Bolliger & Mabillard

bedrijf in Zwitserland

Bolliger & Mabillard (B&M) is een Zwitserse achtbaanbouwer. B&M produceert enkel stalen achtbanen. Het is gesticht in 1988 door Walter Bolliger en Claude Mabillard. Het bedrijf heeft sinds zijn ontstaan enkele belangrijke innovaties in de achtbaanwereld gerealiseerd. Zo bouwde Bolliger & Mabillard de eerste omgekeerde achtbaan ter wereld die opende in 1992.

Bolliger & Mabillard
Logo
Bolliger & Mabillard
Oprichting 1988
Oprichter(s) Walter Bolliger en Claude Mabillard
Eigenaar Walter Bolliger
Land Vlag van Zwitserland Zwitserland
Hoofdkantoor Zwitserland
Producten Achtbanen
Sector Attractieparken
Website www.bolliger-mabillard.com
Portaal  Portaalicoon   Economie
De omgekeerde achtbaan Batman: The Ride
De vliegende achtbaan Galactica

Het bedrijf maakt de volgende soorten achtbanen:

  • Omgekeerde achtbaan: Achtbaan met trein onderaan de rails zonder vloer, dus met loshangende benen (ontwikkeld door B&M zelf).
  • Vloerloze achtbaan: Achtbaan met bodemloze treinen, de rails bevinden zich onder de trein.
  • Hyper coaster: Achtbanen met een hoogte van minimaal 60 en maximaal 99 meter, zonder inversies. Hoofddoel is veel airtime en snelheid ontwikkelen.
  • Vliegende achtbaan: Achtbaan waarbij de passagiers in liggen en kunnen zweven doordat de trein zowel boven als onderaan de track kan rijden.
  • Staande achtbaan: Een achtbaan waarin de passagiers rechtstaan.
  • Zittende achtbaan: Klassieke achtbaan met inversies
  • Duikachtbaan: Achtbaan met verticale val naar beneden. B&M noemt dit model Diving Machine.
  • Wing Coaster: Dit is het nieuwste type waarvoor de eerste achtbaan geïnstalleerd werd in 2011 in Gardaland, Italië. Hierbij neemt men langs elke kant van de baan per twee plaats en hangen de benen los. Als passagier bevindt men zich dus naast de baan en niet erop.
  • Surf Coaster sea world Orlando


B&M heeft ook enkele wereldrecords op haar naam staan. Zo heeft het onder andere de langste omgekeerde achtbaan, de langste staande achtbaan (Riddler's Revenge), de hoogste Giga achtbaan (Fury 325), en de langste vliegende achtbaan (Tatsu) geproduceerd.

Geschiedenis

bewerken

Walter Bolliger & Claude Mabillard zijn samen begonnen bij het bedrijf Giovanola, een attractieproducent die ritsystemen leverde voor onder andere Intamin AG. Tijdens hun tijd bij Giovanola hielpen zij met het ontwerpen van de eerste Stand-Up achtbaan van het bedrijf, Shockwave in Six Flags Magic Mountain.

Hoewel Bolliger & Mabillard in 1987, door een verandering van management, het bedrijf verlieten bleef Giovanola het baanontwerp nog enkele jaren gebruiken voor Goliath in Six Flags Magic Mountain en Titan in Six Flags Over Texas. Beiden banen hebben een baantype dat lijkt op de huidige baansystemen van B&M.[1][2]

Samen richtten zij in 1988 een eigen bedrijf op en gebruikten zij hun eigen achternamen voor de nieuwe onderneming: Bolliger & Mabillard (B&M).[3] Tijdens de oprichting werd ermee ingestemd dat men zich ging richten op achtbanen en geen amusementsattracties zou gaan ontwikkelen.[4][5] Men had twee tekenaars in dienst en om de werkdruk te verlichten vanwege een aanvraag vanuit Six Flags werden twee tekenaars toegevoegd aan het personeelsbestand. Echter ontstond bij B&M het probleem dat het bedrijf zich het toegespitste op het ontwerpen van achtbanen en niet op het produceren ervan.

