Wikipedia

Belgische federale regering

(Doorverwezen vanaf Federale regering (België))

De Belgische federale regering is de uitvoerende macht van België. Ze voert niet alleen de Belgische wetten uit, maar speelt ook een rol bij de wetgevende macht via wetsontwerpen en amendementen.

De zetel van de federale regering is sinds 1944 gevestigd in de Wetstraat 16, waar de Ministerraad op vrijdagmorgen bijeenkomt.

De federale regering bestaat uit ten hoogste 15 ministers. Hiernaast kunnen er ook nog staatssecretarissen worden toegevoegd aan de regering. Deze regering is samengesteld uit evenveel Nederlandstaligen als Franstaligen, eventueel de eerste minister uitgezonderd.

De ministers en staatssecretarissen zijn de medewerkers van de koning als hoofd van de uitvoerende macht. Gezien de ministeriële verantwoordelijkheid is de regering het politieke hoofd (niet het juridische) van de uitvoerende macht.

Sinds 1944 bevindt de zetel van de federale regering zich in de Wetstraat 16, waar de Ministerraad op vrijdagmorgen bijeenkomt.

Samenstelling bewerken

 
Volgens de Grondwet benoemt Koning Filip de ministers van de Belgische federale regering.
  Zie Regeringsformatie (België) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Volgens de Grondwet benoemt de koning de ministers van de Belgische federale regering. In de praktijk echter worden de ministers meestal door de partijleiders van de coalitiepartners geselecteerd.

België heeft een representatief kiessysteem waardoor uit een bepaald kiesgebied vertegenwoordigers uit meerdere partijen worden aangeduid (in tegenstelling tot het meerderheidsstelsel waar een kiesdistrict slechts 1 vertegenwoordiger aanduidt). Door de werking van het Belgische kiessysteem en de verschillende kiesomschrijvingen is het bijna onmogelijk (onder meer door de splitsing van de meeste partijen in een Vlaamse en Waalse tak) dat een enkele partij een absolute meerderheid verwerft in het federale parlement. Er moeten dus altijd coalitieregeringen worden gevormd.

In de praktijk zal de koning na de verkiezingen verschillende partijvoorzitters en andere belangrijke gesprekspartners (zoals vakbonden en werkgeversorganisaties) consulteren voordat hij een informateur benoemt, soms geeft de koning verschillende mensen opdrachten om informatie te verzamelen over de mogelijkheden voor een regeringsvorming (die functies kunnen allerlei namen hebben zoals "verkenner", "verzoener", "(institutioneel) bemiddelaar", "begeleider", "ontmijner", "verduidelijker" etc.). Nadat de informateur de mogelijkheden voor een coalitie heeft verkend, zal de koning een formateur aanduiden die een regeringsprogramma en regering samenstelt. Gewoonlijk is de formateur ook de toekomstige eerste minister maar in uitzonderlijke gevallen kan de formateur een andere persoon als eerste minister naar voren schuiven. De koning krijgt aan het einde van de coalitie-onderhandelingen een "ploeg" aangereikt die hij benoemt tot zijn regering en die in zijn handen de eed aflegt.

De ministerraad, eventueel de eerste minister uitgezonderd, is samengesteld uit evenveel Nederlandstalige als Franstalige ministers.[1]

Meerderheden bewerken

Een regering heeft twee soorten meerderheden nodig: een vertrouwensmeerderheid en een parlementaire beleidsmeerderheid.

Vertrouwensmeerderheid bewerken

Na de eedaflegging bij de koning gaat de eerste minister voor het parlement het regeerakkoord toelichten, en wordt er na een investituurdebat een vertrouwensstemming gehouden. De motie van vertrouwen heeft geen gekwalificeerde meerderheid nodig, een gewone meerderheid volstaat. De vertrouwensmotie wordt gewoonlijk meerderheid tegen oppositie aangenomen. Door zich te onthouden van een tegenstem kunnen partijen die geen ministers in de regeringsploeg hebben (en dus strikt genomen niet tot de meerderheid behoren) toch passieve steun verlenen aan een regering, maar ook invloed uitoefenen op het regeringsbeleid. De regering kan vallen - in de loop van de legislatuur - wanneer opnieuw een motie van vertrouwen/wantrouwen op de agenda wordt gezet, en passieve steun wegvalt of parlementsleden van de regeringsmeerderheid plots hun steun intrekken.

