Gerard I van Kamerijk

politicoloog

Gerard I van Kamerijk (ook Gerard van Florennes, ca. 975 - 14 maart 1051) was een geestelijke die langdurig bisschop van Kamerijk was, namelijk van 1012 tot 1051. Gerard stamde uit het gravengeslacht van Florennes-Rumigny. Hij was de tweede zoon van Arnulf van Florennes († ca. 1005) en Ermentrude van Luxemburg.[1]

Levensloop bewerken

Gerard van Florennes studeerde bij Gerbert van Aurillac en werd na deze studies hofkapelaan voor de Duitse koning Hendrik II, voor wie hij onder meer met Robert II van Frankrijk onderhandelde. Als vertrouweling van de Duitse keizer werd hij in 1012 aangesteld tot rijksbisschop in het strategisch zeer belangrijke bisdom Kamerijk.[2].

In een rijksbijeenkomst in Aken speelde hij in juli 1023 een belangrijke rol in de beslissing de jurisdictie over de abdij van Burtscheid bij Aken aan het prinsbisdom Luik (bisschop Durand) te geven en niet aan Keulen, dat onder leiding stond van aartsbisschop Pilgrim.[3]

Gerard ondersteunde de hervormingen van Richard van Verdun en wijzigde daadkrachtig het bestuur van sommige abdijen (Hautmont, Lobbes e.a.).

Gerard ageerde heftig tegen de ketterij van de Italiaan Gundolfo, waarover hij in 1025 een synode organiseerde in Atrecht.[4] Volgens het verslag van deze synode, de Acta Synodi Atrebatensis, slaagde de bisschop erin de ketters te overtuigen van hun orthodoxie en ze opnieuw te verzoenen met de Kerk.

Geestelijke stichtingen bewerken

Als bisschop was hij betrokken bij de stichting van meerdere geestelijke instellingen.

  • De abdij van Florennes: in 1012; toen hij nog seculiere kanunnik was in de kathedraal van Reims, stichtte Gerard onder impuls van zijn familieleden de abdij van Florennes. Richard van Verdun werd hier als eerste abt aangesteld. Drie jaar later stelde Gerard de abdij onder de bisschop van Luik.
  • Te Kamerijk stichtte hij in 1047 de Sint-Nicolaaskerk, die echter pas onder zijn opvolger Lietbertus van Kamerijk werd ingewijd.
  • In 1047 was hij betrokken bij de oprichting van het Sinte-Goedelekapittel te Brussel.

Invloed op literatuur bewerken

Gerard heeft belangrijke invloed gehad op de schrijvers uit zijn bisdom. Hij staat bekend als de opdrachtgever van de Gesta episcoporum Cameracensium, een omvangrijke kroniek over het bisdom en de bisschoppen van Kamerijk vanaf de 6e eeuw tot aan het bestuur van Gerard, toegeschreven aan zijn kapelaan, Fulco van Kamerijk.

Gerard is vermoedelijk ook de mentor geweest van meerdere hagiografen, zoals Hugo van Lobbes (1033-1053), Onulfus van Hautmont (ca. 1048), Gonzo van Florennes en de anonieme schrijver van de Vita tertia Gaugerici (vermoedelijk te vereenzelvigen met zijn kapelaan, Fulco van Kamerijk). Uit dekbrieven bij een paar heiligenverhalen die gericht waren aan bisschop Gerard (met name de Vita S. Berlendis en de Vita tertia Gaugerici) blijkt dat hij de redacties persoonlijk stuurde of wenste dat ze aan zijn ultieme goedkeuring werden voorgelegd.

Literatuur bewerken

  • Van Mingroot, E., ed., trefwoord 'Gérard I', Dictionnaire d'Histoire et de Géographie Ecclésiastiques 20 (Parijs 1984) 742-751.
  • Van Mingroot, E., 'Kritisch onderzoek omtrent de datering van de Gesta Episcoporum Cameracensium', Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis 53 (Brussel 1975) 281-332.
  • Van Mingroot, E., 'Acta Synodi Attebatensis (1025): problèmes de critique de provenance', Studia Gratiana 20 (Rome 1976) 201-229.
  • Van Droogenbroeck, F.J., 'Kritisch onderzoek naar de interacties tussen de Vita S. Gudilae en de Gesta Episcoporum Cameracensium.', Eigen Schoon en De Brabander 95 (2012) 311-346.
  • Jégou, L., 'L'évêque entre autorité sacrée et exercice du pouvoir. L'exemple de Gérard de Cambrai (1012-1051).', Cahiers de civilisation médiévale 47 (2004) 37-55.

Edities bewerken

  • S. Vanderputten. D.J. Reilly (ed.), Gerardus Cameracensis. Acta Synodi Atrebatensis, Vita Autberti, Vita Gaugerici; Varia scripta ex officina Gerardi exstantia (= Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis 270), Turnhout: Brepols Publishers, 2014 (ISBN 978-2-503-55255-2).