Dagestan

republiek in Rusland
(Doorverwezen vanaf Dagestani)

Dagestan (Russisch: Дагестан) is een autonome republiek van de Russische Federatie, gelegen aan de Kaspische Zee, in de Kaukasus.

Republiek Dagestan
Республика Дагестан
Autonome republiek in Rusland Vlag van Rusland
Locatie in Rusland
Kaart
Situering
Federaal district Noordelijke Kaukasus
Economische regio Noord-Kaukasus
Hoofdstad Machatsjkala
Coördinaten 43°6'NB, 46°53'OL
Algemeen
Oppervlakte 50.278,0 km² (52e)
(0,4% water)
Inwoners
(census 2002[1])
2.576.531 (22e)

(51,25 inw./km²)
Politiek
President Vladimir Vasilijev
Overig
Officiële talen Russisch, Agoelisch, Avaars, Azerbeidzjaans, Koemuks, Tsjetsjeens, Dargiens, Lezgisch, Lak, Nogais, Tsachoerisch, Roetoels, Tabassaraans, Tats
Religie soennisme, Russische orthodoxie
Volkslied Volkslied van Dagestan
Tijdzone UTC+3
ISO 3166-2 DA
Kenteken 05
Officiële website www.e-dag.ru
Portaal  Portaalicoon   Rusland

De hoofdstad is Machatsjkala. Dagestan heeft een oppervlakte van 50.300 km² - iets groter dan Nederland - en telt 2.576.531 inwoners[1]. Het is een van de weinige deelgebieden van Rusland waar de bevolking nog steeds groeit door natuurlijke aanwas. Dagestan is grotendeels islamitisch.

Geschiedenis bewerken

  Zie Geschiedenis van Dagestan voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Toponymie bewerken

Het woord Dagestan is van Turkse en Perzische afkomst. Dağ betekent 'berg' in het Turks en -stan is een Perzisch achtervoegsel dat 'land' betekent.

Geografie bewerken

Het zuiden van Dagestan is onderdeel van het gebergte de Kaukasus en het noorden gaat langzaam over in de Kaspische Laagte. In het westen grenst Dagestan aan de deelrepubliek Tsjetsjenië, in het noordwesten aan de kraj Stavropol, in het noorden aan de deelrepubliek Kalmukkië, in het oosten aan de Kaspische Zee, in het zuiden aan Azerbeidzjan en in het zuidwesten aan Georgië.

De hoofdstad Machatsjkala (577.990 inwoners) is de snelst groeiende stad van Rusland.[bron?] Ruim een derde van de bevolking van Dagestan woonde in 2007 in en rondom de stad. De groei van Machatsjkala maakt deel uit van de grote urbanisatiegolf die vanaf de jaren 90 op gang is gekomen in Dagestan. Een andere redelijk grote stad is de oude historische (en zeer multiculturele) stad Derbent, waar bijna alle godsdiensten uit de regio vertegenwoordigd zijn.

Grote plaatsen bewerken

Grootste plaatsen van de republiek Dagestan (cijfers volkstelling 2002[1])
Plaats Russisch Inwoners Overzichtskaart
Machatsjkala Махачкала 462.412
 
Overzichtskaart grootste plaatsen
Chasavjoert Хасавюрт 121.817
Derbent Дербент 101.031
Kaspiejsk Каспийск 77.650
Boejnaksk Буйнакск 61.437
Kizljar Кизляр 48.457
Izberbasj Избербаш 39.365
Kiziljoert Кизилюрт 30.264
Dagestanskieje Ogni Дагестанские Огни 26.346
Belidzji Белиджи 15.018
Achty Ахты 13.152
Leninkent Ленинкент 12.995
Babajoert Бабаюрт 12.943
Karaboedachkent Карабудахкент 12.336
Kasoemkent Касумкент 11.419
Kajakent Каякент 11.027
Nizjneje Kazanisjtsje Нижнее Казанище 10.989
Soeltan-Jangi-Joert Султан-Янги-Юрт 10.562
Botlich Ботлих 10.397
Tarki Тарки 9.858

Bestuurlijke indeling bewerken

Dagestan bestaat bestuurlijk uit 41 gemeentelijke districten en tien stadsdistricten. De gemeentelijke en stedelijke districten zijn:

