Alphen aan den Rijn (gemeente)

gemeente in Zuid-Holland, Nederland

Alphen aan den Rijn (uitspraak) is een gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, gelegen aan de Oude Rijn en de Gouwe in het veenweidegebied Groene Hart tussen Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Leiden. De gemeente telt 114.968 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 132,50 km², waarvan 126,23 km² land en 6,27 km² water (1 januari 2024, Bron: CBS[1]). Per 1 januari 2014, na de toevoeging van Boskoop en Rijnwoude, telt de gemeente meer dan 100.000 inwoners, waarmee ze tot de dertig grootste gemeenten van Nederland behoort.[2][3] De gemeente bestaat uit de kernen Aarlanderveen, Alphen aan den Rijn, Benthuizen, Boskoop, Hazerswoude-Dorp, Hazerswoude-Rijndijk, Koudekerk aan den Rijn en Zwammerdam en de buurtschap Groenendijk.

Alphen aan den Rijn
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Alphen aan den Rijn (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Zuid-Holland Zuid-Holland
Coördinaten 52° 8′ NB, 4° 39′ OL
Algemeen
Oppervlakte 132,50 km²
- land 126,23 km²
- water 6,27 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
114.968?
(911 inw./km²)
Bestuurs­centrum Alphen aan den Rijn
Belangrijke verkeersaders N11 N207
Station(s) Alphen aan den Rijn
Boskoop
Boskoop Snijdelwijk
Politiek
Burgemeester (lijst) Liesbeth Spies (CDA)
Bestuur Nieuw Elan
VVD
D66
CDA
Zetels
39
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 28.300 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 245.000
WW-uitkeringen (2014) 36 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 2400 - 2409
2445 (Aarlanderveen)
2471 (Zwammerdam)
Netnummer(s) 0172, 079
CBS-code 0484
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.alphenaandenrijn.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Alphen aan den Rijn
Bevolkingspiramide (2023)
Topografische kaart
Kaart van Alphen aan den Rijn
Topografische gemeentekaart van Alphen aan den Rijn.
Klik op de kaart voor een vergroting
Foto's
Alphen gezien naar het zuiden
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Binnen de gemeente bevinden zich de resten van twee Romeinse versterkingen, Albaniana en Nigrum Pullum en van de Limesweg.[4][5] De gemeente is voorts bekend vanwege voormalige uitgeverij Samsom, Vogelpark Avifauna, openluchtmuseum Archeon, het kenniscentrum van de fruitbomenteelt in Nederland, Boskoop en de opgraving van zes Romeinse schepen bij Zwammerdam.

Geschiedenis

bewerken

De gemeente met de naam Alphen aan den Rijn ontstond op 1 januari 1918 toen de gemeente Alphen werd samengevoegd met Aarlanderveen en Oudshoorn.[6]

In 1964 werd het dorp Zwammerdam en een gedeelte van haar grondgebied aan de gemeente Alphen aan den Rijn toegevoegd; een ander deel werd toegevoegd aan de gemeente Bodegraven. Op 1 januari 2014 zijn de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude gefuseerd tot een nieuwe gemeente onder de naam Alphen aan den Rijn.[7][8]

Geografie

bewerken
 
Uitzicht over de wijk Ridderveld vanaf een flat aan de Vliestroom

Aantal inwoners

bewerken
Woonplaats (BAG) Inwoners 2023[9]
Aarlanderveen 1.205
Alphen aan den Rijn 74.790
Benthuizen 3.590
Boskoop 16.670
Hazerswoude-Dorp 6.325
Hazerswoude-Rijndijk 5.600
Koudekerk aan den Rijn 4.130
Zwammerdam 1.860

Aangrenzende gemeenten

bewerken
   Aangrenzende gemeenten   
   Leiderdorp         Kaag en Braassem        
             
   Zoeterwoude     Nieuwkoop 
           
   Zoetermeer
  Lansingerland 
       Waddinxveen         Bodegraven-Reeuwijk 

Alphen aan den Rijn werkt op bestuurlijk gebied nauw samen met de gemeenten Nieuwkoop en Kaag en Braassem, in het Rijnstreekberaad waarin overlegd wordt over gemeenschappelijke en grensoverschrijdende zaken conform de Wet gemeenschappelijke regelingen. Hierbij kan het gaan om zowel beleidsafstemming en belangenbehartiging als de aanpak van concrete, uitvoerende projecten. De betrokken gemeenten maken sinds 1 april 2010 deel uit van de regio Holland Rijnland.

Gemeentelijke herindeling

bewerken

In 2012 werd het plan gelanceerd om de fusiegemeente die per 1 januari 2014 zou ontstaan Rijn en Gouweland te noemen.[10] Deze naam ondervond veel kritiek, met name uit de toenmalige gemeente Alphen aan den Rijn.[11] Daardoor ontstond de situatie dat er onderling geen overeenstemming over de fusienaam ontstond. De gemeenten Boskoop en Rijnwoude vroegen de minister van Binnenlandse Zaken, de Alphense Liesbeth Spies, die later benoemd werd tot burgemeester van Alphen aan den Rijn, om alsnog een neutrale gemeentenaam aan te wijzen. Daar kwam het echter niet van, waardoor de minister bepaalde dat Alphen aan den Rijn de naam van de fusiegemeente werd, omdat dit de grootste plaats in de gemeente is.

