Georgische Droom

Georgische Droom - Democratisch Georgië (Georgisch: ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო, Kartoeli Otsneba – Demokratioeli Sakartvelo) is een politieke partij in Georgië. De partij werd in 2011 opgericht door multimiljardair Bidzina Ivanisjvili en staat sinds 2012 als politieke partij geregistreerd. Georgische Droom is een zogeheten 'big tent' partij die verschillende interne stromingen kent waaronder sociaaldemocratie, marktliberalisme, sociaalconservatisme en illiberalisme. De partij kwam in het najaar van 2012 aan de macht door de eerste per stembus afgedwongen machtswisseling in Georgië. Georgische Droom won daarna meerdere verkiezingen op rij.

Georgische Droom - Democratisch Georgië ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო
Personen
Partijvoorzitter	Irakli Garibasjvili
Zetels
Parlement van Georgië	75 / 150 (verkiezingen 2020 )
Gemeenteraden	1.359 / 2.068
Geschiedenis
Opgericht	21 april 2012
Algemene gegevens
Actief in	Georgië
Hoofdkantoor	Tbilisi
Richting	centrumlinks
Ideologie	Sociaaldemocratie Economisch liberalisme Sociaalconservatisme Illiberalisme
Motto	"Vrijheid, snelle ontwikkeling, welvaart"
Kleuren	​​
Afkorting	GD
Jongerenorganisatie	Georgische Droom Jongeren
Internationale organisatie	Progressive Alliance (PA)
Website	gd.ge
Portaal    Politiek Georgië

Geschiedenis

Partijkantoor in centrum Tbilisi

Gedurende de tweede termijn van president Saakasjvili (2008-2013) nam de burgerlijke onvrede toe door onder andere autoritaire trekken van de regering en misbruik van het rechtssysteem. In mei 2011 leidde een nieuwe protestgolf tot een confrontatie tussen demonstranten en de politie. In dezelfde periode sprak de publieksschuwe multimiljardair en filantroop Bidzina Ivanisjvili zich voor het eerst publiekelijk uit tegen de regering Saakasjvili, en kondigde enkele maanden later zijn plannen in de Georgische politiek aan.

Oprichting

Op 11 december 2011 lanceerde Ivanisjvili zijn burgerbeweging Georgische Droom, met de intentie deze om te vormen naar een politieke partij. Zijn Franse staatsburgerschap zat echter nog in de weg, nadat de autoriteiten zijn Georgische nationaliteit in hadden getrokken toen hij aankondigde in de politiek te stappen. Dat leidde tot een slepend juridisch en politiek getouwtrek om zijn Georgische nationaliteit. Ivanisjvili betrok de liberale oppositiepartijen Vrije Democraten en Republikeinse Partij bij de beweging als partners op weg naar de parlementsverkiezingen van oktober 2012. Op 21 april 2012 werd de partij officieel gelanceerd.

Ivanisjvili beloofde bij het oprichtingscongres onder meer de landbouw nieuw leven in te blazen, afschaffing van de inkomstenbelasting voor minima, een basiszorgverzekering voor iedere burger en voortzetting van de Euro-Atlantische integratie in combinatie met het "normaliseren" van de relatie met Rusland. Advocate Manana Kobachidze werd de eerste partijvoorzitter omdat het Georgische staatsburgerschap van Ivanisjvili nog niet hersteld was. In het eerste bestuur van de partij kwamen onder andere politicus en diplomaat Tedo Dzjaparidze, schaakgrootmeester Zoerab Azmaiparasjvili, schrijver Goeram Odisjaria en de voormalige ombudsman Sozar Soebari. In juli 2012 werd de jongerenafdeling opgericht.

Regeren 2012 - 2016

Het coalitieverbond van Georgische Droom met vijf andere partijen kreeg bij de parlementsverkiezingen van 2012 53,5% van de stemmen, en won 85 van de 150 zetels in het parlement, verdeeld over 44 van de 77 zetels op basis van de proportionele stem en 41 van de 73 districtszetels. De overige 65 parlementszetels gingen naar de regerende Verenigde Nationale Beweging van president Micheil Saakasjvili, waarmee na bijna negen jaar een einde kwam aan zijn regering. De overwinning van de Georgische Droom markeerde de eerste vreedzame en democratische machtswissel in Georgië sinds de onafhankelijkheid. De internationale gemeenschap reageerde positief op deze ontwikkelingen.

