Aermacchi Ala d'Oro-serie

De Aermacchi Ala d'Oro-serie was een serie wegrace-motorfietsen die door het Italiaanse merk Aermacchi werden gebouwd in de jaren zestig.

Ala d'Oro uit 1963, nog met een natte platenkoppeling

Ala d'Oro uit 1968, met droge platenkoppeling

De sportieve toerversie van de Ala d'Oro 250

Ala d'Oro 350 uit 1965

Ala d'Oro 125

Voorgeschiedenis

De Aermacchi Ala d'Oro motorfietsen waren aanvankelijk allemaal voorzien van een eencilinder viertaktmotor met een liggende cilinder met stoterstangen. Al in 1957 werden er op basis de motor van de Aermacchi Ala Rossa 175 racers gebouwd voor de Italiaanse Formule 3 races en voor lange-afstand wedstrijden. De Ala Verde 250-motor werd gebruikt voor 250 cc races. Toen Harley-Davidson in 1960 een belang van 50% in Aermacchi nam, moesten racers wel van bestaande standaardmodellen afstammen, want dat was de bedrijfspolitiek van Harley-Davidson. De eerste racers die de fabriek maakte waren nog opgevoerde Ala Verde's. Daarmee leidden Arnold Jones en Horace Crowder de Thruxton 500 van 1960, tot de primaire aandrijving het begaf. Tot dat moment was de machine echter een sensatie: Jones en Crowder hadden een voorsprong van twee ronden.

Websterini

Voormalig coureur Bill Webster was toeschouwer bij deze race en hij zag meteen het potentieel van de machine. Hij nam meteen contact op met Aermacchi en in september 1960 maakte hij bekend dat hij Aermacchi's zou gaan importeren. Voor 1961 zou hij tien 250 cc racers bestellen. In het seizoen 1962 gaf hij een van zijn machines aan de zoon van zijn vriend Les Graham, Stuart.

Ala d'Oro 175

In 1958 bracht Aermacchi al een 175 cc racer uit die gebaseerd was op de Ala Rossa. De machine leverde tussen 12 en 16 pk, maar in 1959 was het vermogen al gestegen tot 20,8 pk. Met een topsnelheid van 160 km/h kon dit motorfietsje concurreren met de andere merken in de jeugdkampioenschappen en heuvelklimwedstrijden. De Ala d'Oro werd niet uitsluitend als racer gebouwd; Voor het Italiaanse Formule 3 kampioenschap moest de machine straatlegaal zijn met een kenteken en verlichting. De Aermacchi Ala d'Oro 175 bleef in productie tot 1965.

Ala d'Oro 250 racer

De eerste 250 cc racer uit 1959 had ook voor die tijd nog tamelijk ouderwetse maten: boring x slag bedroegen 66 x 72 mm, de cilinderinhoud was 246,3 cc. De machine had een 27 mm Dell'Orto valstroomcarburateur, een meervoudige natte platenkoppeling en vier versnellingen. Hoewel afgeleid van de Aermacchi Ala Verde waren er inwendig toch een aantal verschillen waardoor onderdelen niet zomaar uitwisselbaar waren. De drijfstang was langer, waardoor de pistonpen hoger in de zuiger zat. De Ala d'Oro had zodoende een 15 mm kortere zuiger. Toch was de zuiger van de Ala d'Oro slechts 10 gram lichter. De Ala Verde had door zijn langere drijfstang een stillere loop, maar ook minder slijtage van de cilinderwand. De inlaatdiameter van de carburateur was 27 mm tegen 24 mm van de Ala Verde, maar de kleppen waren gelijk. De kleppen van de Ala Verde waren iets afgefreesd om ruimte te maken voor de steeds terugkerende koolaanslag, maar de kleppen van een echte racer als de Ala d'Oro zouden daardoor te zwak worden. Men ging ervan uit dat de coureur zijn motorblok vaker uit elkaar zou halen en de kleppen zou reinigen. De primaire aandrijving van de Ala Verde had schuine vertanding en een transmissiedempende centrale veer, waardoor het geruis werd tegengegaan, bij de Ala d'Oro was de vertanding recht omdat het aandrijfgeluid werd overstemd door de motor. De Ala Verde had een gietijzeren cilinder van 5,75 kg, de Ala d'Oro had een aluminium cilinder van 2,35 kg.

Het ruggengraatframe bestond uit een forse centrale buis waar het blok met een paar schetsplaten in gehangen was, maar ook onder de versnellingsbak zaten twee buizen die richting de schokdempers liepen en met de centrale buis verbonden waren. De motor leverde ongeveer 22 pk. Alberto Pagani haalde er in het seizoen 1960 een verdienstelijke vijfde plaats mee in de Grand Prix van België, maar tegen de viercilinder Honda RC 161 was het machientje niet opgewassen. De Aermacchi-racer was dan ook meer bedoeld voor privérijders, die nauwelijks een goede, enigszins moderne 250 cc racer konden kopen. In 1962 bouwde men een korte slag motor: 72 x 61 mm, wat resulteerde in een cilinderinhoud van 248,4 cc. De 250 cc Ala d'Oro leverde inmiddels meer dan 30 pk, maar onderdelen als krukpennen en het kleppenmechanisme werden er (te) zwaar door belast. Populair was de machine niettemin, want het was een eenvoudige, simpel te onderhouden motorfiets met een laag zwaartepunt. In 1965 werd de koppeling vervangen door een exemplaar met droge platen en werd het frame verstevigd, maar al in 1966 werd het frame vervangen door een opnieuw verbeterde versie, vooral steviger rond de ophanging van de swingarm. Intussen waren ook de remmen en de voorvork verbeterd. In het voorwiel zaten nu viernoks remmen van Ceriani of Fontana. In 1965 wilde constructeur Alfredo Bianchi nieuwe motoren ontwerpen, met bovenliggende nokkenassen, maar opnieuw stak Harley-Davidson hier een stokje voor. Het bleef dus bij detailwijzigingen, zoals de droge platenkoppeling, waarbij de eerste uitvoeringen herkenbaar waren aan enkele koelsleufjes in het rechter carterdeksel. Als enige Italiaanse leverancier van productieracers bleef Aermacchi verzekerd van een behoorlijk marktaandeel, tot Yamaha steeds sneller productie-tweetakten ging maken. In 1969 bestond het grootste deel van het 250 cc veld uit Yamaha TD 2's.