Politiek en bestuur

bewerken

College en gemeenteraad

bewerken

Burgemeester van Alphen aan den Rijn is sinds 15 december 2014 de in Alphen geboren Liesbeth Spies (CDA).[12]

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 is een coalitie gevormd met vier partijen: Nieuw Elan, VVD, D66 en CDA. Wethouders in deze periode zijn: Gert Jan Schotanus en Gerard van As voor Nieuw Elan, Anouk Noordermeer voor de VVD, Gert van den Ham voor D66 en CDA-er Relus Breeuwsma.

Alphen kent ook een kinderraad en een kindercollege. De kinderburgemeester wordt steeds voor één jaar gekozen en ondersteunt de burgemeester. De kinderraad vergadert vier keer per jaar over zaken die zij van belang vinden.

Samenstelling gemeenteraad

bewerken

Behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1982:

Zetelverdeling gemeenteraad 2022-2026
            
De 39 zetels zijn als volgt verdeeld:
Gemeenteraadszetels
Partij 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 20133 2018 2022
Nieuw Elan - - - - - - - 3 6 10 8
GroenLinks - 11 2 2 3 3 2 3 3 5 6
CDA 11 10 11 7 6 7 6 5 7 6 5
VVD 9 9 8 9 9 8 8 7 5 6 5
D66 2 1 4 5 3 2 1 3 4 3 4
PvdA 5 8 5 3 4 4 7 5 4 2 2
ChristenUnie2 - - 1 2 2 2 3 3 3 2 2
SP - 1 2 4 4 3 4 2 3 2 2
RijnGouweLokaal - - - - - - - - 1 1 2
SGP - - - - - - - - 2 1 1
Beter Alphen - - - - - 2 1 1 1 1 1
FvD - - - - - - - - - - 1
Alphen één (A1) - - - - - 2 2 2 - - -
Trots op Nederland - - - - - - - 1 - - -
Leefbaar Alphen/Alphense Stadspartij - - - - 2 2 1 - - - -
Initiatiefgroep Democratisch Alphen - - - 1 - - - - - - -
RPF-SGP-GPV 2 1 - - - - - - - - -
PPR 1 - - - - - - - - - -
CPN-PSP 1 - - - - - - - - - -
Totaal 31 31 33 33 33 35 35 35 39 39 39
Opkomst 40,89%

Noten:
1 GroenLinks deed in 1986 mee onder de naam Progressief Alphen
2 De ChristenUnie werd tot en met 1998 vertegenwoordigd door de RPF en het GPV
3 In 2013 vonden vervroegde verkiezingen plaats wegens de fusie met de gemeenten Rijnwoude en Boskoop.

Partnersteden

bewerken

Monumenten

bewerken

Zie ook

bewerken

Voetnoten

bewerken
Wikivoyage heeft een reisgids over Alphen aan den Rijn.
  1. CSB StatLine - Opendata databank van het CBS
  2. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Bevolkinsgontwikkeling; regio per maand; Alphen aan den Rijn, 30 april 2018. Gearchiveerd op 25 december 2021. Geraadpleegd op 14 mei 2018.
  3. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), 23 april 2014, Bevolkingsgroei concentreert zich in de 30 grootste gemeenten. Gearchiveerd op 15 juni 2018. Geraadpleegd op 14 mei 2018.
  4. Haalebos, J.K; Franzen, P.F.J.; e.a. (2000). Alphen aan den Rijn-Albaniana 1998-1999 - Opgravingen in de Julianastraat, de Castellumstraat, op Het Eiland en onder het St. Jorisplein. Nijmegen, Katholieke Universiteit Nijmegen afd. Provinciaal-Romeinse Archeologie, "2.1; 2.2.1". Gearchiveerd op 16 juni 2018. Geraadpleegd op 15 juni 2018.
  5. "Bij Zwammerdam vermoedelijk Romeinse weg blootgelegd - Breedte van de weg 12½ meter" in Leidse Courant d.d. 8 april 1965, p. 12. Gearchiveerd op 16 juni 2018.
  6. Geschiedenis van Alphen aan den Rijn - Geschiedenis van Zuid-Holland. www.geschiedenisvanzuidholland.nl. Gearchiveerd op 18 april 2017. Geraadpleegd op 17 april 2017.
  7. Alphen a/d Rijn
  8. Gemeente Alphen aan den Rijn - Het nieuwe woordmerk beweegt
  9. Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
  10. We gaan Rijn en Gouweland heten, op alphen.dichtbij.nl. Gearchiveerd op 25 september 2015.
  11. Naam 'Rijn en Gouweland' ondervindt tegenstand, op alphen.dichtbij.nl. Gearchiveerd op 25 september 2015.
  12. Het is officieel: Liesbeth Spies geïnstalleerd als nieuwe burgemeester Alphen aan den Rijn, Omroep West, 15 december 2014. Gearchiveerd op 25 november 2020.
bewerken
Zie de categorie Alphen aan den Rijn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.