De verkiezingen betekenden ook het begin van de transformatie van een presidentieel naar een parlementair systeem dat voltooid zou worden met de eerstvolgende presidentsverkiezing in 2013. Georgische Droom oprichter Ivanisjvili verzocht president Saakasjvili vervroegd op te stappen om spanningen door de cohabitation te voorkomen, maar Saakasjvili diende zijn niet-herkiesbare termijn tot oktober 2013 uit. Ivanisjvili werd premier van de nieuwe regering met kabinetsleden uit zijn coalitie, wat mogelijk werd door zijn naturalisatie tot Georgisch staatsburger. Kort na het aantreden van de nieuwe regering werd een massa-amnestie verleend aan gevangenen, en begon de Georgische Droom met vervolging van voormalige bestuurders van de Verenigde Nationale Beweging.

Na de presidentsverkiezingen van 2013, die werden gewonnen door de Georgische Droom kandidaat Giorgi Margvelasjvili, trad Ivanisjvili terug als premier en volgde Irakli Garibasjvili hem op. Garibasjvili maakte carrière binnen Ivanisjvili's conglomeraat en filantropische Cartu stichting. In juni 2014 werd het associatie- en vrijhandelsverdrag met de Europese Unie getekend. De onderhandelingen waren al onder Saakasjvili gestart, maar een ordentelijk verloop van de stembusgang in 2012 en een vreedzame eventuele machtsoverdracht waren een voorwaarde voor de afronding van het verdrag. In najaar 2014 kwamen scheuren in de coalitie en verlieten de liberale Vrije Democraten van defensieminister Irakli Alasania de regeringscoalitie. Eind 2015 werd Giorgi Kvirikasjvili de derde premier in dezelfde regeerperiode. Net als zijn voorganger kwam hij uit het zakelijk imperium van Ivanisjvili. In opmaat naar de verkiezingen van oktober 2016 kondigden Georgische Droom en de liberale Republikeinse Partij aan dat ze apart de verkiezingen in zouden gaan, waarmee de Georgische Droom coalitie feitelijk uit elkaar viel.

Consolidatie 2016 - 2020

Premier Kvirikasjvili voerde de Georgische Droom in 2016 naar een nieuwe overwinning in de parlementsverkiezingen, waarin de partij 115 van de 150 zetels veroverde, een constitutionele meerderheid (meer dan 75%). Geen van de voormalige coalitiepartners kwamen terug in het parlement. De partij kreeg met 48.7% relatief minder stemmen dan in 2012, maar het won 71 van de 73 districtszetels. De kiesdistricten waren in 2016 heringedeeld om de grootte dichter bij elkaar te brengen. De disproportionele verkiezingsuitslag, waarbij ook 19% van de stemmen verloren gingen doordat veel partijen de kiesdrempel van 5% niet haalden, leidde snel tot de discussie om het kiesstelsel te veranderen, iets dat het politieke discours jaren zou overheersen. Eind 2016 werd een brede constitutionele commissie samengesteld om in het voorjaar van 2017 met voorstellen te komen tot grondwetswijzigingen. Dit proces ontspoorde snel doordat de oppositie en het maatschappelijk middenveld de Georgische Droom ervan beschuldigde uit te zijn op machtsconsolidatie.

Zo werden voorstellen doorgedrukt om de directe presidentsverkiezing te vervangen door een kiescollege, het afschaffen van meerpartijen verkiezingsblokken met instandhouding van de 5% kiesdrempel, en in een geheel proportioneel systeem alle stemmen onder de kiesdrempel aan de winnaar toe te kennen. De Veneetse Commissie van de Raad van Europa was ontstemd over het negeren van haar aanbevelingen door de Georgische Droom en het eenzijdig zonder consensus uitstellen van de overgang naar een geheel proportioneel stelsel naar 2024 in plaats van in 2020. Het debat over het kiesstelsel zou als rode draad de regeerperiode overheersen, en uiteindelijk leiden tot straatprotesten tegen de regering. In juni 2018 trad premier Kvirikasjvili af na onenigheid met partijvoorzitter Ivanisjvili over het economische beleid. Sommigen zagen in deze en eerdere vergelijkbare situaties patronen van informeel leiderschap van Ivanisjvili, als werkelijk leider van de regering zonder politieke verantwoording af te hoeven leggen. Minister van financiën Mamoeka Bachtadze volgde Kvirikasjvili op. In november 2018 werd Salome Zoerabisjvili namens de Georgische Droom tot president gekozen, waarmee ze de eerste gekozen vrouwelijke president van Georgië werd, en tevens ook de laatste gekozen president. De standaardtermijn van vijf jaar was eenmalig verhoogd naar zes jaar als overgang naar de nieuwe verkiezingsmethode die in 2024 in zou gaan.