District Russisch Bestuurlijk centrum
40 Achtynski Ахтынский Achty
15 Achvachski Ахвахский Karata
34 Agoelski Агульский Tpig
24 Akoesjinski Акушинский Akoesja
4 Babajoertovski Бабаюртовский Babajoert
10 Boejnakski Буйнакский Boejnaksk
14 Botlichski Ботлихский Botlich
5 Chasavjoertovski Хасавюртовский Chasavjoert
35 Chivski Хивский Chiv
16 Choenzachski Хунзахский Choenzach
25 Dachadajevski Дахадаевский Oerkarach
28 Derbentski Дербентский Derbent
41 Dokoezparinski Докузпаринский Oesoechtsjaj
17 Gergebilski Гергебильский Gergebil
12 Goembetovski Гумбетовский Mechelta
23 Goenibski Гунибский Goenib
20 Kajakentski Каякентский Novokajakent
26 Kajtagski Кайтагский Madzjalis
11 Karaboedachkentski Карабудахкентский Karaboedachkent
9 Kazbekovski Казбековский Dylym
6 Kiziljoertovski Кизилюртовский Kiziljoert
3 Kizljarski Кизлярский Kizljar
33 Koelinski Кулинский Batsji
7 Koemtorkalinski Кумторкалинский Korkmaskala
39 Koerachski Курахский Koerach
32 Lakski Лакский Koemoech
18 Levasjinski Левашинский Levasji
37 Magaramkentski Магарамкентский Magaramkent
1 Nogajski Ногайский Terekli-Mekteb
8 Novolakski Новолакский Novolak
13 Oentsoekoelski Унцукульский Oentsoekoel
38 Roetoelski Рутульский Roetoel
19 Sergokalinski Сергокалинский Sergokala
22 Sjamilski Шамильский Chebda
36 Soelejman-Stalski Сулейман-Стальский Kasoemkent
27 Tabasaranski Табасаранский Choetsjni
2 Taroemovski Тарумовский Taroemovka
30 Tljaratinski Тляратинский Tljarata
31 Tsjarodinski Чародинский Tsoerib
21 Tsoemadinski Цумадинский Agvali
29 Tsoentinski Цунтинский Kidero
B Bežtan osa-alue Бежтинский участок
M Machatsjkala Махачкала
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
B
M
M
M

Bevolking bewerken

Etniciteit bewerken

 
Man en vrouw in Dagestan in 1904.

Geen enkele van de meer dan 30 volken heeft een meerderheid in Dagestan. Hoewel het etnisch zelfbewustzijn relatief hoog is voelen veel inwoners zich toch in de eerste plaats 'Dagestanen', maar interetnische relaties komen slechts sporadisch voor (4% volgens een enquête onder de bevolking in 2005). De grootste volken zijn, qua inwoneraantal, de Avaren (29,4%[1]) die vooral woonachtig zijn in het zuidwesten, het midden en de hoofdstad, de Dargienen (16,5%) die vooral woonachtig zijn in het mid-zuiden en de Koemukken (14,2%) die vooral in het oosten wonen. Andere volken die de meerderheid vormen in een of meer districten in de republiek zijn de Nogai in het noordwesten, de Laken in het mid-zuiden en de Lezgiërs en Azerbeidzjanen in het zuidoosten. De Russen maken nog maar 4,7% uit van de totale bevolking, dit in tegenstelling tot de jaren vijftig en zestig, toen ze zo'n twintig procent van de bevolking uitmaakten. Het Russisch is wel de lingua franca die het etnisch verdeelde gebied qua communicatie bijeenhoudt (tot de negentiende eeuw had het Koemuks deze positie), maar heeft na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wel invloed verloren. Het aantal volken bedraagt ruim dertig en het aantal talen van Dagestan bedraagt minimaal 35.

De meeste van deze volken vormen geen meerderheid in hun eigen woongebied of bewonen maar een paar dorpen. De veertien grootste volken genieten officiële erkenning en zijn vertegenwoordigd in de Staatsraad, het hoogste uitvoerende orgaan in de republiek.

