Gelderse derby

Voetbalwedstrijden tussen Vitesse uit Arnhem en N.E.C. uit Nijmegen worden omschreven als de Gelderse derby. Waar wedstrijden tussen Vitesse, N.E.C., De Graafschap en in het verleden FC Wageningen als de Derby's van het Oosten worden omschreven, geldt de naam de Gelderse derby enkel voor een N.E.C - Vitesse. In het boek De Derby van Menno Pot wordt de wedstrijd omschreven als meest intense van Nederland: "Het diepe gevoel van vijandschap dat bij N.E.C - Vitesse in de lucht hing, voelde ik bij geen enkele andere derby."

Gelderse Derby
Spandoek tijdens een Gelderse Derby in de Goffert
Stad of regio	Arnhem/Nijmegen, Gelderland
Eerste wedstrijd	9 april 1916
Teams	Vitesse Arnhem N.E.C. Nijmegen
Aantal wedstrijden	122
Meeste winst	N.E.C. (44)
Recentste ontmoeting	7 april 2024 Vitesse - N.E.C. (0–3)
Volgende ontmoeting	n.t.b.
Grootste zege	9–2 (N.E.C. - Vitesse) 1941/'42
Portaal    Sport

De wedstrijd is sinds 1916 122 keer officieel gespeeld. 42 keer won Vitesse, de wedstrijd eindigde 36 keer gelijk en N.E.C. won 44 keer.

Geschiedenis

De eerste competitiewedstrijd tussen Vitesse en NEC werd gespeeld op 18 maart 1923 in Nijmegen. Vitesse won die wedstrijd met 1–2 door twee doelpunten van Gerrit Langeler. Van het seizoen 1894/1895 tot en met het seizoen 1899/1900 speelde Vitesse in een wit tenue met een diagonale blauwe baan, verwijzend naar de stadskleuren van Arnhem. Op 27 augustus 1900 werd in de bestuursvergadering besloten de clubkleuren te wijzigen in geel en zwart. Toenmalig voorzitter Chris Engelberts stelde deze wijziging voor met als argument dat Vitesse zich bij de beste clubs van Gelderland mocht scharen en zij in de Gelderse hoofdstad gevestigd was, waardoor zij ook het recht zou hebben om de kleuren van Gelderland te mogen dragen. Door de rivaliteit zijn er in het verleden rellen geweest en in de recente edities werd het duel in de hoogste risicocategorie ingedeeld, met bijbehorende maatregelen en politie-inzet. Voor de jaren negentig was er vooral sprake van animositeit. In mei 1993 werd De Goffert door Vitesse gebruikt om twee thuiswedstrijden te spelen. Op 16 mei tegen Feyenoord (1-1) en op 23 mei tegen PSV (0-1). Op laatstgenoemde wedstrijd kwamen ruim 20.000 toeschouwers af. De rivaliteit ontstond echt pas bij de opkomst van Vitesse in de jaren 80 en 90 onder leiding van Karel Aalbers, die niet naliet te melden dat in de regio slechts plaats was voor één club. De Nijmeegse aanhang hekelde dat de rivaal uit Arnhem met overheidsgeld gesteund werd, in de vorm van clubsponsoring door de provinciale energieleverancier PGEM (en het latere Nuon) en medefinanciering in stadion GelreDome van de provincie Gelderland. Uit protest werden de Nijmeegse stadionlampen voor een wedstrijd tijdelijk gedoofd, door toenmalig voorzitter Henk van de Water.

Nadat Vitesse in 2007/'08 schulden moest afkopen middels een crediteurenakkoord zijn de verhoudingen verscherpt; ook de buitenlandse overname van Vitesse in 2010 droeg hieraan bij. Recent dieptepunt was in het seizoen 2011/'12 met rellen tussen NEC-aanhang en de politie in Nijmegen. Tijdens de play-offwedstrijd in Arnhem in datzelfde seizoen moest NEC-doelman Babos eraan te pas komen om het uitpubliek tot kalmte te brengen dat een veiligheidsdeur had geforceerd om uit het uitvak te breken. Voor de gemeenten Arnhem, Nijmegen en de politie waren de ongeregeldheden een reden om voor de eerstvolgende ontmoeting (in het seizoen 2012/'13, Vitesse - NEC) te dreigen om voortaan geen uitpubliek meer toe te staan bij de onderlinge wedstrijden, als het nog één keer tot ongeregeldheden zou komen. Dit leidde tot woede onder de Vitesse-aanhang, dat zich niet schuldig voelde aan de recente ongeregeldheden. De wedstrijd verliep rustig, mede door de 4–1 winst voor Vitesse, en dus bleven fans van beide clubs voorlopig welkom bij uitwedstrijden.