Op 20 juni 2019 braken grootschalige protesten uit nadat een bezoekend Russisch Doema-lid, communist Sergei Gavrilov, in de voorzittersstoel van het Georgische parlement zitting nam. Dit gebeurde tijdens een bijeenkomst van de Interparlementaire Vergadering van Orthodoxe Christenen waar het Georgische parlement op dat moment gastheer van was. Oppositiepolitici waren zeer ontstemd over deze actie, en riepen burgers op bij het parlement te demonstreren. Georgië beschouwt Rusland als bezetter van 20% van hun land, en men vatte de actie van Gavrilov op als een provocatie van de bezettingsmacht. De politie beëindigde de protesten dezelfde nacht met traangas en rubberen kogels waarbij honderden gewonden vielen en twee jongeren hierdoor een oog kwijtraakten. De protesten leidden kort daarna tot een Russische ban op het vliegverkeer tussen beide landen, vanwege "anti-Russische provocaties" van Georgische zijde, een sanctie die anno 2022 nog steeds gold. In september 2019 nam premier Bachtadze na 14 maanden ontslag, volgens hemzelf omdat zijn missie erop zat. Minister van Binnenlandse Zaken, Giorgi Gacharia werd de nieuwe premier, wat op kritiek kwam te staan omdat hij als minister eindverantwoordelijk was voor de afloop van de demonstraties in juni.

De anti-regeringsprotesten hielden de rest van 2019 aan waarbij vervroegde verkiezingen in een kiesstelsel met geheel evenredige vertegenwoordiging werden geëist. In maart 2020, ruim een half jaar voor de regulier geplande verkiezingen, werd met behulp van Amerikaanse diplomatieke bemiddeling een compromis bereikt tussen de Georgische Droom en de oppositie. De verkiezingen van 2020 zouden eenmalig gehouden worden met een gereduceerd aantal enkelvoudige districten, namelijk 30 in plaats van de oorspronkelijke 73, waarbij de overige 120 zetels verkozen zouden worden op basis van evenredige vertegenwoordiging van partijlijsten en een verlaagde kiesdrempel van 1%.

Politieke crises en EU (vanaf 2020)

Demonstraties tegen het verloop van de verkiezingen in 2020

Ondanks de druk op de regeringspartij en het gewijzigde kiesstelsel dat meer recht moest doen aan de daadwerkelijke electorale verhoudingen won Georgische Droom de verkiezingen met 48,2% van de stemmen, vergelijkbaar met vier jaar eerder. De partij behield met 90 zetels een ruime parlementaire meerderheid door alle 30 districten te winnen. De oppositie uitte beschuldigingen van verkiezingsfraude, en boycotte het parlement maandenlang, wat tot een grote politieke impasse leidde. De Europese Unie en de Amerikaanse diplomatieke missie bemiddelden wederom, en dwongen onder leiding van Europees president Charles Michel de Georgische Droom in april 2021 tot een overeenkomst met de oppositie dat ten doel had de macht te delen en rechtstatelijke en democratische hervormingen af te dwingen. De overeenkmst bevatte tevens een clausule waarbij vervroegde verkiezingen afgesproken werden als de Georgische Droom bij de gemeentelijke verkiezingen van najaar 2021 minder dan 43% van de stemmen zou behalen.

Premier Giorgi Gacharia nam ontslag in februari 2021, middenin de politieke crisis, nadat hij voor de opdracht kwam te staan om oppositieleider Nika Melia van de Verenigde Nationale Beweging te arresteren. Hij werd opgevolgd door Irakli Garibasjvili, die ook tussen 2013 en 2015 premier was. Garibasjvili stond te boek als een compromisloos leider. In juli 2021 annuleerde de Georgische Droom de door de EU bemiddelde overeenkomst van 19 april, omdat een deel van de oppositie nog steeds niet meedeed aan de overeenkomst. De partij verklaarde zich niet gebonden aan de prestatieclausule van 43% bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021. Die verkiezingen werden door de Georgische Droom gewonnen, al verloor het in verschillende belangrijke gemeenten de macht.