De oplossing van dit probleem werd gevonden in een bedrijf in de Amerikaanse staat Ohio. Clermont Steel Fabricators had al meerdere baandelen geleverd voor Kings Island en Six Flags Great America. Tijdens een bezoek door Walter Bolliger werd er gevraagd of het bedrijf interesse had in de productie van de baan voor Six Flags. Er werd een akkoord gesloten en het werd voor B&M mogelijk zijn eerste achtbaan te produceren en te bouwen.[6] De baan opende in Six Flags Great America en daarmee was in 1990 de eerste achtbaan van B&M een feit.[4][5] Twee jaar later, in 1992, produceerde B&M eveneens een achtbaan voor Six Flags Great America, Batman: The Ride, 's werelds eerste omgekeerde achtbaan en B&M op de kaart zette in de achtbanenindustrie.[7][8]

De ontwikkeling van nieuwe type achtbanen volgde in hoog tempo en ontwikkelde men ook de Floorless Coaster en Dive Coaster. Hoewel het bedrijf zich niet had gespecialiseerd in lanceerachtbanen, opende in Islands of Adventure toch The Incredible Hulk.[9] In 2010 onthulde B&M een Wing Coaster in het Italiaanse Gardaland.[10] Hierbij zitten de passagiers aan de zijkant van de achtbaan in plaats van erop zoals gebruikelijk. In 2015 opende B&M zijn eerste B&M in eigen huis ontwikkelde Launched Wing Coaster in Holiday World; Thunderbird.[11]

In 2010 telde B&M in totaal twaalf ingenieurs & veertien tekenaars.[4][5] Hoewel het bedrijf zich hoofdzakelijk toespitst op het ontwikkelen van achtbaan levert men tegenwoordig ook andere producten. Zo bouwde het bedrijf de treinen voor Psyclone, een nu afgebroken achtbaan in Six Flags Magic Mountain. De treinen werden hierna nog gebruikt op de eveneens afgebroken achtbaan Colossus van het hetzelfde park. B&M leverde in 2013 nieuwe treinen voor Steel Dragon 2000.[12]

Vanaf 2012 heeft Bolliger & Mabillard wereldwijd 111 opererende achtbanen[13] waarvan 22 achtbanen zijn genoteerd bij de Amusement Today Golden Ticket Awards Top 50 Steel Coasters List voor 2012. Hiervan staan 5 achtbanen in de top 10.[14][15]

Kenmerken

bewerken

Bolliger & Mabillard produceert op dit moment negen verschillende achtbaanmodellen.[16] Sinds het beginstadium van het bedrijf heeft men zich gericht op het ontwikkelen van nieuwe technologieën en concepten. Werner Stengel heeft als ingenieur veel voor het bedrijf betekend samen met vele ontwerpers en het management van de themaparken.[17]

Liftheuvel

bewerken

Veel Bolliger & Mabillard achtbanen hebben een element dat bekend staat als een "pre-drop", een korte drop na de top van de liftheuvel en vóór het begin van de daadwerkelijke achtbaan. Dit stuk achtbaan is ontworpen om de liftketting te ontlasten van ongewenste stress. Het vlakke stuk na de pre-drop zorgt dat het gewicht van de trein niet rust op de liftketting waardoor spanningen in de liftketting verminderd worden.

Vele achtbanen zonder pre-drop hebben de neiging om aan de liftketting te trekken doordat het voorste gedeelte van de trein al begint te dalen terwijl het achterste gedeelte nog steeds wordt opgetild door de liftketting. De pre-drop elementen zijn niet gebruikt in Dive & Flying coasters van het bedrijf.[18][19] Ook hebben alle Hyper Coaster na 1999 geen pre-drop meer. OzIris in Parc Astérix was de eerste Inverted Coaster van B&M welke geen pre-drop bevatte.[20] Sindsdien is het bedrijf gestopt met het gebruiken van de pre-drop.[21][22] Bij nieuwe achtbanen accelereert de liftketting nadat de trein de top heeft bereikt waardoor de zwaartekracht het gewicht sneller overneemt en stress wordt verminderd.[23]

Treinen

bewerken

De meeste achtbanen van B&M maken gebruik van treinen met vier stoelen naast elkaar. Elk deel van de trein, zogenaamde coach, bevat één rij met vier stoelen terwijl de lengte van de trein, het aantal coaches, kan variëren. Alle modellen van het bedrijf, met uitzondering van de Dive Coaster en Wing Coaster maken gebruik van deze samenstelling. De Dive Coaster maakt gebruik van zes, acht of tien stoelen naast elkaar en variërend in twee of drie rijen stoelen. Griffon in Busch Gardens Williamsburg heeft bijvoorbeeld tien stoelen in drie rijen[24] terwijl Baron 1898 in Efteling zes stoelen heeft in drie rijen.[25]

Bij recentere Hyper Coasters heeft B&M een nieuw treinontwerp gebruikt waarbij de stoelen in een zogenaamde V-vorm staan. De stoelen bevinden zich in twee rijen op één coach waarbij elke rij uit twee stoelen bestaat. Deze treinen zijn onder andere gebruikt op Shambhala: Expedicón al Himalaya in PortAventura.[26] In 2013 bracht het bedrijf een nieuw treinontwerp naar buiten met twee rijen met twee stoelen maar niet in V-formatie.

