Spoorlijn Oslo - Bergen

De Spoorlijn Oslo - Bergen, ook wel Bergensbanen genoemd, is een spoorlijn tussen de Noorse hoofdstad Oslo en Bergen. Het is de hoogstgelegen hoofdspoorlijn in Europa. Hij gaat over de Hardangervidda-hoogvlakte tot meer dan 1200 meter boven zeeniveau.

Bergensbanen Oslo - Bergen
Totale lengte	526 km
Aantal stations	17
Spoorwijdte	1435 mm
Aangelegd door	NSB
Begin aanleg	1870 -
Geopend	1883 / 1909
Huidige status	in gebruik
Hoogste punt	1222,2 m
Geëlektrificeerd	ja
Aantal sporen	1
Baanvaksnelheid	160 km/u
Treindienst door	Vy, CargoNet, Cargolink
Traject
Legenda Hovedbanen Gardermobanen naar Oslo Luchthaven, Trondheim en Stockholm (S) Romerike tunnel (ca. 14 580 m) Østfoldbanen naar Halden 0,00 Oslo S (1854) T-bane Oslotunnel (1980) Gjøvikbanen (1902) Roa Gjøvikbanen naar Gjøvik Roa-Hønefosslinjen Drammenbanen (1872) 13,19 Sandvika (1872) Drammenbanen (1872) Ringeriksbanen (gepland 2015-2025) Sundvollen 52,86 Drammen (1866) 2,2 m Vestfoldbanen naar Skien Sørlandsbanen 70,22 Hokksund (1866) 8,0 m Sørlandsbanen naar Stavanger Randsfjordbanen 124,21 Hønefoss (1868) 96,8 m Randsfjordbanen naar Hen Haverstingtunnel (2 300 m) Sørumtoppen (holdeplass, 1954) E16 Weksal (holdeplass, 1930) Ramsrud (holdeplass, 1930) Halsteinrud (holdeplass, 1930) Nøkleby (1915) aansluiting onderstation Tveittunnel (115 m) Heggen (holdeplass, 1930) Heggen brug Hegga Øst Veme (holdeplass, 1930) 135,09 Veme (1909) Borglund (holdeplass, 1930) Fonkalsrud (holdeplass, 1930) Fonkalsrud brug Væla (20 m) Jonsrud (holdeplass, 1930) Gardhammar (holdeplass, 1930) 141,21 Bårnås (1913) Evjen (holdeplass, 1930) Skraperud (holdeplass, 1930) sidespor til Soknabruket Lofthus (holdeplass, 1930) Sokna brug Sogna (34 m) 146,63 Sokna (1909) Kroksrud (holdeplass, 1934) Ulsrudtunnel (106 m) Rudtunnel (31 m) Grindbakken (holdeplass, 1930) Juvettunnel (163 m) Juve (holdeplass, 1932) Store Langvassosettunnel (331 m) Lille Langvassosettunnel (38 m) Langvassoset (holdeplass, 1949) 155,24 Rallerud (1914) Hansomplass (holdeplass, 1930) Haversting (holdeplass, 1930) Haverstingtunnel (2 300 m) Øvre lille Tu. (66 m) Nedre lille Tu. (120 m) 162,92 Ørgenvika (1909) Lange Ørgenvikatunnel (193 m) Trolldalentunnel (634 m) 164,34 Trolldalen (1986) Nedre Tu. (153 m) Tu. (123 m) gammel linje Øvre Tu. (73 m) Midtre Tu. (39 m) Lindelia-Tu. (872 m) Nedre Tu. (211 m) gammel linje Sønsteby (1930) Trommald (1931) 175,42 Gulsvik (1907) Gulsvik-Tu. 1 002 m) Store Tu. (415 m) Lille Tu. (63 m) Flatsjø (1930) Buøyni (1935) Flå-Tu. (30 m) 186,64 Flå (1907) 155,0 m Brug Saulidelva (24 m) Hei (1935) Kvie (1930) Jorde (1947) Østre Tu. (28 m) Vestre Tu. (48 m) 194,51 Austvoll (1907) Mælebråten-Tu. (56 m) Tjærenatten-Tu. (247 m) Østre Kolsrud-Tu. (340 m) 198,61 Kolsrud (1914) Midtre Kolsrud-Tu. (26 m) Vestre Kolsrud-Tu. (48 m) Nøbb-Tu. (98 m) Kleven-Tu. (35 m) Rauk-Tu. (90 m) 204,61 Bergheim (1913) Sevre-Tu. (291 m) Velta (1938) Geitsund-Tu. (64 m) Børtnes-Tu. (71 m) Løvik-Tu. (22 m) 208,41 Bromma (1907) Gråsult-Tu. (57 m) Nordhagen-Tu. (51 m) Støe (1936) 213,47 Liodden (1913) Blingsmo-Tu. (60 m) Heggen brug Todøla (25 m) Grønna (1931) 220,06 Nesbyen (1907) 168,8 m Gunnbjørnsdokk (1930) Svenkerud brug H(53 m) Rv7 (ca. 15 m) 229,22 Svenkerud (1914) Eikle (1935) 237,02 Gol (1907) 207,4 m Rotneim (1930) Trillhus (1931) 252,49 Torpo (1907) 326,6 m Torpemoen (1958) Sando (1931) 259,81 Jegermoen (1954) 262,85 Ål (1907) 436,6 m 276,20 Hol (1907) Svenkerud brug Usta (41,4 m) Breidfoss (1931) Bardøla (1947) 287,38 Geilo (1907) 794,2 m Såbaltunnel (313 m) Ustaosettunnel (101 m) 299,31 Ustaoset (1912) 990,6 m Karistøl-Tu. (37 