Roerstaartzeeslangen

geslacht van slangen uit de familie koraalslangachtigen
(Doorverwezen vanaf Enhydrina (geslacht))

Roerstaartzeeslangen[1] (Hydrophis) zijn een geslacht van slangen die behoren tot de familie koraalslangachtigen (Elapidae) en de onderfamilie zeeslangen (Hydrophiinae).

Roerstaartzeeslangen
Hydrophis major, exemplaar uit Nieuw-Caledonië.
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Serpentes (Slangen)
Superfamilie:Elapoidea
Familie:Elapidae (Koraalslangachtigen)
Onderfamilie:Hydrophiinae (Zeeslangen)
Geslacht
Hydrophis
Latreille, 1801
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Roerstaartzeeslangen op Wikispecies Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Naam en indeling bewerken

De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door Latreille in 1801. Er zijn 50 soorten, inclusief de pas in 2012 beschreven soort Hydrophis donaldi.[2] Veel soorten werden vroeger in andere geslachten geplaatst, zoals Anguis, Hydrus, Pelamis, Pelamydrus, Enhydrina, Disteira, Leioselasma, Aturia, Distira, Kolpophis en Chitulia. In veel literatuur worden hierdoor de verouderde namen gebruikt, de zeeslang Hydrophis annandalei bijvoorbeeld behoorde tot 2014 tot het niet meer erkende geslacht Kolpophis.[3]

De wetenschappelijke geslachtsnaam Hydrophis betekent vrij vertaald 'waterslang'; hydro = water en ophis = slang.

Uiterlijke kenmerken bewerken

De slangen bereiken een lichaamslengte tot ongeveer een meter, sommige soorten worden groter zoals Hydrophis kingii, die bijna twee meter lang wordt. De kop is goed te onderscheiden van het lichaam door de aanwezigheid van een duidelijke insnoering. De ogen zijn relatief klein en hebben een ronde pupil. Het aantal rijen schubben in de lengte op het midden van het lichaam verschilt per soort en kan overlappen. De soort Hydrophis curtus heeft bijvoorbeeld 23 tot 45 schubben op het midden van de rug, de soort Hydrophis elegans 37 tot 49 en Hydrophis ocellatus heeft 39 tot 59 schubbenrijen.[4]

De soorten vertonen een grote variatie in lichaamsvorm en kleur. Veel soorten hebben een lichte kleur met zwarte dwarsbanden maar er zijn ook uniform gekleurde soorten. De staart is altijd sterk zijwaarts afgeplat. De buikschubben zijn nauwelijks groter dan die aan de rugzijde, ze zijn soms gepaard. De lichaamsvorm varieert van cilindrisch tot torpedo-vormig, waarbij het voorste deel van het lichaam dun is en het achterste deel gespierd en veel dikker. Degelijke soorten jagen vaak op aalachtige vissen en kunnen door het dunne voorlichaam makkelijk in rotsspleten jagen.

Levenswijze bewerken

Van alle soorten komt een groot deel uitsluitend voor in de zee, een aantal soorten komt daarnaast ook voor in zoet water. Van de 44 soorten die door de IUCN zijn geëvalueerd komen elf soorten uitsluitend in zoetwater voor. De samengedrukte zeeslang(Hydrophis platurus) is de enige vertegenwoordiger- en tevens de enige slang- die op volle zee kan worden aangetroffen. Op het menu staan vooral vissen, sommige soorten zijn gespecialiseerd in het vangen van langwerpige vissen als aalachtigen, een voorbeeld is Hydrophis macdowelli.[4]

Alle soorten zijn giftig en moeten worden beschouwd als gevaarlijk voor mensen.

Verspreiding en habitat bewerken

De soorten komen voor in de tropische en subtropische kustwateren van de Grote Oceaan , Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Perzische Golf, Golf van Bengalen, Straat van Taiwan, Golf van Thailand en de Japanse Zee.[2] Zie voor het exacte verspreidingsgebied de soortentabel onderaan.

Beschermingsstatus bewerken

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan 44 soorten een beschermingsstatus toegewezen. Van deze slangen worden er 23 beschouwd als 'veilig' (Least Concern of LC), 19 als 'onzeker' (Data Deficient of DD), een soort als 'kwetsbaar' (Vulnerable of VU) en een soort als 'gevoelig' (Near Threatened of NT).[5]

Soorten bewerken

Het geslacht omvat de volgende soorten, met de auteur en het verspreidingsgebied.