Parlementaire beleidsmeerderheid bewerken

Voor het voeren van bepaalde wetgevende acties (zoals bijvoorbeeld het aanpassen van de Grondwet) heeft de regering een 2/3 meerderheid nodig, bovendien in vele gevallen (taalwetgeving, hervorming van de constitutionele instellingen) moet die globale meerderheid ondersteund worden door gekwalificeerde meerderheden (helft+1 of 2/3) ook bestaan in de beide taalgroepen van het parlement (taalgroep wordt samengesteld afhankelijk van de gemeenschap/provincie waarin een parlementslid werd verkozen).
bijvoorbeeld : De federale regering die van 2007-2010 aan de macht was had bijvoorbeeld wel grondwettelijke bevoegdheden (goedgekeurde lijst grondwetsartikelen door de voorgaande parlementsmeerderheid) waardoor zij grondwetsherzieningen konden laten goedkeuren die een parlementaire 2/3 meerderheid vereisen, maar had slechts een gewone meerderheid in de Nederlandstalige taalgroep, waardoor bepaalde grondwetsherzieningen niet konden worden goedgekeurd tenzij die inhoudelijk voldoende tegemoet zou komen aan de Vlaamse oppositie, en de Franstalige taalgroep met zijn meerderheid allerlei -voor hen ongunstige - grondwetsherzieningen kon blokkeren.

Ministers en staatssecretarissen bewerken

Ministers hoeven geen verkozen leden van het parlement te zijn, maar degene die wel verkozen werden nemen ontslag en worden vervangen door een partijgenoot van de opvolgerslijst, in volgorde van hun verkiezingsresultaat. Als een minister zijn functie als minister neerlegt neemt hij zijn functie als verkozene weer op. Ministers die geen verkozene zijn worden meestal als "technocraten" gelabeld.

 
De huidige eerste minister is Alexander De Croo.

De regering wordt geleid door de eerste minister. Hij of zij is de voorzitter van de regering. Hij/Zij zit de vergaderingen van de ministers voor; hij/zij is de woordvoerder van de regering in het parlement, en wanneer hij/zij ontslag neemt, impliceert dit doorgaans het aftreden van de volledige regering.

Naast de eerste minister tellen de huidige regeringen ook één of meerdere vice-eersteministers, die als ondervoorzitters van de regering de eerste minister vervangen wanneer dit nodig is.

De ministers zijn volwaardige en permanente leden van de regering. Hun aantal is door de Grondwet beperkt tot ten hoogste vijftien leden (art. 99 GW). In regel beheren zij een bepaald departement. Zo niet, dan zijn ze een "minister zonder portefeuille".

De staatssecretarissen worden toegevoegd aan een minister. Tegenover de bevolking en tegenover het parlement hebben zij dezelfde bevoegdheden als een minister. Binnen de regering moet men hen echter als 'onderministers' beschouwen, belast met een bepaald onderdeel van het beleid.

Structuur bewerken

De federale regering is georganiseerd in verschillende raden: de ministerraad, de regeringsraad, ministercomités en de kroonraad.

Ministerraad bewerken

De belangrijkste vergadering is de ministerraad die samengesteld is uit alle ministers. De staatssecretarissen maken er in principe geen deel van uit, maar zijn in de praktijk meestal aanwezig. Deze ministerraad bepaalt het algemeen beleid van de regering en coördineert de werking van de verschillende ministeries. Hierdoor wordt in feite de bevoegdheid van de afzonderlijke ministers beperkt. De Grondwet bepaalt dat de ministerraad, de eerste minister eventueel uitgezonderd, evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden moet tellen (art. 99, al. 2 GW). Deze taalpariteit is in 1970 ingevoerd en geldt ook binnen de Brusselse regering.

Regeringsraad bewerken

De vergadering waarin de ministers en staatssecretarissen zitting hebben, noemt men de regeringsraad.[bron?] Deze regeringsraad heeft, in tegenstelling tot de ministerraad, geen specifieke rol en wordt ook niet zo vaak bijeengeroepen.

Ministercomités bewerken

Om de beslissingen van de ministerraad of de regeringsraad voor te bereiden, worden er binnen de regering beperkte ministercomités gevormd. De werkwijze en de samenstelling van deze ministercomités hangt af van de omstandigheden. Het voornaamste ministerieel comité is het comité van algemeen beleid, ook kernkabinet genoemd.