In 2021 ging het voor en tijdens het duel helemaal fout. Het begon met een zwaargewonde in Arnhem een dag voor de wedstrijd door gevechten tussen aanhangers van beide clubs. Op wedstrijddag was het de gehele wedstrijd onrustig in het Goffertstadion. Na de wedstrijd belaagden vele tientallen relschoppers de politie met stenen, stokken en vuurwerk. Agenten en politiepaarden raakten gewond. Een politiebus werd gesloopt. Het bestuur van N.E.C. en burgemeester Bruls noemden de gebeurtenissen "een schande voor de stad.” Bruls stelde onder meer dat de relschoppers een levenslang stadion- en omgevingsverbod moesten krijgen. Bij de editie in Arnhem waren er geen uitsupporters welkom.

De rivaliteit leidde ook tot meer ludieke acties over en weer. Toen NEC in mei 2014 degradeerde uit de Eredivisie plaatsten Arnhemse fans op de Nijmeegse Waalbrug een bordje met: Eredivisievoetbal, nog vijftien kilometer. Bij het kampioenschap in de Jupiler League van NEC een jaar later stuurden aanhangers van NEC een vliegtuigje boven Arnhem en GelreDome met daarachter een spandoek: We're back, See you soon.

Statistieken

Grootste overwinningen

Met drie of meer doelpunten verschil:

Vitesse

• 1977/'78: 0–3, Eredivisie
• 1989/'90: 0–4, Eredivisie
• 1989/'90: 2–5, oefenduel
• 1992/'93: 0–3, oefenduel
• 1999/'00: 5–1, Eredivisie
• 2012/'13: 4–1, Eredivisie
• 2021/'22: 4–1, Eredivisie
• 2022/'23: 1–4, Eredivisie

NEC

• 1941/'42: 9–2, oefenduel
• 1945/'46: 3–0, KNVB beker
• 1946/'47: 7–1, Eerste klasse Oost
• 1947/'48: 1–4, Eerste klasse Oost
• 1947/'48: 3–0, Eerste klasse Oost
• 1963/'64: 4–1, Tweede divisie B
• 1978/'79: 4–1, Eredivisie
• 1984/'85: 0–4, Eerste divisie
• 2000/'01: 4–1, Eredivisie
• 2023/'24: 0–3, Eredivisie

Uitslagen en statistieken (vanaf 1915)

Wedstrijden
Competitie		W	VIT	G	NEC	DVIT	DNEC
VIT	Eredivisie	62	25	17	20	80	67
NEC	Eerste divisie	14	2	6	6	18	27
NEC	Tweede divisie	4	0	1	3	3	9
NEC	Eerste klasse	8	1	1	6	9	23
VIT	Tweede klasse	4	2	1	1	7	5
NEC	KNVB beker	5	0	2	3	3	9
VIT	Play-offs / nacompetitie	6	4	1	1	9	4
NEC	TOTAAL	103	34	29	40	129	144
W - wedstrijden; VIT - overwinningen Vitesse; G - gelijkspel; NEC - overwinningen NEC; DVIT - doelpunten Vitesse; DNEC - doelpunten NEC
Bijgewerkt op 7 april 2024

Laatste tien edities:

Wedstrijd	Seizoen	Datum	Uitslag	Competitie
Vitesse - NEC	2023/24	07-04-2024	0–3 (0–0)	Eredivisie
NEC - Vitesse	2023/24	01-10-2023	1–3 (1–1)	Eredivisie
NEC - Vitesse	2022/23	16-04-2023	1–4 (0–2)	Eredivisie
Vitesse - NEC	2022/23	15-01-2023	0–0 (0–0)	Eredivisie
Vitesse - NEC	2021/22	27-02-2022	4–1 (0–0)	Eredivisie
NEC - Vitesse	2021/22	17-10-2021	0–1 (0–1)	Eredivisie
Vitesse - NEC	2016/17	02-04-2017	2–1 (0–0)	Eredivisie
NEC - Vitesse	2016/17	23-10-2016	1–1 (0–1)	Eredivisie
NEC - Vitesse	2015/16	03-04-2016	2–1 (1–0)	Eredivisie
Vitesse - NEC	2015/16	29-11-2015	1–0 (0–0)	Eredivisie

