Straat van Gibraltar
De Straat van Gibraltar[1] (Spaans: estrecho de Gibraltar, Arabisch: مضيق جبل طارق), is de zee-engte tussen Marokko (Afrika) en Spanje (Europa). De breedte is 14 tot 44 km, de lengte circa 60 km en de grootste diepte 900 m. Deze zee-engte is genoemd naar de rots op het meest zuidoostelijke landpunt, Gibraltar.
| Straat van Gibraltar | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Locatie | Tussen Marokko en Spanje | |||
| Zee | Middellandse Zee | |||
| Diepte (max.) | 900 m | |||
| Diepte (gem.) | 16 m | |||
| Breedte | 14 km | |||
| Max. breedte | 44 km | |||
| Lengte | 60 km | |||
| Foto's | ||||
| ||||
| ||||
Satellietfoto
| ||||
| ||||
De Straat van Gibraltar is tevens het verbindingspunt tussen de Atlantische Oceaan en de Alboránzee, die op zijn beurt weer overgaat in de Middellandse Zee. Vooral om deze reden is het een strategische plek. De Britten hechtten in het verleden veel belang aan het bezit van Gibraltar als militaire basis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er een hevige strijd geleverd om Duitse onderzeeboten, die de Straat van Gibraltar poogden te passeren, te detecteren en te vernietigen.[2]
De oude Grieken noemden de engte tussen de beide rotsige kapen de Zuilen van Hercules, die het einde van de wereld markeerden. Voor de Grieken, werd deze straat door de Feniciërs al aangeduid als de Zuilen van Melqart. In de 8e eeuw van onze jaartelling, circa 750, stak de Berber Tarik de straat over vanuit Noord-Afrika. Het Arabische Jebel Tarik (berg van Tarik) werd verbasterd tot 'Gibraltar'.
Getijden en stromen bewerken
De getijden van de Atlantische Oceaan dringen maar in beperkte mate de Middellandse Zee in, door de beperkte doorgang. Anderzijds is de Middellandse Zee groot genoeg om merkbare eigen getijden te hebben. Deze lopen niet synchroon met de Atlantische getijden. Er is een oostwaartse stroming naar de Middellandse Zee en een diepere tegenstroming van het zwaardere zoutere water van de Middellandse Zee naar de Atlantische Oceaan.[3] De waterbalans van de Middellandse Zee (er verdampt meer water dan er water instroomt via de rivieren) is alleen in evenwicht door de instroom van water uit de Atlantische Oceaan.[4] Door de aanwezigheid van hoge bergen aan beide kanten van de straat is de zeestraat een trechter die de oost-west winden verstrekt. Deze sterke winden beïnvloeden op hun beurt de stroom en getijden. De combinatie van getijden en tegengestelde stromen maakt de stroomsituatie zeer complex en dynamisch.[5][6][7] Voor de vroegere grote zeilschepen was de straat een moeilijke en gevaarlijke doorgang.[8]
Geschiedenis bewerken
Door platentektoniek is Afrika al miljoenen jaren bezig op te schuiven richting Europa. Geologen denken, op basis van zoutafzettingen en andere sporen die ze gevonden hebben, dat de Middellandse Zee ooit afgesloten is geraakt van de oceanen, waarna het meeste water verdampte en de Messiniaanse crisis ontstond. De Straat van Gibraltar is 5,3 miljoen jaar geleden ontstaan toen het water van de Atlantische Oceaan doordrong tot het uitgedroogde Middellandse Zeebekken, wat een gigantische waterstroom veroorzaakte.
In 1704, tijdens de Spaanse Successieoorlog, bezetten Nederlandse en Engelse schepen de haven van Gibraltar. Van daaruit werd sindsdien de Straat van Gibraltar beheerst. De Engelse positie werd erkend in het vredesverdrag, dat nooit werd ondertekend.
Plannen voor een tunnel bewerken
Sinds 1979 bestaan er plannen om een tunnel aan te leggen onder de Straat van Gibraltar en zo Spanje met Marokko te verbinden. Spanje is immers de belangrijkste handelspartner van Marokko en het scheepvaartverkeer op de straat is overbelast.
Een Spaans en een Marokkaans bedrijf werken samen aan studies voor een dubbele spoorwegtunnel tussen kaap Malabata in de baai van Tanger (Marokko) en Punta Paloma nabij Tarifa (Spanje). De tunnel zou 38,5 km lang worden, waarvan 28 km onder zee en een maximale diepte van 475 m. [9] De ontwikkeling van het project is sterk vertraagd, zowel door politieke spanningen tussen beide landen als de Spaanse financiële crisis in 2008.
In 2013 is het ontwerp gemaakt en in behandeling genomen door de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties.[10] De regering van het Verenigd Koninkrijk bestudeerde in 2021 een plan voor een tunnel om Gibraltar te verbinden met de Marokkaanse stad Tanger. Dit plan zou het Spaans-Marokkaanse project kunnen vervangen.
De geologische structuur van de zeebodem, vooral vanwege de platentektoniek, kan zorgen voor grote technische problemen bij de eventuele aanleg van een tunnel. Die problemen zijn niet onoverbrugbaar, maar zouden zwaar kunnen wegen op de kosten van de aanleg. Daarom is het niet zeker of de tunnel economisch rendabel zou zijn.
Afbeeldingen bewerken
-
Gibraltar -
De zeestraat vanuit een vliegtuig