Naast de twaalf grootste volken hebben ook de Kaukasische Tsjetsjenen (3,4%) (in Midden-Dagestan) en de Iraanse Bergjoden en Taten een officiële status. De Tsjetsjenen raakten in 1992 in conflict met de Laken in het district Novolakski, waaruit een aantal van hen werden gedeporteerd. De belangrijkste concentratie Tsjetsjenen woont rond de stad Chasavjoert.

De meeste van deze volken hebben hun voornaamste woongebied in Dagestan. De Azerbeidzjanen, de Tsjetsjenen en de Russen zijn hierop de uitzonderingen, terwijl van alle Lezgiërs ongeveer de helft in Dagestan woont (en de rest in Azerbeidzjan, waaraan Dagestan in het zuiden grenst). Bij de indeling van de gebieden in de jaren twintig wilden de Azerbeidzjanen en Lezgiërs eigenlijk de gebieden waarin ze woonden tot een maken, maar Stalin ging hier net als bij de Osseten (die nu verspreid over het Noord- en Zuid-Ossetië wonen) niet op in.

Overzicht en kaart bewerken

 
Etnische kaart van Dagestan
1.  4,5%  Gemengde bevolking
Noord-Kaukasische volken:[2]
2.  29,4%  Avaren
3.  16,5%  Dargienen
4.  13,1%  Lezgiërs of Lezgienen
5.  5,4%  Laken of Lakken
6.  4,3%  Tabassaranen
7.  0,9%  Agoeliërs of Agoelen
8.  0,9%  Roetoelen
9.  0,3%  Tsachoeriërs of Tsachoeren
Turkse volken:
10.  14,2%  Koemukken of Koemyken
11.  1,5%  Nogai, de Nogay of de Nogajs
12.  4,3%  Azerbeidzjanen of Azeri's
Slavische volken:
13.  4,7%  Russen[3]

Religie bewerken

De islam is de belangrijkste religie in Dagestan en heeft na de val van de Sovjet-Unie sterk aan invloed gewonnen. Waren er in de Sovjettijd 26 moskeeën in heel Dagestan, eind 2006 waren er reeds bijna 1800. De belangrijkste is de Grote Moskee van Makhachkala. Ook het islamitische onderwijssysteem wint steeds meer aan invloed. De problemen in de buurrepubliek Tsjetsjenië hebben er mede toe geleid dat de bevolking in Dagestan sterk afkeurend tegenover de radicale islam (het wahabisme) is komen te staan.

Bevolkingsontwikkeling[4]
1926193919591970197919892002
784.047930.4161.062.4721.428.5401.628.1591.802.1882.576.531

Politiek bewerken

De val van de Sovjet-Unie leidde tot de ineenstorting van de lokale Sovjetmachtstructuren. Dit leidde in de jaren 90 soms tot wetteloosheid en een grote groei van de corruptie. Met name de lokale clanstructruren strijken veel geld op, hetgeen de zwakke lokale economie nog verder heeft doen inzakken en de bevolking verder heeft doen verarmen. De corruptie is zo erg dat gevolmachtigd afgevaardigde Dmitri Kozak van het Zuidelijk Federaal District (waar Dagestan tot 2010 onder viel) begin 21e eeuw voorstelde om de president van Dagestan en andere moslimrepublieken onder staatstoezicht te stellen.

De huidige president (voorzitter van de Staatsraad van Dagestan) is sinds 20 februari 2010 Magomedsalam Magomedov.[5] Hij is de zoon van Magomedali Magomedov die van 1987 tot 2006 president was. Met een regeringsperiode van 19 jaar was hij een van de langstzittende regionale leiders van Rusland. In de tussenperiode was Moechoe Aliev president.

Sport bewerken

Anzji Machatsjkala (Engels: Anzhi Makhachkala, Russisch: Футбольный Клуб Анжи Махачкала, Foetbolny Kloeb Anzji Machatsjkala) is een Russische voetbalclub uit Machatsjkala, de hoofdstad van de deelrepubliek. Ze speelt in de hoogste afdeling van de Russische competitie.

Khabib Nurmagomedov is een bekende UFC vechter afkomstig uit Dagestan. Hij was ongeslagen lichtgewicht kampioen en ging op pensioen met een record van 29 kampen gewonnen en nul verloren.

Zie de categorie Dagestan van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.