Halafcultuur
De Halafcultuur was een archeologische cultuur in het neolithisch Nabije Oosten, meer specifiek noordelijk Mesopotamië, Anatolië en de Levant. De cultuur is vernoemd naar de typesite Tell Halaf en wordt voornamelijk gekenmerkt door het aardewerk, dat van een hoogstaand niveau was.
| Halafcultuur | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Verspreiding van de Halafcultuur
| ||||
| Regio | Noordelijk Mesopotamië, Anatolië, Levant | |||
| Periode | PN | |||
| Datering | 5500 - 4500 v.Chr. | |||
| Typesite | Tell Halaf | |||
| Andere sites | Tell Brak, Tell Sabi Abyad | |||
| Voorgaande cultuur | Hassuna/ Samarra | |||
| Volgende cultuur | Obeidcultuur | |||
| ||||
|
Deel van de serie geschiedenis van Mesopotamië. | ||||||||||
Prehistorisch Mesopotamië pre–3100 v. Chr.
| ||||||||||
Sumerië
| ||||||||||
| Tijd van Isin en Larsa 2004–1763 v. Chr. | Oud-Assyrische periode 2000–1756 v. Chr. | |||||||||
Babylonië
| ||||||||||
| Karduniaš 1590-1100 Midden-Babylonische Rijk |
Mitanni 15e eeuw Midden-Assyrische Rijk 1400-1200 Hanigalbat 1400-1200 | |||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Portaal  Geschiedenis Portaal Mesopotamië
| ||||||||||
Gedurende het zesde millennium v.Chr. breidde de Halafcultuur zich uit over het gehele regengebied van noordelijk Mesopotamië en ook delen van Anatolië en de Levant. Gezien de lage organisatiegraad en de kleine gemeenschappen is het opmerkelijk hoe groot het verspreidingsgebied is van deze cultuur, met zijn karakteristieke huisindeling en terracotta figurines. Naast het grote gebied dat deze cultuur bestreek, van de Middellandse Zee tot het Zagrosgebergte, is ook de duur opmerkelijk. De Halafcultuur bestond bijna een millennium tot deze rond 4500 v.Chr. door de Obeidcultuur werd vervangen.
Economie bewerken
Landbouw en veeteelt waren de belangrijkste middelen van bestaan. Bij de verbouw van emmertarwe, tweerijige gerst en vlas werd geen irrigatie toegepast. Verder hield men runderen, schapen en geiten.[2]
Aardewerk uit Halaf is ook aangetroffen in andere delen van noordelijk Mesopotamië, zoals Ninive en Tepe Gawra, Chagar Bazar en veel plaatsen in Anatolië, zodat het in de regio kennelijk veel werd gebruikt. Verder maakten de Halafgemeenschappen vrouwenfiguren van gedeeltelijk gebakken klei en natuursteen en stempelzegels van steen. De zegels worden beschouwd als een teken van de ontwikkeling van het concept van privébezit omdat vergelijkbare zegels vaak werden gebruikt om eigendommen te markeren.[3] Het Halafvolk maakte gereedschap van steen en klei. Koper was bekend maar werd niet gebruikt om gereedschap van te maken.
Cultuur bewerken
Architectuur bewerken
Bij geen enkele nederzetting uit de Halafcultuur zijn grootschalige opgravingen uitgevoerd. Wel zijn afzonderlijke gebouwen blootgelegd: de tholoi van Arpachiyah, ronde bouwwerken met een koepel met toegang door lange rechthoekige voorvertrekken.[4] Maar een paar van die gebouwen zijn opgegraven. Ze werden gebouwd met in de zon gebakken leemsteen, soms op een fundering van natuursteen en werden misschien gebruikt voor bepaalde rituelen (In een ervan is een grote hoeveelheid vrouwenbeeldjes aangetroffen). Andere ronde gebouwen waren waarschijnlijk gewoon huizen. Deze huizen hadden de gebruikelijke structuren met lange, nauwe kamers of kleine kamers
Aardewerk bewerken
Een groot deel van het aardewerk van Halaf, in het Engels Halaf ware genoemd, was beschilderd, soms met meer dan twee kleuren (dan heet het polychroom) met geometrische motieven en afbeeldingen van dieren. Andere bekende vormen van Halaf aardewerk zijn onbeschilderde en/of gepolijste kookpotten. Er zijn verschillende theorieën over de reden voor de kenmerkende stijl van het Halaf ware. Er is een tegenwoordig omstreden theorie dat die ontstond door kopieergedrag en dat het aardewerk uitgewisseld werd als prestigeobject voor plaatselijke heersers. Het polychroom beschilderde aardewerk wordt ook weleens als een exportartikel beschouwd, maar de aanwezigheid van dat aardewerk in vrijwel elke nederzetting van de Halafcultuur pleit daar tegen.
Bronnen, noten en/of referenties
|