Dophei-berkenbroek

Dophei-berkenbroek
	Dophei-berkenbroek met eenarig wollegras
Syntaxonomische indeling
Klasse:	Vaccinio-Betuletea pubescentis; (klasse van berkenbroekbossen)
Orde:	Vaccinio-Betuletalia pubescentis; (orde van berkenbroekbossen)
Verbond:	Betulion pubescentis; (verbond van berkenbroekbossen)
Associatie
	Erico-Betuletum pubescentis; Hueck ex Tx. 1937
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons

Het dophei-berkenbroek (Erico-Betuletum pubescentis) is een associatie uit het verbond van berkenbroekbossen (Betulion pubescentis). De associatie omvat broekbossen die voorkomen op natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en oligotroof regenwater beschikbaar is.

Naamgeving en codering

Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r43Aa01
Natura2000-habitattypecode (EU-code): H91D0

De wetenschappelijke naam Erico-Betuletum pubescentis is afgeleid van de botanische namen van twee kensoorten, de dophei (Erica tetralix) en de zachte berk (Betula pubescens).

Fysiognomie

De vegetatie blijft laag, de boomlaag bestaat praktisch volledig uit laagblijvende exemplaren van zachte berk. Deze groeit zeer langzaam en wordt maar 5–10 m hoog. Afhankelijk van de subassociatie bestaat de ondergroei uit dwergstruiken als gagel en dophei, uit wintergroene grasachtige planten als eenarig wollegras of uit hoge grassen als pijpenstrootje. De moslaag is dikwijls goed ontwikkeld met diverse veenmossoorten en bulthaarmos.

Ecologie

Het dophei-berkenbroek is een ombrotrafent broekbos dat voorkomt op natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en voedselarm regenwater beschikbaar is. De pH is tussen 2.0 en 2.5.

Bedreigingen voor dit milieu vormen verdroging en de aanvoer van eutroof oppervlaktewater. De dode stammen worden verteerd door de berkenzwam en de echte tonderzwam.

Subassociaties in Nederland en Vlaanderen

Van het dophei-berkenbroek worden in Nederland en Vlaanderen drie subassociaties onderscheiden.

Subassociatie met eenarig wollegras

Een subassociatie met eenarig wollegras (Erico-Betuletum eriophoretosum vaginati), die wordt gekenmerkt door een groot aandeel van eenarig wollegras (Eriophorum vaginatum) en andere soorten die typerend zijn voor de klasse van hoogveenbulten en natte heiden. Ze komt vooral voor in verlande veenputten. De syntaxoncode voor Nederland is r43Aa01a.

Subassociatie met struikhei

Een subassociaties met struikhei (Erico-Betuletum callunetosum) met een hogere abundantie van dwergstruiken als struikhei (Calluna vulgaris) en de zeldzame rijsbes (Vaccinium uliginosum), die voorkomt op veendijken. De syntaxoncode voor Nederland is r43Aa01b.

Arme subassociatie

Een soortenarme subassociatie (Erico-Betuletum inops) die optreedt bij verdroging, met een groter aandeel van pijpenstrootje (Molinia caerulea) en gewoon sterrenmos (Mnium hornum). De syntaxoncode voor Nederland is r43Aa01c.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste diagnostische plantentaxa van de associatie voor Nederland en Vlaanderen. Rijsbes is alhier de enige kensoort van de associatie.

Zachte berk

Sporkehout

Rijsbes

Gerafeld veenmos

Boomlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	100%	zachte berk	Betula pubescens
	> 40%	zomereik	Quercus robur
	> 40%	grove den	Pinus sylvestris

Struiklaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
		> 50%	sporkehout	Frangula alnus
		> 30%	wilde lijsterbes	Sorbus aucuparia

Kruidlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kA	> 20%	rijsbes	Vaccinium uliginosum
	> 80%	pijpenstrootje	Molinia caerulea
	> 60%	gewone dophei	Erica tetralix
	> 50%	eenarig wollegras	Eriophorum vaginatum
	> 40%	struikhei	Calluna vulgaris
	> 30%	veenpluis	Eriophorum angustifolium
	> 30%	blauwe bosbes	Vaccinium myrtillus
	> 20%	kleine veenbes	Vaccinium oxycoccos
	> 20%	smalle stekelvaren	Dryopteris carthusiana
	> 20%	bochtige smele	Avenella flexuosa
	> 20%	rode bosbes	Vaccinium vitis-idaea
	> 10%	kraaihei	Empetrum nigrum

Moslaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	> 01%	gerafeld veenmos	Sphagnum girgensohnii
	> 30%	gewoon peermos	Pohlia nutans
	> 30%	gewimperd veenmos	Sphagnum fimbriatum
	> 20%	roodviltmos	Aulacomnium palustre
	> 20%	gewoon gaffeltandmos	Dicranum scoparium
	> 20%	breekblaadje	Campylopus pyriformis
	> 20%	slank veenmos	Sphagnum flexuosum
	> 20%	gewoon klauwtjesmos	Hypnum cupressiforme
	> 20%	heideklauwtjesmos	Hypnum jutlandicum
	> 20%	bronsmos	Pleurozium schreberi
	> 10%	fraai veenmos	Sphagnum fallax
	> 10%	boskronkelsteeltje	Campylopus flexuosus
	> 10%	geelsteeltje	Orthodontium lineare
	> 10%	glanzend maanmos	Cephalozia connivens
	> 10%	waterveenmos	Sphagnum cuspidatum
	> 10%	gewoon haarmos	Polytrichum commune

Zie ook

Lijst van bosgemeenschappen in Nederland

Zie de categorie Erico-Betuletum pubescentis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

J.Schaminée, K.Sýkora, N.Smits & M.Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist.
K.Sýkora, 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
De Broekbossen van Nederland