Bondsregering (Duitsland)
De Duitse bondsregering (Duits: Die Bundesregierung) is de regering van het land, die wordt gevormd door de bondskanselier en de bondsministers. Samen worden zij ook wel het kabinet genoemd (Duits: das Kabinett). Vaak let men in het Duits erop om Bundesregierung te zeggen (en niet gewoon Regierung), omdat er ook regeringen van de deelstaten (Landesregierungen) zijn.
Inhoud
BevoegdhedenBewerken
De opgaven en bevoegdheden van de bondsregering worden geregeld door de artikelen 62 tot 69 van de Duitse grondwet (GG). De bondskanselier is het enige regeringslid dat door het parlement, de Bondsdag, gekozen wordt. De gekozen bondskanselier bepaalt dan wie bondsminister wordt.
De kanselier kan in theorie vrij bepalen welke ministers en ministeries er zijn; een ministerie moet wel zijn plek in de bondsbegroting hebben, en die begroting moet de toestemming van de Bondsdag hebben. Hij moet een bondsminister van financiën en een van defensie aanstellen, omdat de grondwet die vermeldt. Voor buitengewone uitgaven is de toestemming van de bondsminister van financiën nodig; de bondsminister van defensie is de opperbevelhebber in vredestijd.
Verder benoemt de bondskanselier volgens de grondwet een plaatsvervanger (de onofficiële, maar bekendere term is Vizekanzler). Dit is gewoon een van de bondsministers, die dan in geval van afwezigheid van de bondskanselier de kabinetszittingen leidt. Als ook de plaatsvervanger afwezig is dan heeft de bondsminister met de meeste dienstjaren deze functie, en zo nodig telt ook de leeftijd. Mocht de bondskanselier zijn ambt niet meer kunnen waarnemen (bijvoorbeeld vanwege dood), dan is de plaatsvervanger niet automatisch de bondskanselier. De bondspresident vraagt in zo een geval aan één van de bondsministers om de zaken waar te nemen tot een nieuwe bondskanselier is gekozen, en normaliter vraagt de bondspresident wel de plaatsvervanger.
In de politieke praktijk is de bondskanselier weinig vrij in de samenstelling van zijn kabinet. Een groot aandeel van de ministeries gaat aan coalitiepartners, en ook bij de ministers voor zijn eigen partij moet de bondskanselier rekening houden met de verschillende vleugels en ook voor een regionaal evenwicht zorgen.
StaatssecretarissenBewerken
De ministers worden bijgestaan door parlementaire staatssecretarissen en ambtenaren-staatssecretarissen. De parlementaire staatssecretaris kan gezien worden als een soort viceminister. Hij moet (met uitzondering van die van de kanselier) deel uitmaken van de bondsdag, en assisteert of vervangt zijn minister bij de dagelijkse uitvoering van zijn taken. Meestal specialiseert hij zich op een deelgebied van het ministeriële ressort. Hij is geen ambtenaar, en zijn statuut is in ruime mate gelijkgesteld met dat van een minister.
De ambtenaar-staatssecretaris, in het Duits "Politischer Staatssekretär", is wel degelijk ambtenaar, en als dusdanig is zijn ambtstijd theoretisch niet aan die van de regering gekoppeld. Daar hij echter duidelijk met een bepaalde minister en partij verbonden is wordt hij bij een regeringswissel meestal vervroegd gepensioneerd. Hij vertegenwoordigt de minister in het ministerie, en instrueert de andere ambtenaren en medewerkers in het ministerie. Men zou kunnen zeggen dat de parlementaire staatssecretaris mee politiek maakt, en dat de ambtenaar-staatssecretaris de politiek uitvoert.
BesluitvormingBewerken
De staatsrechtelijke literatuur noemt drie principes bij de besluitvorming van de bondsregering:
- Ministerprincipe: Iedere minister kan over zaken beslissen die met zijn eigen ministerie te maken hebben.
- Kollegiaalprincipe: Over zaken die meerdere ministeries betreffen beslist het kabinet.
- Kanseliersprincipe: Volgens art. 65 van de grondwet heeft de bondskanselier de Richtlinienkompetenz. Over zaken die hij zeer belangrijk vindt kan hij alleen beslissen.
In de praktijk gebruikt de kanselier zijn recht om de hoofdlijnen te bepalen nauwelijks, omdat het tot grote ontevredenheid van het kabinet zou leiden. Toch is de positie van de kanselier sterker dan die van regeringsleiders in veel andere landen.