Kroonraad bewerken

Zéér uitzonderlijk vergadert de regering in de kroonraad. Dit is een vergadering van de voltallige regering (ministers en staatssecretarissen) samen met de ministers van Staat. De kroonraad kwam voor het laatst bijeen in 1960 ter gelegenheid van de Kongo-kwestie. De titel van minister van Staat is een eretitel die aan personaliteiten, die zich in het openbaar verdienstelijk hebben gemaakt, wordt gegeven.

Bevoegdheden bewerken

Vermits het parlement de horizontale volheid van bevoegdheid heeft, zijn de bevoegdheden van de regering beperkt tot diegene die haar uitdrukkelijk zijn toegekend door de Grondwet of door bijzondere wetten. Vermits enkel de ministers politiek verantwoordelijk zijn voor de akten die de koning ondertekent en die zij dienen mede te ondertekenen, zijn de bevoegdheden van de regering in feite de bevoegdheden van de koning, uiteraard naast de bevoegdheden die specifiek aan een minister of aan de regering zijn opgedragen.

De bevoegdheden van de regering zijn:

Het uitvoeren van wetten bewerken

De wet is algemeen en abstract. Opdat de wet, het decreet of de ordonnantie in de praktijk zou worden toegepast, zijn er uitvoeringsbesluiten nodig. Deze uitvoeringsbesluiten moeten bepalen onder welke concrete vorm die wet, dat decreet of die ordonnantie ten uitvoer zullen worden gelegd.

Het ten uitvoer leggen is een taak van de uitvoerende macht. Men noemt het de verordenende macht van de koning die hij ontleent aan art. 108 van de Grondwet: "Hij maakt de verordeningen en neemt de besluiten die voor de uitvoering van de wetten nodig zijn, zonder ooit de wetten te mogen schorsen of vrijstelling van hun uitvoering te mogen verlenen." Deze tenuitvoerlegging gebeurt door middel van koninklijke besluiten (KB). Die uitvoeringsbesluiten worden opgesteld door ministeriële kabinetten en goedgekeurd door de ministerraad. Deze besluiten kunnen worden aangevochten bij de Raad van State.

De politie van het rijk bewerken

De regering is verantwoordelijk voor de politie van het rijk. Zij staat m.a.w. in voor de openbare orde. Deze openbare orde heeft drie componenten: openbare rust, veiligheid en gezondheid. Die functie mag door de uitvoerende macht slechts uitgeoefend worden binnen het kader van middelen dat hiervoor door de wetgevende macht ter beschikking wordt gesteld.

Het beheer van de openbare diensten bewerken

Een openbare dienst is een organisme dat door de regeerders is opgericht om in een collectieve behoefte te voorzien en dat onder hun controle staat. Bijvoorbeeld: overheidsbedrijven, ambtenarij, ... Als veruit de grootste werkgever van het land (ongeveer 860.000 tewerkgestelden) is het beheer van de openbare diensten een belangrijke bevoegdheid van de overheid. Via een overwegend partijpolitieke benoemingspolitiek van hoge ambtenaren, magistraten, professoren aan rijksuniversiteiten enzovoort kunnen de politieke partijen hun invloed uitbreiden en het behoud van hun machtspositie helpen vrijwaren.

Het buitenlands beleid bewerken

De verdragen met het buitenland worden door de regering (de koning) gesloten. Gaat het om handelsverdragen, of om verdragen die de Belgen binden of die de staat bezwaren opleggen, dan kunnen ze in België pas uitwerking hebben na de goedkeuring van het parlement.

Samenstelling huidige federale regering bewerken

De huidige regering is de regering-De Croo. Deze regering bestaat uit de volgende partijen:

​ PS (19 zetels), ​ MR (14), ​ CD&V (12), ​ Open Vld (12), ​ Ecolo (12), ​ Vooruit (9) en ​ Groen (8).