In maart 2022 deed de Georgische Droom regering onder publieke druk een aanvraag voor lidmaatschap van de Europese Unie, nadat Oekraïne had aangekondigd dit te doen. Partijleider Kobachidze zei eerder nog dat de partij bij de oorspronkelijke tijdlijn zou blijven om in 2024 zich kandidaat te stellen voor het EU lidmaatschap. De Europese Unie oordeelde dat de regering eerst aan een twaalftal punten moest voldoen om de kandidaat-status te verwerven. Volgens sommigen was het oordeel te wijten aan de ondiplomatieke polariserende retoriek van de Georgische Droom regering jegens de EU, de weinig meewerkende houding om belangrijke hervormingen zoals afgesproken in het associatieverdrag uit te voeren, en de invloed van Ivanisjvili op de regering en de overheidsinstanties. Dat laatste leidde in 2022 tot oproepen binnen Europese politieke geledingen om sancties te introduceren tegen Ivanisjvili.

Negen parlementsleden splitsten zich in de zomer en het najaar van 2022 af van de Georgische Droom fractie als 'Volkskracht' om volgens henzelf vrijelijk een anti-westers geluid te kunnen verkondigen zonder daarbij de regeringspartij in de wielen te rijden. Hierdoor verloor de Georgische Droom fractie de meerderheid, maar de negen defectors bleven wel de regering steunen.

Op 30 december 2023 kondigde Bidzina Ivanisjvili zijn terugkeer aan in de Georgische politiek, om de "regering te behoeden voor menselijke verleidingen". Hij werd op een partijbijeenkomst benoemd tot erevoorzitter van Georgische Droom. Op 29 januari 2024 nam premier Irakli Garibasjvili ontslag en werd tot voorzitter van de partij benoemd. Ruim een week later, op 8 februari 2024, werd de voormalige partijvoorzitter Irakli Kobachidze door het Georgische parlement benoemd tot premier.

Verkiezingen

Een overzicht van de landelijke verkiezingsuitslagen voor de partij. In 2012 vormde de Georgische Droom de spil van het verkiezingsblok met dezelfde naam waarin nog vijf partijen deelnamen: Vrije Democraten, Republikeinse Partij van Georgië, Conservatieve Partij van Georgië, Industrie zal Georgië redden en Nationaal Forum. In 2016 en 2020 was er geen sprake van een verkiezingsblok.

In 2012 en 2016 werden de 150 parlementszetels verdeeld over 77 zetels via een proportionele lijststem (kiesdrempel 5%) en 73 zetels door middel van een districtenstelsel. In 2020 gold een verdeling van 120 proportioneel (kiesdrempel 1%) en 30 districtszetels.

Verkiezing	Leider	Lijst Nr.	Proportioneel				District zetels	Totaal zetels	+/-		Opmerking
			Stemmen	%	#	Zetels
2012	Bidzina Ivanisjvili	41	1.184.612	54,97	(1)	44	41	85 / 150	Nieuw	Regerend	Kieslijst met 5 andere (kleine) partijen.
2016	Giorgi Kvirikasjvili	41	857.394	48.65	(1)	44	71	115 / 150	30	Regerend	Constitutionele meerderheid van >75%
2020	Giorgi Gacharia	41	928.004	48,22	(1)	60	30	90 / 150	25	Regerend	In 2021 en 2022 verlieten 15 leden de fractie.
Bronnen: CESKO, Publika.

Premiers van Georgische Droom

Premier Irakli Kobachidze

Zie Premier van Georgië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds de verkiezingen van 2012 heeft Georgische Droom de volgende premiers geleverd.

Naam	Van	Tot
Bidzina Ivanisjvili	25 oktober 2012	20 november 2013
Irakli Garibasjvili	20 november 2013	30 december 2015
Giorgi Kvirikasjvili	30 december 2015	13 juni 2018
Mamoeka Bachtadze	20 juni 2018	2 september 2019
Giorgi Gacharia	8 september 2019	18 februari 2021
Irakli Garibasjvili	22 februari 2021	29 januari 2024
Irakli Kobachidze	8 februari 2024

Presidenten namens Georgische Droom

President Giorgi Margvelasjvili (2013-2018)

Zie Lijst van staatshoofden van Georgië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Georgische Droom heeft de volgende presidenten gesteund in hun verkiezing. Zowel Giorgi Margvelasjvili als Salome Zoerabisjvili waren geen lid van de partij, maar werden in hun kandidatuur door de Georgische Droom gesteund.