Naam Auteur Beschermingsstatus Verspreidingsgebied
Hydrophis annandalei Laidlaw, 1901
 
Indische Oceaan (Maleisië, Vietnam, Indonesië, Thailand, Singapore)
Hydrophis anomalus Schmidt, 1852
 
Zuid-Chinese Zee, Indische Oceaan, Golf van Thailand (Maleisië, Vietnam, Indonesië)
Hydrophis atriceps Günther, 1864
 
Thailand, Vietnam, Singapore, Filipijnen, Indonesië, Australië, Papoea-Nieuw-Guinea
Hydrophis belcheri Gray, 1849
 
Indische Oceaan, Golf van Thailand (Filipijnen, Nieuw-Guinea, Vietnam, Indonesië, Nieuw-Guinea, Australië)
Hydrophis bituberculatus Peters, 1872
 
Indische Oceaan (Sri Lanka, Thailand)
Hydrophis brookii Günther, 1872
 
Indische Oceaan, Golf van Thailand (Maleisië, Vietnam, Indonesië)
Hydrophis caerulescens Shaw, 1802
 
Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee (Pakistan, India, Myanmar, Thailand, Indonesië, Maleisië, Vietnam, Bangladesh, China, Australië, Nieuw-Caledonië, Loyaliteitseilanden)
Hydrophis cantoris Günther, 1864
 
Indische Oceaan, Golf van Oman (Pakistan, India, Myanmar, Thailand, Maleisië, Iran)
Hydrophis coggeri Kharin, 1984
 
Australië, Nieuw-Caledonië, Loyaliteitseilanden
Hydrophis curtus Shaw, 1802
 
Perzische Golf, Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Straat van Taiwan, Grote Oceaan (Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Pakistan, Sri Lanka, India, Vietnam,, Bangladesh, Australië, Filipijnen, Myanmar, Thailand, Indonesië, China, Japan, Nieuw-Guinea, Maleisië)
Hydrophis cyanocinctus Daudin, 1803
 
Indische Oceaan Perzische Golf, Zuid-Chinese Zee (Iran, Pakistan, India, Bangladesh, Myanmar, Thailand, Maleisië, Filipijnen, Japan, Sri Lanka, Taiwan, China, Vietnam, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Korea)
Hydrophis czeblukovi Kharin, 1984
 
Australië, Papoea-Nieuw-Guinea
Hydrophis donaldi Ukuwela, Sanders & Fry, 2012
 
Golf van Carpentaria (Australië)
Hydrophis elegans Gray, 1842
 
Australië, Papoea-Nieuw-Guinea, Filipijnen
Hydrophis fasciatus Schneider, 1799
 
Indische Oceaan Pakistan, India, Myanmar, Thailand, Maleisië), Vietnam, Arabisch Schiereiland, Indonesië, Australië, Filipijnen, Nieuw-Guinea, China)
Hydrophis gracilis Shaw, 1802
 
Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Perzische Golf, Golf van Bengalen (Pakistan, India, Sri Lanka, Bangladesh, Myanmar, Thailand, Filipijnen, China, Vietnam, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Maleisië, Nieuw-Guinea, Australië, Melanesië, Indonesië)
Hydrophis hardwickii Gray, 1834 Niet geëvalueerd Perzische Golf, Indische Oceaan,Straat van Taiwan, Grote Oceaan, Zuid-Chinese Zee (Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Sri Lanka, India, Australië, Filipijnen, Myanmar, Thailand, Vietnam, Indonesië, China, Japan, Nieuw-Guinea, mogelijk in Pakistan)
Hydrophis hendersoni Boulenger, 1903 Niet geëvalueerd Myanmar
Hydrophis inornatus Gray, 1849
 
Zuid-Chinese Zee, Straat Torres (Filipijnen, China, Sri Lanka, Indonesië, Thailand, Australië)
Hydrophis jerdonii Gray, 1849 Niet geëvalueerd Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Golf van Thailand, Golf van Bengalen (Sri Lanka, India, Myanmar, Taiwan, China, Maleisië, Indonesië)
Hydrophis kingii Boulenger, 1896
 
Papoea-Nieuw-Guinea, Australië
Hydrophis klossi Boulenger, 1912
 
Indische Oceaan, Maleisië, Thailand, Vietnam, Cambodja, Indonesië
Hydrophis laboutei Rasmussen & Ineich, 2000
 
Nieuw-Caledonië, mogelijk in Australië)
Hydrophis lamberti Smith, 1917
 
Filipijnen, Singapore, Vietnam, Thailand
Hydrophis lapemoides Gray, 1849
 
Indische Oceaan, Perzische Golf, (Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Pakistan, Sri Lanka, India, Maleisië, Singapore, Thailand)
Hydrophis macdowelli Kharin, 1983
 
Australië, Nieuw-Caledonië, Loyaliteitseilanden, Papoea-Nieuw-Guinea
Hydrophis major Shaw, 1802
 
Indische Oceaan (Papoea-Nieuw-Guinea, Nieuw-Caledonië, Australië)
Hydrophis mamillaris Daudin, 1803
 
