Wikipedia

Antonius van Egypte

Christelijke heilige, monnik en kluizenaar
(Doorverwezen vanaf Antonius de Grote (heilige))

Antonius van Egypte, Antonius-Abt, Antonius-Heremiet, of Antonius de Grote (Grieks: Ἀβᾶς Ἀντώνιος, Abba Antonios) (Heracleopolis Magna, Egypte, 251 – Colzimberg, Egypte, 356) is een christelijke heilige, die bekendstaat als de vader van het kloosterleven. Zijn naamdag is 17 januari.

Antonius van Egypte
Vader van het kloosterleven
Geboren 251 te Heracleopolis Magna, Egypte
Gestorven 356 te Colzimberg, Egypte
Verering Rooms-Katholieke Kerk
Orthodoxe kerk
Oriëntaals-orthodoxe kerken
Schrijn Sint-Juliuskerk in Arles (Frankrijk)
Naamdag 17 januari
Attributen Bel, varken (in het Westen), boek, kruk, heremiet, St-Antoniuskruis, Tau-kruis met een bel op het einde
Beschermheilige voor Wevers, slagers, suikerbakkers, mandenmakers, begrafenisondernemers, zakkendragers, zwijnenhoeders, varkens en huisdieren

Tegen de pest, ziekten, vuur en veeziekten
Het dorp Sint Anthonis

Lijst van christelijke heiligen
Portaal  Portaalicoon   Christendom

Biografie bewerken

Antonius werd geboren als kind van rijke ouders. Toen Antonius twintig jaar was, stierven zijn ouders. Hij gaf alle bezittingen aan de armen en trok zich in eenzaamheid in de woestijn terug. Later voegden andere christenen zich bij hem en vormden een van de eerste gemeenschappen van monniken in zijn klooster van Sint-Antonius in de Oostelijke Woestijn van Egypte.

Hij was de eerste monnik die vele volgelingen kreeg en staat daarom bekend als de vader van het kloosterleven. Aan Antonius wordt de eerste formulering van de metafoor van het boek van de natuur toegeschreven. Dit was een opvatting die de natuur ziet als een boek dat - naast de Bijbel – gelezen kan worden als een bron van godskennis. Een bezoeker zou Antonius gevraagd hebben hoe hij het in zijn bestaan als kluizenaar toch zonder boeken kon stellen. Het antwoord van Antonius was Mijn boek is de gehele natuur, en ik kan dat boek lezen wanneer ik wil.

Hij stierf op 105-jarige leeftijd en werd volgens zijn eigen instructies in een geheim graf begraven om te voorkomen dat zijn graf een plaats van verering zou worden. Al snel na zijn dood werd hij heilig verklaard. Athanasius van Alexandrië schreef de bekendste biografie over Antonius.

Relieken van Antonius bewerken

Het gebeente van Antonius zou rond 1070 uit Constantinopel naar Saint-Antoine-l'Abbaye in het kanton Saint-Marcellin (vroeger La-Motte-aux-bois in het Departement Isère, Arrondissement Grenoble) gebracht zijn en daarna verloren zijn gegaan, op enkele kleine deeltjes ("partikels") na.

Verhaald wordt dat zijn gebeente in 1491 werd overgebracht naar de Sint-Juliuskerk in Arles (Frankrijk), alwaar het volgens sommigen nog steeds zou liggen. Volgens anderen is het gebeente in Arles een (uit kerkpolitieke overwegingen vervaardigde) valse relikwie.

Ook zou nog een armreliek in Keulen bewaard zijn. Overigens is van deze reliek de authenticiteit evenmin zeker. Men bedenke hierbij dat Antonius een heilige uit de laat-antieke tijd was en in feite genieten de meeste relieken uit die tijd niet meer dan het voordeel van de twijfel.

In Warfhuizen wordt in de kluiskerk een Antoniusreliek bewaard, waarschijnlijk is dit van het gebeente uit Saint-Antoine.

Verhalen over Antonius bewerken

Zijn bijnaam Antonius met het varken ontstond in de middeleeuwen. De Antonieten, leden van de naar hem vernoemde verpleegorde, mochten hun varkens vrij laten rondlopen als vergoeding voor de verpleging die zij verstrekten. Op 17 januari werden deze varkens geslacht en het vlees verdeeld onder de armen.

Bekend is het verhaal van de Verzoekingen van Sint-Antonius. Aan Antonius zouden demonen zijn verschenen die poogden hem van het goede pad af te houden. Dit verhaal is een rijke inspiratiebron geweest voor vele schilders van Jeroen Bosch tot Salvador Dalí.

Galerij bewerken

Patroonheilige en attributen bewerken

Antonius is de patroonheilige van de wevers, slagers, suikerbakkers, mandenmakers, begrafenisondernemers, zakkendragers, zwijnenhoeders, varkens en huisdieren en patroon tegen de pest, ziekten, sint-antoniusvuur en veeziekten. In onze streken werd hij aanroepen als pestheilige.

Zijn attribuut is een bel. Deze is soms bevestigd aan zijn staf. De varkens van zijn orde dragen ook een bel.

Het antoniuskruis of taukruis is een onderscheidingsteken van de Orde van Sint-Antonius, een kruis in T-vorm met daaraan een zogenaamd antoniusklokje, om de hals gedragen aan een koord of keten.

  Zie ook: Kruis (christendom).
 
Antonius en het varken
Sint-Andreaskerk in Aartrijke
 
Antonius van Egypte
Kapel Saint-Fiacre in Le Faouët
  Zie Antonius Abtkerk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kerkgebouwen bewerken

Door heel de katholieke wereld zijn kerken aan Antonius van Egypte gewijd:

Nederland

België

Duitsland

Italië

Kapellen bewerken

De volgende kapellen zijn onder andere gewijd aan Antonius van Egypte:

België

Nederland

Verenigde Staten

Weerspreuken bewerken

Maakt Sint-Teunis (17 januari) de brug (het ijs), Sint-Sebastiaan (20 januari) slaat ze stuk.
Met Sint-Teunis en Sint-Bastiaan, komen de harde koppen eerst aan.
Sint-Antonius klaar en helder, vult 't vat en ook de kelder.
Sint-Antoon en Sebastiaan, komen met ’t hardste van de winter aan.

Reliekschrijnen bewerken

Externe links bewerken

Zie de categorie Antonius van Egypte van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
  1. ↑ St.-Antonius Abt Herzele Borsbeke. Kerknet (27 april 2023). Geraadpleegd op 23 mei 2023.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonius_van_Egypte&oldid=66258438"