Huidige bondsregeringBewerken
De regering-Merkel III was als volgt samengesteld:
| Ressort (Duitse benaming) |
Minister | Partij |
|---|---|---|
| Bondskanselier (Bundeskanzlerin) |
Angela Merkel | CDU |
| Vicekanselier, Federale minister van Economie en Energie (Stellvertreter der Bundeskanzlerin, Wirtschaft und Energie) |
Sigmar Gabriel | SPD |
| Minister van Buitenlandse Zaken (Auswärtiges) |
Frank-Walter Steinmeier | SPD |
| Minister van Binnenlandse Zaken (Inneres) |
Thomas de Maizière | CDU |
| Minister van Justitie en Consumentenbescherming (Justiz und Verbraucherschutz) |
Heiko Maas | SPD |
| Minister van Financiën (Finanzen) |
Wolfgang Schäuble | CDU |
| Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Arbeit und Soziales) |
Andrea Nahles | SPD |
| Minister van Voedsel en Landbouw (Ernährung und Landwirtschaft) |
Hans-Peter Friedrich (tot 17 februari 2014) |
CSU |
| Christian Schmidt (sinds 17 februari 2014) |
CSU | |
| Minister van Defensie (Verteidigung) |
Ursula von der Leyen | CDU |
| Minister van Gezin, Senioren, Vrouwenzaken en Jeugd (Familie, Senioren, Frauen und Jugend) |
Manuela Schwesig | SPD |
| Minister van Volksgezondheid (Gesundheit) |
Hermann Gröhe | CDU |
| Minister van Verkeer en Digitale Infrastructuur (Verkehr und digitale Infrastruktur) |
Alexander Dobrindt | CSU |
| Minister van Milieu, Natuurbescherming en Nucleaire Veiligheid (Umwelt, Naturschutz, Bau und Reaktorsicherheit) |
Barbara Hendricks | SPD |
| Minister van Onderwijs en Onderzoek (Bildung und Forschung) |
Johanna Wanka | CDU |
| Minister van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung) |
Gerd Müller | CSU |
| Minister van Bijzondere Zaken en Hoofd van het Bundeskanzleramt (besondere Aufgaben und Chef des Bundeskanzleramtes) |
Peter Altmaier | CDU |
Vorige regeringenBewerken
OverzichtBewerken
| Regering | Van-tot | Partijen | Verkiezings- periode |
Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|
| Adenauer I | 20/09/1949 - 20/10/1953 | CDU, CSU, FDP, DP | 1 | |
| Adenauer II | 20/10/1953 - 29/10/1957 | CDU, CSU, FDP, DP, FVP | 2 | |
| Adenauer III | 29/10/1957 - 14/11/1961 | CDU, CSU, DP | 3 | |
| Adenauer IV | 14/11/1961 - 13/12/1962 | CDU, CSU, FDP | 4 | |
| Adenauer V | 13/12/1962 - 17/10/1963 | CDU, CSU, FDP | 4 | |
| Ehrhard I | 17/10/1963 - 26/10/1965 | CDU, CSU, FDP | 4 | |
| Ehrhard II | 26/10/1965 - 30/11/1966 | CDU, CSU, FDP | 5 | |
| Kiesinger | 01/12/1966 - 22/10/1969 | CDU, CSU, SPD | 5 | |
| Brandt I | 22/10/1969 - 15/12/1972 | SPD, FDP | 6 | |
| Brandt II | 15/12/1972 - 16/05/1974 | SPD, FDP | 7 | |
| Schmidt I | 16/05/1974 - 14/12/1976 | SPD, FDP | 7 | |
| Schmidt II | 14/12/1976 - 06/11/1980 | SPD, FDP | 8 | |
| Schmidt III | 06/11/1980 - 04/10/1982 | SPD, FDP | 9 | |
| Kohl I | 04/10/1982 - 30/03/1983 | CDU, CSU, FDP | 9 | |
| Kohl II | 30/03/1983 - 12/03/1987 | CDU, CSU, FDP | 10 | |
| Kohl III | 12/03/1987 - 18/01/1991 | CDU, CSU, FDP | 11 | |
| Kohl IV | 18/01/1991 - 17/11/1994 | CDU, CSU, FDP | 12 | |
| Kohl V | 17/11/1994 - 26/10/1998 | CDU, CSU, FDP | 13 | |
| Schröder I | 26/10/1998 - 22/10/2002 | SPD, Bündnis 90/Die Grünen | 14 | |
| Schröder II | 22/10/2002 - 22/11/2005 | SPD, Bündnis 90/Die Grünen | 15 | waarnemend van 18/10/2005 tot 22/11/2005 |
| Merkel I | 22/11/2005 - 27/10/2009 | CDU, CSU, SPD | 16 | |
| Merkel II | 28/10/2009 - 17/12/2013 | CDU, CSU, FDP | 17 |