Zootoca vivipara draagt. Ook de andere soorten van geslachten zoals Darevskia en Podarcis werden vroeger tot het geslacht Lacerta gerekend.

De halsbandhagedissen worden tegenwoordig vertegenwoordigd door tien soorten.[3] De hagedissen staan ook wel bekend als de groene hagedissen of smaragdhagedissen vanwege de overwegend groene kleur.

Verspreiding en leefgebied

bewerken

Het verspreidingsgebied beslaat grote delen van Europa tot in delen van het Arabisch Schiereiland en Azië. De halsbandhagedissen komen voor in de landen Albanië, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, China, Denemarken, Duitsland, Estland, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Griekenland, Groot-Brittannië (Engeland), Hongarije, Iran, Israël, Italië, Jordanië, Kazachstan, Kirgizië, Kroatië, Letland, Libanon, Litouwen, Luxemburg, Noord-Macedonië, Moldavië, Monaco, Mongolië, Nederland, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, San Marino, Servië, Slovenië, Spanje, Syrië, Tsjechië, Turkije, Turkmenistan, Wit-Rusland, Zweden en Zwitserland.[3]

De habitat verschilt enigszins per soort en bestaat uit uiteenlopende gebieden, van bosranden en duinen tot zandverstuivingen of meer vochtige delen van bossen.

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan alle soorten een beschermingsstatus toegewezen. Zeven soorten hebben de status 'veilig' (Least Concern of LC) en de Iberische smaragdhagedis (Lacerta schreiberi) staat te boek als 'gevoelig' (Near Threatened of NT).[4]

Soorten

bewerken

Onderstaand zijn alle soorten weergegeven, met afbeelding, auteur, aantal ondersoorten en het verspreidingsgebied.

Afbeelding Naam Auteur Ondersoorten Verspreidingsgebied
  Zandhagedis
(Lacerta agilis)
Linnaeus, 1758
10
Albanië, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, China, Denemarken, Duitsland, Estland, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Griekenland, Groot-Brittannië (Engeland), Hongarije, Italië, Kazachstan, Kirgizië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Noord-Macedonië, Moldavië, Mongolië, Nederland, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Rusland, Servië, Tsjechië, Turkije, Wit-Rusland, Zweden, Zwitserland
  Westelijke smaragdhagedis
(Lacerta bilineata)
Daudin, 1802
2
Duitsland, Frankrijk, Italië, Kroatië, Monaco, Portugal, San Marino, Spanje, Zwitserland

(Lacerta citrovittata)
Werner, 1938
0
Griekenland (Tinos)
 
(Lacerta diplochondrodes)
WETTSTEIN, 1952
4
Griekenland (Rhodos)
  Middelste smaragdhagedis
(Lacerta media)
Lantz & Cyrén, 1920
5
Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Iran, Israël, Jordanië, Libanon, Rusland, Syrië, Turkije
Pamphylische smaragdhagedis
(Lacerta pamphylica)
Schmidtler, 1975
0
Turkije
  Iberische smaragdhagedis
(Lacerta schreiberi)
Bedriaga, 1878
0
Portugal, Spanje
  Kaspische smaragdhagedis
(Lacerta strigata)
Eichwald, 1831
0
Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Iran, Rusland, Turkije, Turkmenistan
  Reuzensmaragdhagedis
(Lacerta trilineata)
Bedriaga, 1886
9
Albanië, Kroatië, Bulgarije, Montenegro, Roemenië, Griekenland, Turkije
  Oostelijke smaragdhagedis
(Lacerta viridis)
Laurenti, 1768
3
Bulgarije, Griekenland, Groot-Brittannië (Kanaaleilanden), Kroatië, Hongarije, Moldavië, Oekraïne, Oostenrijk (Deelstaten Karinthië, Steiermark, Burgenland, Neder-Oostenrijk, Opper-Oostenrijk) Polen, Roemenië, Slovenië, Tsjechië, Turkije (oostelijke Zwarte Zeekust), zuidelijk Zwitserland

Bronvermelding

bewerken