Hélène Dutrieu

Belgisch piloot (1877-1961)

Hélène Dutrieu (Doornik, 10 juli 1877Parijs, 26 juni 1961) was een Belgische wielrenster, stuntvrouw en pilote. Ze was op 25 november 1910 de eerste Belgische vrouw die haar vliegbrevet behaalde (brevet nr. 27).

Hélène Dutrieu
Hélène Dutrieu in haar vliegtuig omstreeks 1911.

Biografie bewerken

Dutrieu werd geboren als dochter van een legerofficier. Ze deed vanaf haar veertiende, samen met haar broer Eugène Dutrieu, mee aan wielerwedstrijden. In 1897 en 1898 werd ze wereldkampioen en vestigde ze een werelduurrecord. Daarna vertrok ze naar Parijs waar ze comédienne werd en stuntvrouw. Aan een zelf bedachte stunt dankte ze haar bijnaam de "menselijke pijl". Door een mislukte schanssprong met een motorfiets raakte ze in 1904 zwaargewond, maar ze herstelde en besloot te gaan vliegen.

In 1908 vroeg de Franse auto-/vliegtuigfabriek Clément-Bayard of zij de eerste piloot wilde zijn van de Demoiselle (een ontwerp van Santos-Dumont). Ze maakte haar eerste vlucht zonder enige vliegervaring en na een korte uitleg over het stuurmechanisme, al dan niet uit onwetendheid of overmoed. Deze eindigde in een ruwe landing, waarbij het vliegtuig totaal werd vernield.

Toch besloot ze door te gaan met vliegen, eerst nog in een Demoiselle, maar later in een Roger Sommer-tweedekker. Met dit vliegtuig vloog ze in 1910 in Odessa tegen een schoorsteen en vernielde het toestel. Ze kreeg geen nieuw vliegtuig maar kon uiteindelijk een Farman zonder motor op de kop tikken, later kreeg ze ook een Gnôme-motor te pakken. Hiermee zou ze op 23 augustus 1910 haar vliegbrevet halen in Parijs, maar door een geschil kwam het er nog niet van. Op een vliegshow te Blankenberge (nabij Oostende) vloog ze haar mecanicien naar Brugge en terug en werd daarmee de eerste vrouw die een passagier mee de lucht in nam.

Ze verkreeg in 1910 haar vliegbrevet uit handen van de Belgische Aéro Club. Ze was daarmee de eerste Belgische vrouw met een vliegbrevet en tweede vrouw ter wereld met een vliegbrevet (na Barones Raymonde de Laroche). Op 22 september 1910 verwierf ze de Franse Coupe Femina. In datzelfde jaar won ze ook de "Coup du Roi", als enige vrouw tegenover 14 mannen. Op 9 januari 1913 kreeg ze van Franse regering de onderscheiding Ridder in het Legioen van Eer. Ze vloog in België, Nederland, Italië, het Verenigd Koninkrijk en in New York.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed ze dienst in het Franse leger als luchtwacht en beschermde ze Parijs tegen Duitse luchtaanvallen. In 1922 trouwde ze met de Franse politicus/journalist/letterkundige Pierre Mortier en verkreeg ze de Franse nationaliteit. Tussen de twee wereldoorlogen nam ze de leiding op zich over de ambulances van het Messimi-ziekenhuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog beheerde ze een veldhospitaal in Val-de-Grâce. In 1956 creëerde ze de Frans-Belgische Hélène Dutrieu-Mortier-prijs. Ze is ook nog een tijdlang vicepresident geweest van de vrouwenafdeling van de Franse Aéro-Club.

Ze overleed in Parijs op 84-jarige leeftijd. In 2011 werd er in Gent een straat naar haar genoemd. Ook haar geboorteplaats Doornik (Tournai) kent een Avenue Hélène Dutrieu.

Verdiensten bewerken

Als baanwielrenster bewerken

  • Meervoudig houdster wereldduurrecord voor vrouwen 1893 - afgelegde afstand binnen een uur
  • Winnares Wereldkampioenschap voor baanwielrennen in 1897 en 1898
  • Winnares "Grote prijs van Europa" 1898
  • Winnares "Cours de 12 Jours" 1898

Als pilote bewerken

  • Eerste Belgische vrouw met een vliegbrevet.
  • Eerste vrouw ter wereld die een afstandsvlucht volbracht
  • Eerste vrouw ter wereld die een heen-en-terug vlucht had gemaakt tussen twee steden
  • Eerste vrouw ter wereld die een heen-en-terug vlucht had gemaakt tussen twee steden met een passagier
  • Eerste vrouw ter wereld die een vlucht met een passagier had gemaakt
  • Eerste vrouw ter wereld die langer dan een uur in de lucht bleef (1 uur en 9 of 11 minuten, later nog eens overgedaan met een tijd van 2 uur en 35 minuten)
  • Eerste winnares van de Coupe Femina
  • Eerste vrouwelijke piloot die gedecoreerd wordt als Ridder van het Franse Legioen van Eer

Eerbetoon bewerken

In 2022 vernoemde Brussel een straat naar Hélène Dutrieu.[1]

Literatuur bewerken

  • Gunter Segers, Hélène Dutrieu, de vrouw die door de Olympia vloog, 2021. ISBN 9491545477

Externe links bewerken

Voetnoten bewerken