Naam Partij Functie en bevoegdheden
Kernkabinet
  Alexander De Croo Open Vld Premier
  Pierre-Yves Dermagne PS Vicepremier en minister
Economie en Werk
  David Clarinval MR Vicepremier en minister
Middenstand, Zelfstandigen, KMO’s en Landbouw, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing
  Georges Gilkinet Ecolo Vicepremier en minister
Mobiliteit
  Vincent Van Peteghem CD&V Vicepremier en minister
Financiën, belast met Coördinatie van de Fraudebestrijding en de Nationale Loterij
  Frank Vandenbroucke Vooruit Vicepremier en minister
Sociale Zaken en Volksgezondheid
  Petra De Sutter Groen Vicepremier en minister
Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, telecommunicatie en post
  Paul Van Tigchelt Open Vld Vicepremier en minister
Justitie en Noordzee
Ministers
  Hadja Lahbib MR Minister
Buitenlandse Zaken, Europese Zaken en Buitenlandse Handel, en de Federale Culturele Instellingen
  Karine Lalieux PS Minister
Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een beperking en Armoedebestrijding
  Ludivine Dedonder PS Minister
Defensie
  Zakia Khattabi Ecolo Minister
Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal
  Annelies Verlinden CD&V Minister
Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing
  Caroline Gennez Vooruit Minister
Ontwikkelingssamenwerking en Grootstedenbeleid
  Tinne Van der Straeten Groen Minister
Energie
Staatssecretariaten
  Thomas Dermine PS Staatssecretaris (toegevoegd aan de minister van Economie en Werk)
Relance en Strategische Investeringen, belast met Wetenschapsbeleid
  Mathieu Michel MR Staatssecretaris (toegevoegd aan de eerste minister)
Digitalisering, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en met de Regie der gebouwen
  Marie-Colline Leroy Ecolo Staatssecretaris (toegevoegd aan de minister van Mobiliteit)
Gendergelijkheid en Kansengelijkheid
  Nicole De Moor CD&V Staatssecretaris (toegevoegd aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing)
Asiel en Migratie
  Alexia Bertrand Open Vld Staatssecretaris (toegevoegd aan de minister van Justitie, belast met Noordzee)
Begroting en Consumentenbescherming

Overzicht federale regeringen (sinds 1999) bewerken

  Zie Lijst van Belgische regeringen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Nr. Regering Premier Partijen Begin Einde Dagen
89 Verhofstadt I Guy Verhofstadt (VLD) ​ VLD/PRL-FDF-MCC, ​ SP/PS, ​ Agalev/Ecolo 12 juli 1999 11 juli 2003 1460
90 Verhofstadt II Guy Verhofstadt (VLD) ​ VLD/MR, ​ sp.a-Spirit/PS 11 juli 2003 21 december 2007 1624
91 Verhofstadt III Guy Verhofstadt (VLD) ​ CD&V/cdH, ​ Open Vld/MR, ​ PS 21 december 2007 20 maart 2008 90
92 Leterme I Yves Leterme (CD&V) ​ CD&V/cdH, ​ Open Vld/MR, ​ PS 20 maart 2008 30 december 2008 285
93 Van Rompuy Herman Van Rompuy (CD&V) ​ CD&V/cdH, ​ Open Vld/MR, ​ PS 30 december 2008 25 november 2009 330
94 Leterme II Yves Leterme (CD&V) ​ CD&V/cdH, ​ Open Vld/MR, ​ PS 25 november 2009 6 december 2011 741
95 Di Rupo Elio Di Rupo (PS) ​ PS/sp.a, ​ Open Vld/MR, ​ CD&V/cdH 6 december 2011 11 oktober 2014 1040
96 Michel I Charles Michel (MR) ​ MR/Open Vld, ​ N-VA, ​ CD&V 11 oktober 2014 9 december 2018 1520
97 Michel II Charles Michel (MR) ​ MR/Open Vld, ​ CD&V 9 december 2018 27 oktober 2019 322
98 Wilmès I Sophie Wilmès (MR) ​ MR/Open Vld, ​ CD&V 27 oktober 2019 17 maart 2020 141
99 Wilmès II Sophie Wilmès (MR) ​ MR/Open Vld, ​ CD&V 17 maart 2020 1 oktober 2020 198
100 De Croo Alexander De Croo (Open Vld) ​ PS/Vooruit (sp.a), ​ MR/Open Vld, ​ Ecolo/Groen, ​ CD&V 1 oktober 2020 heden 1296

Historische lijsten van Belgische ministers bewerken

Gemeenschaps- en gewestregeringen bewerken

Overlegcomité bewerken

  Zie Overlegcomité voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Omdat in de Belgische bestuurspraktijk meermaals overleg nodig is tussen de verschillende beleidsniveaus, is het Overlegcomité in het leven geroepen. Het comité, dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van de federale en gewestelijke regeringen, kan tevens ondergeschikte Interministeriële Conferenties van vakministers instellen.

Externe links bewerken

Literatuur bewerken

Zie de categorie Federal Government of Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Belgische_federale_regering&oldid=67391116"