Senaat (Frankrijk)

hogerhuis van het Franse parlement
(Doorverwezen vanaf Franse Senaat)

De Senaat (Frans: Sénat) is het hogerhuis van het tweekamerparlement van de Franse Republiek. Het lagerhuis van het Parlement van Frankrijk heet de Nationale Vergadering (Assemblée nationale).

Senaat
Sénat
Wetgevend orgaan van Frankrijk
Senaat
Algemene informatie
Opgericht in 25 december 1799
Aantal leden 348
Ontmoetingsplaats Palais du Luxembourg, Parijs
Huidige legislatuur
Voorzitter Gérard Larcher (LR)
Portaal  Portaalicoon   Politiek

De Senaat bestaat uit 348 leden, die sénateurs (senatoren) worden genoemd. Elk lid is gekozen voor een termijn van zes jaar voor een departement, met van een tot twaalf (Parijs) leden per departement, maar ook voor de Franse overzeese gebieden en burgers woonachtig buiten Frankrijk. De huidige voorzitter van de Senaat is Gérard Larcher. De voorzitter, die drie leden van de Grondwettelijke Raad mag benoemen voor een termijn van negen jaar, wordt bijgestaan door de andere leden van het bureau: acht ondervoorzitters, drie quaestores en veertien secretarissen.

Samenstelling

bewerken
 
Het Palais du Luxembourg gezien vanuit de rue de Tournon
 
Het paleis in de tweede helft van de negentiende eeuw, vanuit de Jardin du Luxembourg

De Franse Senaat bestond tot september 2004 uit 321 senatoren die voor een periode van negen jaar waren gekozen. Sindsdien is de ambtstermijn van de senatoren verkort tot zes jaar. Gezien de veranderende demografische verhoudingen steeg het aantal senatoren in 2010 wel nog tot 348 verkozenen.

De senatoren worden trapsgewijs gekozen ("getrapte verkiezingen") door ongeveer 150.000 representanten van de lokale Franse overheden en leden van de Nationale Vergadering (Assemblée nationale). Dit systeem is vooral bevorderlijk voor het platteland. Men ziet dit als een verklaring waarom de Senaat sinds de instelling van de Vijfde Franse Republiek (1958) altijd conservatief bleef, tot aan 2011 toen de Parti socialiste voor het eerst de Senaat beheersten. Sinds 2014 echter hebben de rechtse, oppositionele partijen (Les Républicains 144 zetels, Union Centriste 42 zetels) er opnieuw de meerderheid.

In de traditie van de Franse Revolutie zitten de leden van de "rechtse" partijen, gezien van de zetel van de voorzitter, rechts en de leden van de "linkse" partijen links.

Er hebben ook afgevaardigden van de Franse overzeese gebiedsdelen zitting in de Senaat. Ook 12 in het buitenland levende Fransen hebben zitting in de Senaat.

Rol in het wetgevingsproces

bewerken
 
Amfitheater

Beide kamers van het Parlement van Frankrijk moeten een wet goedkeuren alvorens deze van kracht kan worden.

Als een wetsvoorstel door de Nationale Vergadering is geloodst mag de Senaat de wet echter inhoudelijk wijzigen – wat in Nederland de Senaat (Eerste Kamer) niet mag. In dat geval moet de Assemblée de gewijzigde wet in een tweede lezing opnieuw behandelen en goedkeuren. Maar als dan de Assemblée de wet weer wijzigt, moet de wet weer terug naar de Senaat, voor tweede lezing daar. Maar ook dan kan de Senaat opnieuw de wet wijzigen. In theorie kan dit pingpongspel eindeloos duren.[1] Uiteindelijk kan de regering er, na een ingewikkelde procedure, voor kiezen om een wetsvoorstel alleen nog aan de Nationale Vergadering voor te leggen. Dit gebeurt echter zelden.

Overige macht van de Senaat

bewerken

De Senaat controleert de regering, maar kan haar niet ten val brengen. In dat opzicht is zijn macht beperkter dan die van de Assemblée. Wel heeft de Senaat net als de Assemblée het recht van enquête. Hij maakt daarvan regelmatig gebruik en heeft zo aanzienlijke misstanden aan het licht gebracht.