Wissels van club

De lijst met spelers die voor zowel Vitesse als NEC hebben gespeeld, is niet heel lang, maar er staan wel bekende namen tussen als Chris van der Weerden, Peter Wisgerhof, Willem Korsten, Patrick Pothuizen, Jhon van Beukering, Navarone Foor en Wilfried Bony. Die laatste doorliep de jeugdopleiding van Vitesse en stond tussen 2000 en 2003 onder contract bij de Arnhemmers. Tussen 2007 en 2010 kwam Van Beukering uit voor NEC. Patrick Pothuizen begon zijn profcarrière bij Vitesse om vervolgens de overstap (via FC Dordrecht) naar Nijmegen te maken. Daar speelde de verdediger zes jaar, om vervolgens weer terug te keren naar Arnhem.

Speler	Bij Vitesse	Duels (goals)	Bij NEC	Duels (goals)
Leo Beerendonk	1963-64	33 (13)	1964-65	3 (0)
Hans Verhagen	1965-68	? (?)	1962-63	32 (29)
Ben Zweers	1967-68	13 (3)	1963-65	59 (38)
Ben Werts	1970-72	30 (2)	1962-70	244 (45)
Ben Gerritsen	1970-72	54 (13)	1972-77	129 (3)
Willy Melchers	1970-72	37 (1)	1977-78	8 (1)
Ben Hulshoff	1972-76	? (?)	1976-78	52 (4)
Dick Mulderij	1975-80	159 (5)	1980-84	88 (4)
Ad Mellaard	1976-80	126 (4)	1967-76	258 (11)
Herman Gerdsen	1976-83	93 (39)	1973-76	39 (6)
Wim Meijers	1977-80 1981-83	138 (13)	1966-70 1974-77	111 (11)
Frans Koenen	1984-86	48 (8)	1976-80	52 (1)
Wilco Klop	1984-86	61 (1)	1986-88	51 (2)
Eugène Marijnissen	1985-86	18 (1)	1972-80	220 (36)
Harry Schellekens	1985-88	47 (0)	1970-83	254 (1)
Frans Thijssen	1988-91	87 (1)	1970-73	77 (9)
Marlon Keizer	1988-92	4 (0)	1990-91	5 (0)
Bart Latuheru	1989-96	191 (27)	1997-02	136 (7)
Patrick Pothuizen	1992-94 2000-01	22 (3)	1994-00 2004-10	341 (26)
Willem Korsten	1993-99	78 (12)	1992-93	4 (0)
Chris van der Weerden	1994-95	31 (3)	1990-94	92 (5)
Patrick Ax	1998-99	1 (0)	2000-04	104 (9)
Peter Wisgerhof	1999-00	18 (0)	2000-09	312 (17)
Jhon van Beukering	2000-03	49 (8)	2007-09	47 (15)
Gino Coutinho	2005-06	1 (0)	2018	2 (0)
Youssouf Hersi	2005-07	69 (15)	2002-04	61 (19)
Jasar Takak	2007-08	23 (1)	2005-06	21 (2)
Jeroen Drost	2008-12	53 (0)	2008	5 (1)
Giovanni Gravenbeek	2009-10	9 (0)	2014-15	26 (0)
Brahim Darri	2011-15	5 (1)	2018-19	2 (0)
Navarone Foor	2016-20	82 (9)	2011-16	167 (17)
Roy Beerens	2018-20	23 (3)	2007	14 (2)
Wilfried Bony	2011-13	77 (58)	2022	2 (0)
Oussama Tannane	2019-22	50 (12)	2022-23	25 (6)
Trainer	Bij Vitesse	Duels (goals)	Bij NEC	Duels (goals)
Leen Looyen	1982-84	n.v.t.	1974 1978-81 1987-91 1997	n.v.t.
Patrick Greveraars (assistent)	2012-13	n.v.t.	2022-heden	n.v.t.
Bestuurder	Bij Vitesse	Duels (goals)	Bij NEC	Duels (goals)
Ted van Leeuwen	2010-13	n.v.t.	2021-heden	n.v.t.

Overige derby's

Zie Kleine Gelderse derby voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een andere rivaal van Vitesse en N.E.C. is De Graafschap uit Doetinchem; de onderlinge wedstrijden staan bekend als de kleine Gelderse derby en kunnen beladen zijn. Deze derby leeft over het algemeen meer bij de supporters van De Graafschap dan bij de andere twee.