Bonapartesaurus rionegrensis is een plantenetende ornithischische dinosauriër behorend tot de Euornithopoda, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Argentinië.

Vondst en naamgeving bewerken

In 1984 vond Jaime Eduardo Powell op de Salitral Moreno-vindplaats het skelet van een hadrosauride. In 2010 werd dit gebruikt als paratype van de nieuwe soort Willinakaqe salitralensis. Later onderzoek suggereerde echter dat op de vindplaats twee hadrosauride soorten aanwezig waren. Het paratype zou een aparte soort vertegenwoordigen.

In 2017 werd de typesoort Bonapartesaurus rionegrensis benoemd en beschreven door Penélope Cruzado-Caballero en Powell. De laatste stierf in februari 2016, nog voor de publicatie van het artikel. De geslachtsnaam eert de Argentijnse paleontoloog Fernando Emilio Bonaparte. De soortaanduiding verwijst naar de herkomst uit de provincie Río Negro.

Het holotype, MPCA-Pv SM2, is gevonden in een laag van de Allenformatie die dateert uit het Campanien-Maastrichtien. Het bestaat uit een skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: de achterste vier ruggenwervels, een heiligbeen van acht sacrale wervels, tweeëntwintig staartwervels, achttien chevrons, verbeende pezen, drie ribben, de bovenkant van een rechterschouderblad, de onderkant van een linkeropperarmbeen, de linkerellepijp, het rechterdarmbeen, het linkerschaambeen, beide zitbeenderen en beide achterpoten minus de rechtervoet.

Beschrijving bewerken

De resten wijzen op een maximumlengte van zo'n negen meter. Het dijbeen heeft een lengte van zesennegentig centimeter.

De beschrijvers wisten verschillende onderscheidende kenmerken vast te stellen. Deze vormden een unieke combinatie van op zich niet unieke eigenschappen. De doornuitsteeksels van de sacrale wervels hebben meer dan drieënhalf maal de hoogte van de wervellichamen. De doornuitsteeksels van de voorste staartwervels zijn extreem verlengd met een lengte tussen drieënhalf en viermaal de hoogte van de wervellichamen met een uniforme verbreding naar boven toe. Het voorblad van het darmbeen is iets naar beneden gebogen, een stompe hoek vormen van meer dan 150°. De maximale verticale hoogte van de achterkant van het voorblad bedraagt minder dan de helft van de verticale afstand tussen het aanhangsel voor het schaambeen en de bovenrand van het darmbeen. De verticale hoogte van het darmbeen bedraagt meer dan 80% van de horizontale lengte. Het zijprofiel van de verdikking boven het heupgewricht is asymmetrisch. Doordat het achterblad naar boven en binnen gedraaid is, wordt het achterste deel van het achterblad opvallend overdwars dikker. Bij het scheenbeen steekt de crista cnemialis sterk naar voren en is beperkt tot het bovenste uiteinde. Bij het sprongbeen heeft het raakvlak met de binnenste onderste beenstijl van het scheenbeen slechts een beperkte uitbreiding naar binnen toe, slechts een gedeelte van het ondervlak van de beenstijl rakend.

Bonapartesaurus heeft een hoge kam op de heup en voorste staart. De ellepijp is erg robuust.

Fylogenie bewerken

Bonapartesaurus werd binnen de Hadrosauridae in de Hadrosaurinae geplaatst, als zustersoort van Saurolophus. Dit zou wijzen op een tweede immigratiegolf van hadrosaurinen naar Zuid-Amerika van Noord-Amerika uit.

Het volgende kladogram toont de mogelijke positie van Bonapartesaurus in de evolutionaire stamboom.

Hadrosaurinae 


Hadrosaurus foulkii



Wulagasaurus dongi



Acristavus gagslarsoni




Maiasaura peeblesorum



Brachylophosaurus canadensis







Kritosaurus navajovius




Gryposaurus notabilis



Gryposaurus monumentensis



Gryposaurus incurvimanus



Gryposaurus latidens







Kerberosaurus manakini




Shantungosaurus giganteus




Edmontosaurus regalis




Edmontosaurus saskatchewanensis



Edmontosaurus annectens









Lophorhothon atopus




Prosaurolophus maximus




Bonapartesaurus rionegrensis




Saurolophus osborni



Saurolophus angustirostris










Levenswijze bewerken

In 2021 werden drie pathologieën in het holotype gemeld: twee gebroken maar geheelde staartwervels en een tumor in het tweede middenvoetsbeen.

Literatuur bewerken

  • Penélope Cruzado-Caballero & Jaime Powell†, 2017, "Bonapartesaurus rionegrensis, a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America", Journal of Vertebrate Paleontology e1289381
  • Cruzado-Caballero, P.; Lecuona, A.; Cerda, I. & Díaz-Martínez, I. 2021. "Osseous paleopathologies of Bonapartesaurus rionegrensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research.