Verkiezing	Naam	Van	Tot
2013	Giorgi Margvelasjvili	17 november 2013	16 december 2018
2018	Salome Zoerabisjvili	16 december 2018

Ideologie

Georgische Droom positioneert zichzelf als een centrumlinkse partij, maar is vanaf het ontstaan hierin feitelijk niet heel eenduidig geweest. Dit is gelieerd aan de ontstaansgeschiedenis als brede oppositiebeweging tegen de regering van president Micheil Saakasjvili en zijn Verenigde Nationale Beweging. Zo kon ook de ideologisch diverse coalitie, van conservatief tot progressief liberaal, zich in 2012 rond de Georgische Droom partij vormen. Er zijn binnen de partij verschillende politieke stromingen te vinden, zoals sociaaldemocratie, marktliberalisme, sociaalconservatisme en in toenemende mate illiberalisme, waardoor Georgische Droom als een 'big tent' partij beschouwd kan worden. Ten aanzien van het buitenlands beleid positioneerde de partij zich van meet af aan ten faveure van toenadering tot de NAVO en de Europese Unie, een electorale noodzakelijkheid in het land.

Het verkiezingsprogramma van 2020 was gedeeltelijk centrumlinks georiënteerd, met als belangrijkste boodschap een 'effectieve' overheid en 'sociale welvaart'. Het economische deel van het verkiezingsprogramma pleitte voor de handhaving van lage belastingen, een vrije markt, een kleine overheid en minder regelgeving. Daarmee positioneert de regerende partij zich meer als een centristische en deels rechtse) partij. Sinds medio 2019 kregen de illiberale krachten binnen de partij steeds meer de overhand, waarbij het de officieel uitgedragen pro-Europese koers feitelijk steeds meer verlaat.

Standpunten

Een selectie van doelstellingen in het verkiezingsprogramma voor de periode 2020-2024:

• Begrotingstekort terugbrengen naar 3% van het bbp, staatsschuld binnen de 55% van het bbp houden. 200.000 nieuwe banen creëren;
• Harmoniseren wetgeving tot 85% van het Unie-acquis zoals bepaald in het associatie- en vrijhandelsverdrag;
• Uniform tariefbeleid in een universeel gezondheidsprogramma en een leven lang leren in de zorgsector;
• Versterking van de rol van het parlement, ontwikkelen en verbeteren van het systeem van politieke partijen;
• Versterking van het gerechtelijk apparaat en de rol van het openbaar ministerie;
• Vreedzaam herstel van de territoriale integriteit, vreedzame oplossing van het Russisch-Georgische conflict en daartoe contacten met Rusland versterken ten behoeve van de nationale belangen;
• Voorbereiden voor een officiële aanvraag van EU-lidmaatschap in 2024.

Partijleiders

Partij-oprichter, voormalig- en ere-voorzitter Bidzina Ivanisjvili

Partijvoorzitters van Georgische Droom. Manana Kobachidze werd op het oprichtingscongres benoemd tot waarnemend partijvoorzitter tot het Georgische staatsburgerschap van Bidzina Ivanisjvili was hersteld. Dit gebeurde op 16 oktober 2012. Op 30 december 2023 werd Ivanisjvili tot ere-voorzitter van de partij benoemd.

#	Naam	Van	Tot	Bron
1	Manana Kobachidze	21 april 2012	16 oktober 2012
2	Bidzina Ivanisjvili	16 oktober 2012	24 november 2013
3	Irakli Garibasjvili	24 november 2013	24 december 2015
4	Giorgi Kvirikasjvili	14 mei 2016	11 mei 2018
5	Bidzina Ivanisjvili	11 mei 2018	16 januari 2021
6	Irakli Kobachidze	16 januari 2021	1 februari 2024
7	Irakli Garibasjvili	1 februari 2024

Internationale relaties

De Georgische Droom is lid van Progressive Alliance, de wereldwijde koepelorganisatie van sociaaldemocratische partijen. De partij was tot 29 juni 2023 waarnemend lid van de pan-Europese sociaaldemocratische partij, de Partij van Europese Socialisten (PES). De directe aanleiding van het verbreken van de relatie door PES was de openingstoespraak van de Georgische premier Irakli Garibasjvili bij de conferentie van de conservatieve Conservative Political Action Conference (CPAC) in Boedapest in mei 2023. Dat kwam bovenop het bredere patroon van onverenigbare posities geuit door leiders van de Georgische Droom. Volgens Georgische politiek analisten heeft de Georgische Droom haar internationale relaties nooit serieus genomen.

Zie ook

• Bidzina Ivanisjvili
• Irakli Garibasjvili

Referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Georgian Dream van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.