Alle B&M Hyper Coasters maken gebruik van een lapbar in de vorm van een T of ook wel een "clamshell"-beugel genoemd.[27] Deze bestaat uit een lapbar met een gedempte ronde beugel met twee handvatten waaraan men zich kan vasthouden. Dit type beugel maakt geen gebruik van veiligheidsgordels. Er is een uitzondering op Behemoth en Leviathan in Canada's Wonderland, Diamondback in Kings Island en Intimidator in Carowinds. B&M maakt ook gebruik van "over-the-shoulder"-beugel waarbij men vast wordt gezet met een beugel die op de schouders rust. Deze beugel maakt wel gebruik van veiligheidsgordels en wordt toegepast op de Dive, Inverted, Sit-down, Flying, Floorless, Stand-up en Wing-coasters van het bedrijf.[28]

Baanontwerp

bewerken

Een opvallend kenmerk van de achtbanen van Bolliger & Mabillard is de vorm van de achtbaanrails. De looppijpen van de achtbaan zijn verbonden met een wervelkolom in de vorm van een koker. Dit in plaats van de veel voorkomende cirkelvormige rug die door vele andere producenten wordt gebruikt. Door de kenmerkende achtbaan vorm produceren de treinen in de baan een uniek geluid dat vrijwel bij elke B&M achtbaan aanwezig is. Enkele achtbanen, zoals Gatekeeper in Cedar Point, zijn gevuld met zand om deze geluiden te reduceren.[29]

Afhankelijk van het model verschilt de spoorbreedte door het gewicht van de trein. Modellen zoals de Flying, Wing en Dive Coaster hebben zwaardere treinen welke een grotere baangrootte vereisen.[6]

Al jarenlang maakt B&M gebruik van drie typen remmen; frictie, magnetisch en water.

Frictie-remmen

bewerken

Tijdens de oprichting van B&M was de lineaire magnetische wervelrem nog in ontwikkeling en werd de frictierem als hoofdremsysteem gebruikt welke werken op pneumatische systemen. Onder de trein zijn zogenaamde rempads aangebracht welke contact maken met de stalen klauwen van de remblokken. De remklauwen zorgen voor een wrijving tussen de rempads en de klauw waardoor de trein afremt.[30]

In 1993 werden deze remmen ook toegepast als trimrem op Kumba waarbij deze de trein afremmen wanneer deze te snel door het parcours gaat waardoor de rit mogelijk onprettig wordt.

Magnetische-remmen

bewerken

De magnetische remmen werden voor het eerst gebruikt bij Nitro in Six Flags Great Adventure in 2001.[31] Magnetische remmen vertragen de trein vele malen sneller dan frictie-remmen en bijna alle achtbanen die gebouwd zijn na 2001 bevatten ten minste één set magnetische remmen. De remmen maken geen contact met de trein maar zorgen met een magnetisch veld voor een afremmend effect. Onder de trein bevinden zich vinnen welke zich door magneten heen bewegen waardoor de trein afremt. Op sommige modellen is het principe omgedraaid zoals Baron 1898 in de Efteling of Krake in Heide Park. De nieuwste achtbanen van het bedrijf bevatten meerdere sets magnetische remmen en waardoor het aantal frictie-remmen gereduceerd wordt. Hierdoor nemen onderhoudskosten af omdat magnetische remmen geen slijtage vertonen.

Magnetische remmen worden hedendaags ook vaak gebruikt als alternatieve trimrem op B&M-achtbanen zoals Leviatian in Canada's Wonderland.[32]

Waterremmen

bewerken

Waterremmen werden voor het eerst geïntroduceerd op SheiKra in Busch Gardens Tampa Bay in 2005.[33] Waterremmen worden ingezet als extra special effect op B&M-achtbanen met als bijkomend effect de snelheid van de trein afneemt. Speciale waterscheppen onder de trein maken contact met een wateroppervlak waardoor de trein een metershoog spoor van water meeneemt. De inzittende merken niks van dit watereffect want de scheppen bevinden zich immers achter de laatste inzittende.[34]

