Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen
De Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen, ook bekend als GMR, is een samenwerkingsverband van zeventien gemeenten op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Op een na maken de gemeenten deel uit van de provincie Gelderland. De gemeente Mook en Middelaar ligt in het uiterste noorden van de provincie Limburg.
Metropoolregio in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Gelderland
| ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 1019.37 km² | ||
| Inwoners (2023) |
801.973 (787 inw./km²) | ||
| Overig | |||
| Website | Officiële website | ||
| |||
Geschiedenis
bewerkenDe Groene Metropoolregio is op 1 januari 2021 van start gegaan als opvolger van de Regio Arnhem Nijmegen (RAN)[1]. De geschiedenis van de regionale samenwerking begint in 1988 met de oprichting van Het Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN). De steden Arnhem en Nijmegen werden in dat jaar opgenomen als een knooppunt in de Vierde nota ruimtelijke ordening. Het was de bedoeling dat het knooppunt Arnhem Nijmegen zou uitgroeien tot een stadsprovincie, maar In 1995 is dit beleid beëindigd. De regionale samenwerking Knooppunt Arnhem-Nijmegen werd in 2006 opgevolgd door de Stadsregio Arnhem-Nijmegen. De positie van de stadsregio kreeg een wettelijke basis in de Wet gemeenschappelijke regelingen van 1 januari 2006. De Stadsregio Arnhem-Nijmegen functioneerde tot 31 december 2014 als zogenaamde plusregio. De plusregio's werden in 2014 opgeheven. Onder de naam Regio Arnhem-Nijmegen zijn de activiteiten van de Stadsregio afgebouwd (liquidatie 22 juni 2017). Het overleg tussen de gemeenten en de provincie Gelderland bleef bestaan.[2] De gemeente Montferland trad per 1 januari 2025 uit de GMR en stapte over naar Regio Achterhoek (8RHK).[3]
| Periode | Verband | Status | Functies/opgaven | Gemeenten |
|---|---|---|---|---|
| 1988–2005 | Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN) | VINO-knooppunt | Stadsprovincie, transporthub | 27 (t/m 31-12-2000) 20 (anno 2005, na herindelingen) |
| 2006–2017 | Stadsregio Arnhem Nijmegen (SAN) | Plusregio (Wgr) (t/m 31-12-14) | Stadsregioraad (t/m 22-6-17) Verkeerstaken (t/m 31-12-14) |
20 (2005–2014) 18 (1-1-15: fusie Berg en Dal) |
| dec 2015–2020 | Regio Arnhem Nijmegen (RAN) | Bestuurssamenwerking (Wgr) | Portefeuillehoudersoverleg (PFO) voor regionale bestuurlijke slagkracht |
18 (1-1-18: fusie Rijnwaarden met Zevenaar) |
| 2021–heden | Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR) | Metropoolregio (Wgr) |
|
18 (2021–2024) 17 (1-1-25: uittreding Montferland) |
Opgaven
bewerkenDe samenwerking werkt met vijf bestuurlijke opgaven. Iedere gemeente maakt periodiek aan de hand van een regionale agenda keuzes over de opgaven en gezamenlijke projecten waar ze aan deelneemt[4].
De vijf bestuurlijke opgaven gaan over de onderwerpen:
- Mobiliteit en bereikbaarheid
- Economie en arbeidsmarkt
- Circulariteit, duurzaamheid, klimaat & energie
- Woningbouw en leefomgeving
- Leefbaarheid, natuur, landschap, cultuur en erfgoed
Regionale agenda
bewerkenDe Groene Metropoolregio werkt aan de hand van een regionale agenda[5]. De uitvoering van de regionale agenda wordt voor meer jaren vastgelegd. Er is een regionale agenda voor 2025-2028 en een meerjarige begroting.
Gemeenten
bewerken
Binnen de regio hebben enkele gemeentelijke herindelingen plaatsgevonden, waaronder de vorming van Berg en Dal (2015) en de fusie van Rijnwaarden met Zevenaar (2018). Gemeente Montferland deed in 2016–2024 ook mee met Regio Arnhem-Nijmegen, daarna weer met Regio Achterhoek.
Er maken 17 gemeenten deel uit van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen. De tabel toont bij elke gemeente het inwonertal per 22 november 2024.
| Gemeente | Inwonertal |
|---|---|
 Arnhem
|
167.632 |
 Nijmegen
|
187.049 |
 Overbetuwe
|
48.919 |
 Lingewaard
|
47.314 |
 Zevenaar
|
45.041 |
 Rheden
|
43.661 |
 Wijchen
|
41.545 |
 Berg en Dal
|
35.474 |
 Renkum
|
31.419 |
 Beuningen
|
26.725 |
 Duiven
|
24.872 |
 Druten
|
19.590 |
 Heumen
|
16.836 |
 Westervoort
|
15.151 |
 Doesburg
|
11.079 |
 Mook en Middelaar
|
8.153 |
 Rozendaal
|
1.831 |
| Totaal | 801.973 |
Voormalige leden:
| Gemeente | Inwonertal |
|---|---|
 Montferland
|
|
| Totaal | ' |
Externe links
bewerkenWebsite Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen
- ↑ Gemeenschappelijke regeling Regio Arnhem-Nijmegen 01-03-2025 overheid.nl geraadpleegd 10 maart 2025
- ↑ Gemeenschappelijk Orgaan Arnhem Nijmegen City Region vervallen 1-1-2021 overheid.nl geraadpleegd 5 september 2023
- ↑ De voormalige gemeente Bergh heeft nooit meegedaan aan Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN). Bij de fusie van Bergh met Didam (dat wel meedeed) tot Montferland in 2005 werd besloten dat de hele fusiegemeente zou meedoen met KAN (later SAN). Enige tijd later stapte Montferland over naar de Achterhoek, om rond 2016 weer over te stappen naar de Regio Arnhem Nijmegen (RAN, later GMR) en in 2025 weer terug naar de Regio Achterhoek. Boot, Dorien, Gemeente Montferland als achtste gemeente nu ook bij 8RHK ambassadeurs. 8RHK ambassadeurs (1 februari 2024). Geraadpleegd op 11 april 2025. .
- ↑ Algemene voorwaarden opgaveovereenkomsten Overheid.nl geraadpleegd 5 september 2023
- ↑ Regionale agenda | Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen. www.gmr.nl. Geraadpleegd op 2 oktober 2024.