m) 310,14 Haugastøl (1908) 988 m gammel linje Gråskallen-Tu. (2 710 m) Tunga krysningsspor Tunga gammel linje 336,74 Finse (1908) 1222,2 m gammel linje (1993) 312,28 Kvinå (1959) 313,00 Taugevatn 1300 m (ca. 300 m) Finsetunnel (1993, 10 300 m) 1 237 m 344,15 Fagernut krysningsspor (ca. 850 m) 353,21 Høgheller grenpunkt gammel linje (1993) Øvre Høgda-tunnel (143 m) Nedre Høgda-tunnel (80 m) Tu. (106m) Tu. (154 m) Tu. (55 m) Tu. (55 m) Tu. (66 m) Tu. (52 m) Tu. (111 m) 357,44 Hallingskeid (1908) 1110,1 m Tu. (103 m) Tu. (78 m) Tu. (265 m) Tu. (486 m) Tu. (41 m) Tu. (72 m) Tu. (242 m) Tu. (163 m) Tu. (154 m) Tu. (136 m) Kleva brug Moldåa (30 m) Tu. (126 m) Tu. (54 m) Tu. (146 m) Tu. (45 m) Tu. (279 m) Tu. (96 m) Tu. (55 m) Tu. (21 m) Tu. (1 820 m) Tu. (65 m) Tu. (76 m) Tu. (39 m) Tu. (584 m) Tu. (31 m) Flåmsbanen naar Flåm 370,44 Myrdal (1908) 866,8 m Tu. (1908, 5 311 m) 376,79 Upsete (1908) 850,2 m Tu. (430 m) Tu. (79 m) Vieren (1948) Tu. (115 m) Øvre Tu. (140 m) Nedre Tu. (76 m) 382,14 Ørneberget (1958) Tu. (1 220 m) Tu. (253 m) 384,01 Ljosanbotn (1948) Tu. (29 m) Tu. (229 m) 388,86 Mjølfjell (1908) 627,2 m Tu. (15 m) Tu. (70 m) 392,19km Eggjareid (1936) 394,44 Volli (1936) Tu. (59 m) Tu. (78 m) Tu. (28 m) 397,37 Reimegrend (1908) 464,6 m Store Tu. (564 m) 400,94 Skiple (1931) Lille Tu. (150 m) Øyeflaten Tu. (89 m) 371,52 Urdland (1908) Tu. (545 m) 304,0 m Tu. (57 m) Tu. (229 m) Tu. (248 m) Tu. (313 m) 410,54 Kløve (1908) 413,67 Ygre (1908) 168,0 m Tu. (62 m) Gjerdåker Tu. (338 m) Brug Strandelva (59 m) E16 (ca. 15 m) Hardangerbanen (nedlagt) Palmafoss (1935) 419,96 Voss (1883) 56,5 m Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet) Tu. (1990, 4 923 m) Bulken (1883) Tu. (705 m) E16 (ca. 30 m) Brug Vosso (48 m) Seimsgrend (1936) Tu. (710 m) Saghaug (1936) Tu. (7 m) Evanger (1883) Tu. (3 336 m) Hærnesvik (1936) Tu. (529 m) Tu. (19 m) Tu. (292 m) Jørnevik (1936) Tu. (542 m) Bolstadøyri Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet) Bolstadtunnel (110 m) Trollkonatunnel (1987, 8 043m) Holhøydentunnel (73 m) Dale (1883) 43,4 m Dalegården Spor Dalebryggatunnel (475 m) Daleuratunnel (29 m) Hellestræ (1936) Stanghelle brug (32,8 m) Stanghelle (1883) Hettatunnel (1 243 m) Fossmarkli (1936) Lille Fossmark I-tunnel (38 m) Lille Fossmark II-tunnel (93 m) Store Fossmarktunnel(742 m) Skreien I-tunnel (300 m) Skreien II-tunnel (662 m) 475,17 Vaksdal (1883) 16,0 m Vaksdal brug (22 m) Vaksdaltunnel (180 m) Boge I-tunnel (70 m) Boge II-tunnel (81 m) Bogegrend (1938) Gamle Vossebanen (opgebroken) Bogelia sneeuwgalerij I-tunnel (92 m) Bogelia sneeuwgalerij II-tunnel (37 m) Bogelia sneeuwgalerij III-tunnel (30 m) Bogelia sneeuwgalerij IV-tunnel (83 m) Bogelia sneeuwgalerij V-tunnel (109 m) Kjenestunnel (410 m) Hananipatunnel (1971, 6 096 m) Trengereid spor 2 tunnel (54 m) 487,05 Trengereid (1883) Trengereid I-tunnel (83 m) Sunnes bekk-tunnel (83 m) Trengereid II-tunnel (116 m) Slåttabekk-tunnel (20 m) Risnes I-tunnel (26 m) Risnes II-tunnel (92 m) Risnes III-tunnel (291 m) Risneset (1935) Tu. (581 m) Tu. (377m) Romslo (1935) Tu. (583 m) Tu. (330 m) Tu. (295 m) Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet) Herland-Tu. (781 m) 493,27 Takvam holdeplass (1966) 494,00 Tunestveit Gamle Vossebanen Arnanipa-Tu. (2 190 m) 501,43 Arna nye station (1964) 8,0 m Ulrikstunnel (1964, 7 670 m) Undergang Kalfarveien (68 m) E39 sidespor til Solheim på Gamle Vossebanen Nygårdstangen terminal Nygårdsparken Havnebane nord (1421 m, 1921) 526,64 Bergen (1913) 3,9 m boten van de Hurtigruten lijndienst in de Sognefjord Dokken sidespor til Skutevik Skoltegrunnskaien