Achtbanen gebouwd door Bolliger & Mabillard

bewerken

Verenigde Staten

bewerken
Naam Type Park Geopend
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags Great America 1992
Vortex Staande achtbaan Carowinds 1992
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags Great Adventure 1993
Flight Deck
Vroeger Top Gun
Omgekeerde achtbaan California's Great America 1993
Kumba Zittende achtbaan Busch Gardens Tampa 1993
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags Magic Mountain 1994
Raptor Omgekeerde achtbaan Cedar Point 1994
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags St. Louis 1995
Montu Omgekeerde achtbaan Busch Gardens Tampa 1996
Alpengeist Omgekeerde achtbaan Busch Gardens Williamsburg 1997
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags Over Georgia 1997
Great Bear Omgekeerde achtbaan Hersheypark 1998
Great White Omgekeerde achtbaan SeaWorld San Antonio 1998
Riddler's Revenge Staande achtbaan Six Flags Magic Mountain 1998
Afterburn
Vroeger Top Gun - The Jet Coaster
Omgekeerde achtbaan Carowinds 1999
Bizarro
Vroeger Medusa
Vloerloze achtbaan Six Flags Great Adventure 1999
The Incredible Hulk Zittende achtbaan Islands of Adventure 1999
Dragon Challenge
Vroeger Dueling Dragons
Omgekeerde achtbanen Islands of Adventure 1999
Batman: The Ride Omgekeerde achtbaan Six Flags Over Texas 1999
Raging Bull Mega Coaster Six Flags Great America 1999
Georgia Scorcher Staande achtbaan Six Flags Over Georgia 1999
Apollo's Chariot Mega Coaster Busch Gardens Williamsburg 1999
Kraken Vloerloze achtbaan SeaWorld Orlando 2000
Medusa Vloerloze achtbaan Six Flags Discovery Kingdom 2000
Superman: Krypton Coaster Vloerloze achtbaan Six Flags Fiesta Texas 2000
Nitro Mega Coaster Six Flags Great Adventure 2001
Talon Omgekeerde achtbaan Dorney Park & Wildwater Kingdom 2001
Wildfire Zittende achtbaan Silver Dollar City 2001
Batman: The Dark Knight Vloerloze achtbaan Six Flags New England 2002
Superman: Ultimate Flight Vliegende achtbaan Six Flags Over Georgia 2002
Scream! Vloerloze achtbaan Six Flags Magic Mountain 2003
Superman: Ultimate Flight Vliegende achtbaan Six Flags Great America 2003
Superman: Ultimate Flight Vliegende achtbaan Six Flags Great Adventure 2003
Silver Bullet Omgekeerde achtbaan Knott's Berry Farm 2004
Hydra the Revenge Vloerloze achtbaan Dorney Park & Wildwater Kingdom 2005
SheiKra Duikachtbaan Busch Gardens Tampa 2005
Goliath Mega Coaster Six Flags Over Georgia 2006
Patriot Omgekeerde achtbaan Worlds of Fun 2006
Tatsu Vliegende achtbaan Six Flags Magic Mountain 2006
Griffon Duikachtbaan Busch Gardens Williamsburg 2007
Dominator
Vroeger Batman: Knight Flight
Vloerloze achtbaan Kings Dominion
Geauga Lake
2008
2000 tot 2007
Goliath
Vroeger Batman: The Ride
Vroeger Gambit
Vloerloze achtbaan Six Flags Fiesta Texas
Six Flags New Orleans
Thrill Valley
2008
2003 tot 2005
1995 tot 2002
Diamondback Mega Coaster Kings Island 2009
Manta Vliegende achtbaan SeaWorld Orlando 2009
Intimidator Mega Coaster Carowinds 2010
Green Lantern
Vroeger Chang
Staande achtbaan Six Flags Great Adventure
Kentucky Kingdom
2011
1997 tot 2009
Apocalypse
Vroeger Iron Wolf
Staande achtbaan Six Flags America
Six Flags Great America
2012
1990 tot 2011
Wild Eagle Wing Coaster Dollywood 2012
X-Flight Wing Coaster Six Flags Great America 2012
Gatekeeper Wing Coaster Cedar Point 2013
Banshee Omgekeerde achtbaan Kings Island 2014
Rougarou
Vroeger Mantis
Vloerloze achtbaan
Vroeger Staande achtbaan
Cedar Point 2015
1996 tot 2014
Thunderbird Wing Coaster Holiday World & Splashin' Safari 2015
Fury 325 Mega Coaster Carowinds 2015
Mako Mega Coaster SeaWorld Orlando 2016
Valravn Duikachtbaan Cedar Point 2016
Patriot
Vroeger Vortex
Vloerloze achtbaan
Vroeger Staande achtbaan
California's Great America 2017
1991 tot 2016

