Albert Plesman

Albert Plesman ('s-Gravenhage, 7 september 1889 – aldaar, 31 december 1953) was een Nederlands luchtvaartpionier en de eerste president-directeur van de KLM.

Albert Plesman
Albert Plesman (1953)
Algemene informatie
Volledige naam	Albert Plesman
Geboren	's-Gravenhage, 7 september 1889
Overleden	's-Gravenhage, 31 december 1953
Nationaliteit	Nederlandse
Bekend van	eerste president van KLM
Portaal    Luchtvaart

Buste van Plesman op Schiphol

Standbeeld van Plesman, gemaakt door M.S. Andriessen, aan de Plesmanweg te 's-Gravenhage

Levensloop

Plesman werd geboren als zoon van een eierenhandelaar te 's-Gravenhage. Hij trouwde op 27 december 1917 met Susanna Jacoba (Suus) van Eijk, dochter van een kaasfabrikant te Gouda. Uit dit huwelijk werden een dochter en drie zoons geboren.

Plesman was in 1915 gelegerd te Soesterberg, waar hij als beroepsofficier bij de gemobiliseerde Nederlandse luchtstrijdkrachten (toen de "militaire luchtvaartafdeling" genoemd) in 1918 zijn militaire vliegbrevet behaalde.

Plesman was mede-organisator van de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam die van 1 augustus tot 15 september 1919 gehouden werd. Er kwamen 800.000 bezoekers op af. Voor deze gelegenheid waren expositiehallen gebouwd, die na het evenement in gebruik werden genomen door Anthony Fokker, voor zijn nieuw op te richten vliegtuigfabriek Fokker te Amsterdam-Noord.

Al deze activiteiten leidden op 7 oktober 1919 tot de oprichting van de N.V. Koninklijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en Koloniën (KLM), waarvan Plesman eerst administrateur en later directeur werd. Na de Tweede Wereldoorlog werd Plesman benoemd tot president-directeur van de KLM. Na het herstel van de door de oorlog geleden schade werd het bedrijf onder zijn leiding een luchtvaartmaatschappij van grote allure.

Plesman stierf in 1953 in zijn geboortestad aan een hart- en vaatziekte.

Eerbewijzen

• In 1925 werd Plesman benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. In 1931 werd hij bevorderd tot officier in deze orde. In 1934 werd Plesman benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In 1949 werd Plesman bij het 30-jarig jubileum van de KLM bevorderd tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau.
• In 1931 werd Plesman benoemd tot Ridder in de Deense Orde van de Dannebrog, in 1932 werd hij benoemd tot Officier in de Belgische Orde van Leopold II en tot Officier in de Zweedse Wasa Orde. In 1935 werd hij bevorderd tot Commandeur in de Orde van Leopold II. In datzelfde jaar werd hij ook benoemd tot Commandeur in de Tsjecho-Slowaakse Orde van de Witte Leeuw.
• In 1935 kreeg hij de gouden C.J. Snijders-medaille uitgereikt voor zijn verdiensten op het gebied van de luchtvaart.
• In 1947 verleende de Technische Hogeschool Delft hem een eredoctoraat.
• Voor zijn buitengewone voor de ontwikkeling internationale burgerluchtvaart werd hem in 1959 door de internationale burgerluchtvaartorganisatie ICAO postuum de eerste Edward Warner-medaille toegekend.

Diversen

• Voor de Tweede Wereldoorlog voerde Plesman gesprekken met Hermann Göring en Benito Mussolini over de gespannen politieke verhoudingen in Europa. Direct na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog probeerde hij te bemiddelen tussen Duitsland en Engeland. Niet iedereen in Nederland kon deze acties van Plesman waarderen.
• In 1942 zat Plesman gevangen in het Oranjehotel en overdacht de toekomst. "Jongens van Energie, Kennis en Daad" zouden daarvoor nodig zijn en mede op Plesmans initiatief werd kort na de Tweede Wereldoorlog kasteel Nijenrode te Breukelen gehuurd van de zangeres Dési von Halban, de weduwe van Jacques Goudstikker. Zo kon hier het Nederlands Opleidings Instituut voor het Buitenland, de eerste business school van Nederland, in het najaar van 1946 geopend worden door prins Bernhard.
• Hoewel er in 1929 reeds gesproken werd over de randstad Holland geldt Albert Plesman als de bedenker van de naam Randstad. Volgens overlevering gebeurde dat toen hij op zoek was naar een locatie voor een nationale luchthaven. Vliegend boven het westen van Nederland zag hij "een ring van steden aan de rand van een grote groene ruimte". De ring van steden noemde hij later de Randstad.
• Plesman pleitte tevergeefs voor verplaatsing van Schiphol naar een locatie bij Burgerveen.
• In 's-Gravenhage was tot 2017 het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gevestigd in het voormalige KLM-hoofdkantoor aan de Plesmanweg.

Zijn gezin

Twee zonen van Plesman vonden de dood tijdens de uitoefening van hun vak als piloot.

• Hans Plesman (1918–1949) maakte als reserve luitenant in de meidagen van 1940 de meeste operationele vlieguren in een Fokker D.XXI en kreeg daarvoor de Bronzen Leeuw. Hij verongelukte als KLM-gezagvoerder van de Lockheed Constellation "Roermond" op 23 juni 1949 in zee bij Bari, Italië.
• Jan Leendert Plesman (1919–1944) werd Engelandvaarder en werd wel ‘De Vliegende Hollander’ genoemd: hij vluchtte in 1940 met zijn vriend, tweede luitenant bij de LuVA Geert Overgaauw, per fiets via België, Frankrijk en Spanje naar Portugal. Van daar vlogen zij in augustus 1941 met een Douglas DC-3 naar Bristol, waar hij Spitfire-piloot werd. Op 23 december 1941 maakte hij zijn eerste solovlucht. Op vrijdag 1 september 1944 werd Jan in zijn Spitfire van de 322 Dutch Squadron RAF door de Luftwaffe neergeschoten, waarschijnlijk ten noordoosten van Saint-Omer. Hij is nooit teruggevonden en wordt herdacht bij het Air Forces Memorial in Runnymede. Hij kreeg het Kruis van Verdienste en het Franse Croix de Guerre.

Bron

• Plesman, Albert in Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld, 1938

Noten

President-directeur van de KLM 1919–1953

Opvolger: Fons Aler

Zie de categorie Albert Plesman van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.