Geschiedenis

Oorspronkelijke opzet van de Bergensbanen was de verbinding verwezenlijken tussen de belangrijkste steden Bergen en Stockholm in het verenigde koninkrijk van Noorwegen en Zweden. Reeds in 1870 waren er plannen om Bergen via een spoorlijn met de hoofdstad Oslo te verbinden. Er waren verschillende plannen ingediend voordat een besluit in het Storting, het Noorse parlement, werd genomen. Het eerste deel van het oorspronkelijke traject, van Voss tot het hoogste punt bij Finse, werd in 1894 goedgekeurd. Voor de rest van het traject volgde goedkeuring in 1898.

De bouw van het traject was zonder meer indrukwekkend te noemen. Zo moest er op hoogtes ver boven zeeniveau aangelegd worden in een regio zonder wegen bij temperaturen onder het vriespunt. De aanleg van de tunnels gebeurde hoofdzakelijk door handarbeid waarbij door een massief gesteente geboord moest worden. Voor de aanleg van bijvoorbeeld de tunnel bij Gravhals had men zes jaar nodig.

Het deeltraject van Voss naar Myrdal werd in 1906 geopend. Het gehele traject werd op 27 november 1909 opengesteld voor personenvervoer. Koning Haakon VII zei tijdens de opening dat de Bergensbanen een meesterwerk van die tijd was.

Opening van de Bergensbanen bij Voss, 1909

In 1993 werd het hoogste punt van het traject, bij Taugevatn op 1300 meter boven zeeniveau, vervangen door een 10,3 kilometer lange tunnel. Het hoogste station van het traject is nu Finse op 1222,2 meter boven zeeniveau.

De treindiensten op het traject worden verzorgd door de Norges Statsbaner (NSB).

Ongeval

Bij een botsing met een vallend rotsblok tussen Bulken en Evanger op 23 december 2005 werd locomotief El 14.2175 zwaar beschadigd en ter plaatse gesloopt.

