Zeearend

soort uit het geslacht zeearenden
(Doorverwezen vanaf Europese zeearend)
Dit artikel gaat over de soort Haliaeetus albicilla. Zie de pagina zeearenden voor andere soorten uit het geslacht Haliaeetus, of de pagina zeearend (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van 'zeearend'.

De zeearend (Haliaeetus albicilla), soms Europese zeearend of witstaartzeearend genoemd, is een roofvogel uit de familie van de havikachtigen (Accipitridae). De wetenschappelijke naam van de soort werd als Falco albicilla in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus in de tiende editie van Systema naturae.[2] Het is de grootste roofvogel van Noord-Europa.[3][4]

Zeearend
IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2021)
Zeearend
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Aves (Vogels)
Orde:Accipitriformes
Familie:Accipitridae (Havikachtigen)
Geslacht:Haliaeetus (Zeearenden)
Soort
Haliaeetus albicilla
(Linnaeus, 1758)
Originele combinatie
Falco albicilla

Verspreidingsgebied

 als zomergast (lichtgroen)
 als jaarvogel (donkergroen)
 als wintergast (blauw)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Zeearend op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Vogels

Uiterlijke kenmerken

bewerken

De lengte van een volwassen zeearend bedraagt 70 tot 92 cm, de vleugelspanwijdte is 200 tot 250 cm en het gewicht 3,1 tot 7,5 kg. Een zeearend kan tot 20 jaar oud worden.

Vanwege de grote spanwijdte wordt de zeearend ook wel de 'vliegende deur' genoemd. Buiten zijn enorme spanwijdte vallen zijn grote gele snavel, de diep gevingerde vleugels en zijn witte staart op. Jonge exemplaren hebben die witte staart overigens niet.

Voedsel

bewerken

Het voedsel van de zeearend bestaat uit vis, (water)vogels, kleine zoogdieren en aas. Soms stelen ze voedsel van andere roofvogels.

Een zeearend eet van een gevangen gans.

Vijanden

bewerken

Volwassen zeearenden hebben eigenlijk geen natuurlijke vijanden, afgezien van de mens. Eieren en kuikens lopen echter het risico door roofdieren te worden buitgemaakt.

Voortplanting

bewerken

Zeearenden zijn sociaal levende dieren zonder territorium. Ze kunnen rustig naast elkaar broeden. Eieren leggen ze in hoge nesten, meestal in bomen bij moerasgebieden of op een steile rotswand langs kustgebieden. Het legsel bestaat meestal uit twee of drie witte eieren.

Zeearenden van verschillende leeftijden

Verspreiding

bewerken

Oorspronkelijk kwam de zeearend in geheel Europa voor, maar op veel plaatsen zijn de aantallen sterk teruggelopen of is de soort verdwenen, vooral in Midden- en Zuid-Europa. Wel nemen de aantallen in veel landen in de eenentwintigste eeuw weer sterk toe. Zo is in Denemarken het aantal broedparen toegenomen van een broedpaar in 1995 tot 152 in 2021. In Nederland waren er volgens SOVON in 2022 dertig broedparen. De zeearend komt voor in een band over Rusland naar Azië, waar hij van de Golf van Anadyr tot het noordoosten van China leeft.

Er worden twee ondersoorten onderscheiden:

  • Haliaeetus albicilla albicilla: van Europa en noordelijk Azië tot India en China,
  • Haliaeetus albicilla groenlandicus: in Groenland.
Europees land Aantal broedparen
Albanië 0-1
Azerbeidzjan 5-10
België 1
Bosnië en Herzegovina 25-50
Bulgarije 12-14
Denemarken 152 (2021)
Duitsland 700 (2019)
Estland 90
Europees Rusland 1000-2000
Finland 250
Georgië 1-2
Griekenland 6
Groot-Brittannië 31
Hongarije 97-105
IJsland 43
Kroatië 80-100
Letland 25
Litouwen 65
Macedonië 0
Montenegro 0
Nederland 30 (2022)
Noorwegen ca. 2000
Oekraïne 80-100
Oostenrijk 4
Polen 660
Roemenië 28-33
Servië 40-60
Slovenië 1-3
Slowakije 2-5
Tsjechië 25-30
Turkije 8-15
Wit-Rusland 85-105
Zweden 700

Nederland

bewerken
Het eerste zeearendjong (2006)
Eerste vliegpoging

Na een afwezigheid van verscheidene eeuwen in Nederland werd in 2006 weer een succesvolle broedpoging geconstateerd, in de Oostvaardersplassen.[5] Het zeearendenpaar lijkt zich blijvend in dit gebied te hebben gevestigd, en daarmee in Nederland; sinds 2006 wordt er ieder jaar succesvol gebroed.[6] Na mislukte broedpogingen elders in 2010, onder meer in het Lauwersmeergebied,[7] nam het aantal geslaagde broedpogingen toe en nestelden zeearenden op verschillende plaatsen in Noord-Nederland en de Zeeuws-Zuid-Hollandse delta, zoals in de Biesbosch, de Slikken van de Heen,[8][9][10][11] De Oude Venen[12] en het Zuidlaardermeer.[13][14] Daarnaast wordt de zeearend waargenomen op andere plaatsen, bijvoorbeeld op Tiengemeten[15] en in de Gelderse Poort.[16] In 2019 werden ten minste veertien zeearenden op Nederlandse bodem geboren.[17] Tussen 2006 en 2020 groeide de Nederlandse populatie tot twintig broedparen, deze brachten in totaal circa 100 nakomelingen voort.

België

bewerken

Sinds 2019 werd met regelmaat een adult paar in de Scheldevallei waargenomen.[18] In 2024 was er, voor zover bekend, in De Blankaart aan de IJzer het eerste broedpaar ooit in België.[19] Het had in 2023 al een nest gebouwd.[20] In april 2024 kwamen twee kuikens uit hun ei. De West-Vlaamse acteurs Maaike Cafmeyer en Wim Willaert werden meter en peter.[21][22]

Duitsland

bewerken

In Duitsland telde men in 2019 ruim 700 broedparen. Tussen 2002 en 2019 werden er 158 zeearenden het slachtoffer van windturbines.

Status wereldwijd

bewerken

De grootte van de totale populatie wordt geschat op 20-60 duizend volwassen vogels. Op de Rode lijst van de IUCN heeft deze soort de status niet bedreigd.[1]

Afbeeldingen

bewerken
bewerken