De machtigste persoon in de Senaat is de voorzitter. Volgens de Franse grondwet is de Senaatsvoorzitter interim-president van de Franse Republiek, wanneer de post van president tussentijds vacant komt. Dit is gebeurd in 1969 en 1974. Beide keren was het Alain Poher die tijdelijk het Élysée betrok.

Benamingen van de Senaat

bewerken
Benaming Nederlandse vertaling Tijdvlak
Conseil des Anciens Raad van Ouden Directoire (1795-1799)
Sénat conservateur Conservatieve Senaat Consulaat en Eerste Franse Keizerrijk (1799-1814)
Chambre des pairs Kamer van pairs Restauratie en Juli-monarchie (1814-1848)
Sénat Senaat Tweede Franse Keizerrijk en Derde Franse Republiek (1851-1940)
Conseil de la République Raad van de Republiek Vierde Franse Republiek (1946-1958)
Sénat Senaat Vijfde Franse Republiek (1958-heden)

Huisvesting

bewerken
De bekende ijzere groene stoelen in de Jardin du Luxembourg in Parijs
Model met het Senaat-logo

De Senaat is gehuisvest in het Palais du Luxembourg, in het 6e arrondissement van Parijs. Het Palais du Luxembourg wordt bewaakt door de Republikeinse Garde (Garde républicaine), zoals andere belangrijke regeringsgebouwen. De tuinen van het paleis, de Jardin du Luxembourg, zijn opengesteld voor het publiek.

Samenstelling na de verkiezingen van 2014

bewerken
  Zie Franse Senaatsverkiezingen 2014 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Parlementaire groepering Partijen 2014
Serie 2
Totaal
Serie 1 + Serie 2
  Groupe Union pour un Mouvement Populairea UMPb
RUMP
Union des démocrates et indépendantsc
DVD
90 144
  Groupe Union des démocrates et indépendants - Union Centriste PRV
MoDem
NC
AC
FED
Tapura Huiraatira
UDId
24 43
  Groupe RDSEe UMPf 0 1
  Totaal Centrum + Rechts (oppositie) 193
  Groupe RDSEe PRG
PS-dissidents
DVG
6 12
  Groupe Socialiste PS
Divers Gauche
49 111
  Groupe CRC-PGC PCF
PG
PCR
2 18
  Groupe écologiste EELV
Parti Écologiste
MoDemg
PS-dissidents
DVG
0 10
  Totaal Links (regering) 151
  Niet-Ingeschrevenen NI 7 9
  Totaal 348

a V.a. mei 2015: Groupe Les Républicains
b V.a. mei 2015: Les Républicains
c Minderheid, meerderheid lid van de fractie Groupe UMP (LR)
d Rechtstreekse leden
e Onafhankelijke fractie met zowel centrumrechtse (1) als centrumlinkse leden (12)
f Minderheid, 1 lid, v.a. mei 2015 partijloos
g Minderheid, meerderheid van deze partij lid van fractie Groupe UDI-UC

Samenstellingen na de verkiezingen van 2004, 2008 en 2011

bewerken
Parlementaire groepering Partijen 2004 2008 2011
  Groupe Union pour un Mouvement Populaire UMP
PRV
CNI
RPF
159 151 132
  Groupe Union Centriste MoDem
NC
Alliance Centriste
30 29 31
  Totaal Rechts 189 180 163
  Groupe Socialiste PS
Les Verts
95 116 130
  Groupe CRC-PGC PCF
PG
PCR
23 23 21
  Groupe écologiste EELV 10
  Totaal Links 118 139 161
  Groupe RDSE PRG
LGM
MRC
PRV
17 17 17
  Niet-Ingeschrevenen NI 6 7 7
  Totaal 331 343 348

Senaatsvoorzitters sinds 1958

bewerken
  Zie Lijst van voorzitters van de Senaat (Frankrijk) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
 
Gérard Larcher, voorzitter van de Senaat van 2008 tot 2011 en opnieuw sinds 2014

Onder de Vijfde Republiek kent Frankrijk zes senaatsvoorzitters:

Zie ook

bewerken
bewerken
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Sénat (France) op Wikimedia Commons.