Traject

Het traject heeft een totale lengte van circa 493 km waarvan 182 tunnels met een gezamenlijke lengte van 73 km. De langste tunnel is circa 10,6 km lang. Op het traject zijn circa 300 bruggen over rivieren en stromen. Het hoogste station is in Finse, 1222,2 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt was Taugevatn dicht bij Finse op 1300 meter. De totale reistijd van het traject is circa 6-7 uren.

Tunnel bij Finse

Bergensbanen trein

In de loop van 1996 werd het tracévoorstel van de NSB van de Ringeriksbanen door de Minister van Vervoer goedgekeurd. Dit wordt een nieuwe verbinding van Oslo via Sandvika naar Hønefoss, om de treindienst naar Bergen die nog via Drammen en Hokksund wordt gereden, te versnellen.

Bij Myrdal kan er worden overgestapt op de spectaculaire Flåmsbana naar Flåm.

Toeristische attractie

Het traject is een populaire toeristische attractie. De toeristische fietsroute Rallarvegen loopt langs de lijn.

Treindiensten

De Norges Statsbaner verzorgt het personenvervoer op dit traject met NSB Regiontog / RB treinen.

De treindienst wordt onder meer uitgevoerd met treinstellen van het type BM 73 en treinen getrokken door locomotieven van het type El 18.

• RB 41: Oslo S - Bergen

Aansluitingen

In de volgende plaatsen was of is er een aansluiting van de volgende spoorwegmaatschappijen:

Oslo Sentralstasjon

Zie Oslo Sentralstasjon voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Drammenbanen, spoorlijn tussen Drammen en Oslo S
• Dovrebanen, spoorlijn tussen Trondheim en Oslo S
• Sørlandsbanen, spoorlijn tussen Stavanger en Olslo S
• Gjøvikbanen, spoorlijn tussen Gjøvik en Oslo S
• Østfoldbanen, spoorlijn tussen Kornsjø en Oslo S
• Kongsvingerbanen, spoorlijn tussen Magnor en Oslo S
• Hovedbanen, spoorlijn tussen Eidsvoll en Oslo S
• Gardermobanen, spoorlijn tussen Nye Eidsvoll en Oslo S
• Follobanen, spoorlijn tussen Ski en Oslo S

Drammen

• Vestfoldbanen, spoorlijn tussen Drammen en Vestfold
• Sørlandsbanen, spoorlijn tussen Stavanger en Olslo S
• Randsfjordbanen, spoorlijn tussen Drammen en Randsfjord
• Vestfoldbanen, spoorlijn tussen Drammen en Skien

Hønefoss

• Randsfjordbanen, spoorlijn tussen Drammen en Randsfjord
• Roa-Hønefossbanen, spoorlijn tussen Roa en Hønefoss

Myrdal

• Flåmsbana, spoorlijn tussen Myrdal en Flåm aan de Aurlandsfjord

Voss

• Hardangerbanen, spoorlijn tussen Voss en Granvin (opgebroken vanaf Palmafoss)

Tractie

Op het traject werden de treinen tot 1957 gereden met stoomlocomotieven. Na de Tweede Wereldoorlog werden de stoomtreinen geleidelijk vervangen door diesellocomotieven. Vanaf 1964 rijden de treinen met elektrische locomotieven.

Elektrische tractie

Het traject werd in 1964 geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16 2/3 Hz wisselstroom.

Literatuur

• Bergensbanen, Bjørn Holøs, Gyldendal/NSB (ISBN 82-05-19349-5)

De Noorse omroep NRK heeft voor het 100-jarig bestaan van deze route een filmopname gemaakt vanuit de voorzijde van een trein die het traject in de richting van Oslo aflegt. Deze documentaire van 7 uur en 14 minuten werd op 27 november 2009 uitgezonden en was een enorm succes. De film is later gepubliceerd onder een Creative Commons-licentie.

De Zweedse auteur Jan Guillou beschreef in "Bruggenbouwers" (2011) uitvoerig de heroïsche aanleg van de spoorlijn Bergen-Oslo in het begin van de twintigste eeuw. De roman stond wekenlang op nummer 1 in de Zweedse bestsellerlijst, en werd intussen reeds veertien keer vertaald.

Externe links

• (no) (en) NSB - Officiële site
• (en) NRK - 7,5 uur durende HD film van de route

Mediabestanden

Zie de categorie Bergensbanen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.