Gebruiker:Paul B/Wikipedisme

Een wikipedisme is een woord dat of uitdrukking die vrijwel uitsluitend (of veel vaker dan redelijk) in Wikipedia-artikelen aangetroffen wordt. Verschillende mechanismen liggen ten grondslag aan het ontstaan van dergelijke woorden of uitdrukkingen:

Systematiek overwint alles. Is eenmaal na lang delibereren een soort consensus bereikt (in de Wikipediaanse zin van het woord uiteraard, Wikipedia:Consensus is iets heel anders dan "consensus" in het gratis online-woordenboek van Van Dale!) dan wordt alles in dat keurslijf gedwongen, ook als het er eigenlijk niet in past.
Voorbeelden illustreren met onderwerpen. Een typisch Wikipediaanse neiging is om niet zozeer de feiten en verschijnselen bij een onderwerp te zoeken, maar de onderwerpen bij feiten en verschijnselen. Dit leidt enerzijds tot een enorme berg weetjes van marginale relevantie. Anderzijds gebeurt het niet zelden dat een verschijnsel dat weliswaar beschreven is maar een nogal marginale bekendheid geniet, overal wordt geplaatst waar het maar van toepassing zou kunnen zijn, ongeacht of het verschijnsel in die context in de literatuur wordt genoemd.
Dit is de Nederlandstalige Wikipedia. Er is op de Wikipedia een merkwaardige visie op de Nederlandse taal gangbaar die erin bestaat dat men alle vreemde invloeden daaruit poogt te weren. "Dit is de Nederlandstalige Wikipedia" is de mantra die deze on-Nederlandse invloeden moet bezweren. Als er ook maar een half bruikbaar 'Nederlands' alternatief is voor een woord of naam uit het Engels, Duits, Frans of Fries, dan krijgt dat woord altijd de voorkeur, ongeacht of het de afgelopen twintig jaar nog gangbaar was.
De feiten spreken voor zich. Iemand zet ergens iets neer, en vervolgens neemt iedereen dat over, zonder na te gaan of dat eigenlijk wel correct is. Zo kan een woord, een bepaalde betekenis of zelfs een 'feit' zich tot buiten Wikipedia verspreiden, terwijl het strikt genomen onzin is.

Enkele voorbeelden ter illustratie:

Beatrix der Nederlanden: een uitdrukking die zo bijna nergens anders voorkomt, tenzij als deel van 'koningin (of prinses) Beatrix der Nederlanden'. Past keurig in de systematiek die op Wikipedia wordt toegepast, maar past helaas bijna nergens anders in.
Portmanteau: buiten bepaalde kringen eigenlijk onbekend voordat het van de Engelstalige Wikipedia naar de Nederlandstalige werd geïmporteerd. Sindsdien treft men het overal aan. Het mag merkwaardig worden genoemd dat men op Google Books misschien honderd Nederlandstalige boeken vindt waarin het woord 'portmanteau' überhaupt voorkomt, terwijl de Nederlandstalige Wikipedia alleen al gezegend is met ruim 150 pagina's waarop dat woord voorkomt.
Boornsterhem: voormalige naam van de inmiddels alweer opgeheven gemeente Boarnsterhim. De nieuw gevormde naam Boornsterhem is van 1 januari 1984 tot 1 maart 1985 de officiële naam van de gemeente geweest, en werd 30 jaar later bijna nergens meer gebruikt. Dat was en is echter geen beletsel om de naam op de Nederlandstalige Wikipedia tot de leidende te verklaren. Bronnen zijn dan kennelijk ineens niet meer zo belangrijk.
Kardinaalteken: het is onduidelijk waar het woord precies vandaan komt, maar het is na het eerste verschijnen op Wikipedia aan een ware zegetocht begonnen. Die is in ieder geval wat afgeremd door de recente excommunicatie van het woord, maar het is voorlopig nog niet weg.

En nog wat ongesorteerde Wikipedismen:

Heraldisch kruis: deze uitdrukking blijkt buiten Wikipedia en mirror sites nagenoeg nergens voor te komen. Een zoektocht door googlebooks levert alleen dit op. Inmiddels is de term wel door iemand gebruikt in een masterscriptie, [1].
Hoofdplaats: terwijl de term thans in het Nederlandse bestuurlijke landschap bijna onbekend is, probeert men op Wikipedia iedere gemeente zo'n hoofdplaats op te dringen, alsof het een gebruikelijke en officiële aanduiding zou betreffen die men zo op iedere gemeente kan toepassen. Doordat het woord ook als 'sleutel' voorkomt in de infoboxen voor plaatsen en gemeenten is gegarandeerd dat het begrip hier tot in lengte van jaren een volstrekt onverdiende prominente plaats zal opeisen.