Elders in de wereld

bewerken
Naam Type Park Land Geopend
Diavlo Omgekeerde achtbaan Himeji Central Park Japan 1994
Nemesis Omgekeerde achtbaan Alton Towers Groot-Brittannië 1994
Dragon Khan Zittende achtbaan PortAventura Spanje 1995
Pyrenees Omgekeerde achtbaan Parque España-Shima Spain Village Japan 1997
Oblivion Duikachtbaan Alton Towers Groot-Brittannië 1998
Katun Omgekeerde achtbaan Mirabilandia Italië 2000
Diving Machine G5 Duikachtbaan Janfusun Fancyworld Taiwan 2000
Insane Speed Vloerloze achtbaan Janfusun Fancyworld Taiwan 2001
Galactica
Vroeger Air
Vliegende achtbaan Alton Towers Groot-Brittannië 2002
Batman: La Fuga Omgekeerde achtbaan Parque Warner Madrid Spanje 2002
Silver Star Mega Coaster Europa-Park Duitsland 2002
Superman: La Atracción de Acero Vloerloze achtbaan Parque Warner Madrid Spanje 2002
Vampire Omgekeerde achtbaan La Ronde Canada 2002
Nemesis Inferno Omgekeerde achtbaan Thorpe Park Groot-Brittannië 2003
Dæmonen Vloerloze achtbaan Tivoli Gardens Denemarken 2004
Lightning Omgekeerde achtbaan Kuwait Entertainment City Koeweit 2004
Black Mamba Omgekeerde achtbaan Phantasialand Duitsland 2006
Crystal Wings Vliegende achtbaan Happey Valley Beijing China 2006
Goliath Mega Coaster La Ronde Canada 2006
Hollywood Dream: The Ride Mega Coaster Universal Studios Japan Japan 2007
Phaethon Omgekeerde achtbaan Gyeongju World Zuid-Korea 2007
Behemoth Mega Coaster Canada's Wonderland Canada 2008
Dive Coaster Duikachtbaan Chimelong Paradise China 2008
Diving Coaster Duikachtbaan Happy Valley Shanghai China 2009
Monster
Vroeger Orochi
Omgekeerde achtbaan Walygator Parc
Expoland
Frankrijk 2010
1996 tot 2007
Hair Raiser Vloerloze achtbaan Ocean Park Hong Kong China 2011
Krake Duikachtbaan Heide-Park Duitsland 2011
Raptor Wing Coaster Gardaland Italië 2011
Starry Sky Ripper
Vroeger Sky Scrapper
Vliegende achtbaan World Joyland China 2011
Leviathan Mega Coaster Canada's Wonderland Canada 2012
OzIris Omgekeerde achtbaan Parc Astérix Frankrijk 2012
Shambhala Mega Coaster PortAventura Spanje 2012
Swarm Wing Coaster Thorpe Park Groot-Brittannië 2012
Nitro Vloerloze achtbaan Adlabs Imagica India 2013
Parrot Coaster
Vroeger Flying over the Rainforest
Stalen achtbaan Chimelong Ocean Kingdom China 2014
Flug Der Dämonen Wing Coaster Heide-Park Duitsland 2014
Family Inverted Coaster Omgekeerde achtbaan Happy Valley Shanghai China 2014
Harpy Vliegende achtbaan Xishuangbanna Theme Park China 2015
Acrobat Vliegende achtbaan Nagashima Spa Land Japan 2015
Oblivion: The Black Hole Duikachtbaan Gardaland Italië 2015
Baron 1898 Duikachtbaan Efteling Nederland 2015
The Flying Dinosaur Vliegende achtbaan Universal Studios Japan Japan 2016
Dragon's Run
Vroeger Time Machine
Vroeger Led Zeppelin - The Ride
Zittende achtbaan Dragon Park Ha Long
Freestyle Music Park
Vietnam 2017
2008 tot 2014
Flying Wing Coaster Wing Coaster Happy Valley Chongqing China 2017
Draken Duikachtbaan Gyeongju World Zuid-Korea 2018
Western Regions Heaven Duikachtbaan Happy Valley Chengdu China 2018
TBA Wing Coaster Hot Go Dreamworld China 2018
TBA Mega Coaster Hot Go Dreamworld China 2018
Valkyria Duikachtbaan Liseberg Zweden 2018
Family Roller Coaster Omgekeerde achtbaan Happy Valley Beijing China 2018
Snow Peak Eagles Wing Coaster Colourful Yunnan Happy World China 2018
Fēnix Wing Coaster Attractiepark Toverland Nederland 2018
Heaven's Wing Wing Coaster Huayi Brothers Movie World China 2018
Music Roller Coaster Mega Coaster Happy Valley Beijing China 2019
TBA Wing Coaster Wanda City Wuxi China 2019
TBA Wing Coaster Happy Valley Nanjing China 2019
Monster Omgekeerde achtbaan Gröna Lund Zweden 2021