Indische Oceaan (Pakistan, India, Sri Lanka, Arabisch Schiereiland)
Hydrophis melanocephalus Gray, 1849
 
Zuid-Chinese Zee (China, Vietnam, Japan, Taiwan, Korea, Filipijnen)
Hydrophis melanosoma Günther, 1864
 
Zuid-Chinese Zee (Maleisië, Thailand, Indonesië, Nieuw-Guinea, Australië)
Hydrophis nigrocinctus Daudin, 1803
 
Indische Oceaan (India, Bangladesh, Sri Lanka, Myanmar, Thailand, Maleisië)
Hydrophis obscurus Daudin, 1803
 
Indische Oceaan (Sri Lanka, India, Myanmar, Bangladesh), Thailand)
Hydrophis ocellatus Gray, 1849
 
Australië
Hydrophis ornatus Gray, 1842
 
Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Golf van Thailand, Indische Oceaan, Perzische Golf (Pakistan, Sri Lanka, India, Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Maleisië, Vietnam, Myanmar, China, Hongkong, Taiwan, Japan, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Filipijnen, Australië)
Hydrophis pachycercos Fischer, 1855
 
Indische Oceaan, Zuid-Chinese Zee (Vietnam)
Hydrophis pacificus Boulenger, 1896
 
Indische Oceaan (Nieuw-Guinea, Bismarck-archipel, Australië)
Hydrophis parviceps Smith, 1935
 
Zuid-Chinese Zee (Vietnam)
Hydrophis peronii Duméril, 1853
 
Golf van Thailand, Zuid-Chinese Zee, Straat van Taiwan (Vietnam, Thailand, China, Indonesië, Filipijnen, Papoea-Nieuw-Guinea, Nieuw-Caledonië, Australië)
Samengedrukte zeeslang
(Hydrophis platurus)
Linnaeus, 1766
 
Indische Oceaan, Golf van Thailand, Golf van Bengalen, Japanse Zee, Perzische Golf, Grote Oceaan, Zuid-Chinese Zee, Golf van Californië (India, Andamanen, Nicobaren, Sri Lanka, Japan, Bangladesh, Taiwan, Vietnam, Pakistan, Myanmar, Maldiven, Maleisië, Indonesië, Nieuw-Guinea, Filipijnen, Korea, Vanuatu, Fiji, Micronesië, Palau, Rusland, Madagaskar, Tanzania, Somalië, Namibië, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, IranZuid-Afrika, Australië, Nieuw-Zeeland, Salomonseilanden, Nieuw-Caledonië, Nauru, Mexico, Guatemala, Honduras, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica, Panama, Colombia, Ecuador, Galapagoseilanden, Peru, Chili). Mogelijk is de soort geïntroduceerd in het Caribisch Gebied. In de Verenigde Staten wordt de soort soms aangetroffen in Californië tijdens het El Niño-seizoen.
Hydrophis schistosus Daudin, 1803
 
Perzische Golf, Zuid-Chinese Zee, (Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Pakistan, India, Sri Lanka, Bangladesh, Myanmar, Thailand, Vietnam, Maleisië, Australië, Nieuw-Guinea)
Hydrophis semperi Garman, 1881
 
Filipijnen
Hydrophis sibauensis Rasmussen, Auliya & Böhme, 2001
 
Indonesië
Hydrophis spiralis Shaw, 1802
 
Indische Oceaan, Perzische Golf (Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Pakistan, Sri Lanka, India, Indonesië, Maleisië, Filipijnen, China, Papoea-Nieuw-Guinea, Nieuw-Caledonië, Loyaliteitseilanden, Thailand, Vietnam, Myanmar)
Hydrophis stokesii Gray, 1846
 
Zuid-Chinese Zee, Straat van Taiwan, Golf van Thailand (India, Sri Lanka, Thailand, Maleisië, Vietnam, Indonesië, Nieuw-Guinea, Australië, Pakistan, Filipijnen, Arabisch Schiereiland)
Hydrophis stricticollis Günther, 1864
 
Indische Oceaan (Sri Lanka, India, Myanmar, Bangladesh)
Hydrophis torquatus Günther, 1864
 
Indische Oceaan (Maleisië, Indonesië, Thailand, Cambodja)
Hydrophis viperinus Schmidt, 1852
 
Indische Oceaan, Golf van Thailand, Golf van Bengalen, Perzische Golf, Straat van Taiwan, Zuid-Chinese Zee (India, Pakistan, Sri Lanka, Vietnam, China, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Iran, Maleisië, Myanmar)
Hydrophis vorisi Kharin, 1984
 
Australië, Papoea-Nieuw-Guinea
Hydrophis zweifeli Kharin, 1985
 
Papoea-Nieuw-Guinea, Australië

Bronvermelding bewerken