Ala d'Oro 250

Van het eerste model werd ook een sportieve toermotor uitgebracht, die tot 1969 leverbaar bleef. Deze bleef gedurende zijn hele bestaan de "oude" boring-slagverhouding van 66 x 72 mm behouden. Op het laatst leverde de machine ongeveer 25 pk met een topsnelheid van 170 km/h. Uiterlijk leek de machine veel op de Aermacchi Ala Verde 250, maar de straatversie van de Ala d'Oro had onder meer een toerenteller en leverde veel meer vermogen (ca. 25 pk) dan de Ala Verde (ca. 18 pk).

Ala d'Oro 292 en 350

Al In 1962 volgde er 292 cc uitvoering, die opgebouwd werd met de 72 mm zuiger/cilinder van de nieuwe versie en de 72 mm krukas van de oude lange slag motor. De motor werd niet in races ingezet, hij was bedoeld voor de motorcross, maar eind 1963 volgde er een volwaardige 350 cc wegracer. Deze had een boring-slagverhouding van 74 x 80 mm en mat 344,1 cc. In 1968 kreeg de fabrieksracer een boring van 77 mm en een slag van 75 mm, en die verandering werd in 1969 ook voor productieracers doorgevoerd. In 1970 volgde een nieuwe wijziging: 78,5 x 72 mm. Deze versie kwam uiteindelijk tot 42 pk.

Ala d'Oro 382 en 402

In 1969 verscheen er een Aermacchi voor de 500 cc klasse. Met de krukas van de eerste versie van de 350 had de machine een slag van 80 mm. Door de cilinder van de nieuwe 350 1 mm op te boren kwam de boring op 78 mm en de cilinderinhoud op 382 cc. Vervolgens kwam en nog een 402 cc versie, waarvan slechts weinig bekend is. De boring bedroeg zeer waarschijnlijk 80 mm, want samen met de bestaande slag van 80 mm levert dat exact 402,1 cc op.

Ala d'Oro 125

Volkomen onverwacht werd er in 1969 een tweetaktmotor aan de Ala d'Oro-serie toegevoegd. Met deze 125cc-Ala d'Oro werd Kel Carruthers tweede in de Ultra-Lightweight TT. Hoewel er slechts een vermogen van 20 pk (aan het achterwiel) werd opgegeven maakte de handelbaarheid de Ala d'Oro op lastige circuits toch een kansrijke machine.

Technische gegevens

Technische gegevens Ala d'Oro 175

Aermacchi	Ala d'Oro 175
Periode	1957-1965
Categorie	productieracer
Motortype	viertakt OHV
Bouwwijze	liggende (165°) eencilinder
Koeling	lucht
Kleppen per cilinder	2
boring	60 mm
slag	61 mm
Cilinderinhoud	172,5 cc
Carburateur	Dell'Orto 22,5 mm
Compressieverhouding	onbekend
Max. Vermogen	8,8 kW/12 pk oplopend tot 15,4 kW/21 pk
Topsnelheid	150 km/h later 160 km/h
Primaire aandrijving	tandwielen
koppeling	meervoudige natte platenkoppeling vanaf 1965: meervoudige droge platenkoppeling
versnellingen	4, later 5
Secundaire aandrijving	ketting
Rijwielgedeelte	ruggengraatframe
Voorvork	telescoopvork
Achtervork	swingarm
Remmen	trommelremmen
Tankinhoud	verschillend
Droog gewicht	112 kg

Technische gegevens Ala d'Oro 250

Aermacchi Ala d'Oro 250	1960	1961	1962	1963	1964	1965	1966	1967	1968	1969	toermodel
Periode	1960-1961		1962-1964			1965-1968			1968	1969	1960-1969
Categorie	productieracer										sportmotor
Motortype	OHV
Bouwwijze	liggende (165°) eencilinder
Koeling	lucht
Kleppen per cilinder	2
Kleppenaandrijving	stoterstangen
Boring	66 mm	72 mm									66 mm
Slag	72 mm	61 mm									72 mm
Cilinderinhoud	246,3 cc	248,4 cc									246,3 cc
Carburateur	Dell'Orto SSI 30A (fabriekracers Dell'Orto 38 mm)										onbekend
Compressieverhouding	10,5 à 10,7:1										9,5:1
Max. Vermogen	22 pk (16,2 kW) (fabrieksracers 28 pk (20,6 kW) bij 10.000 tpm)	>30 pk (>22,1 kW) bij 9.500 tpm							33 pk (24,3 kW)	34 pk (25 kW) bij 10.000 tpm (fabrieksracers 36 pk (26,5 kW) bij 11.000 tpm)	25 pk (18,4 kW) bij 8.500 tpm
Primaire aandrijving	tandwielen
Koppeling	meervoudige natte platenkoppeling					meervoudige droge platenkoppeling					meervoudige natte platenkoppeling
Versnellingen	4		5								4
Secundaire aandrijving	ketting
Rijwielgedeelte	ruggengraat frame
Remmen	trommelremmen voor en achter
gewicht in kg	108 (fabrieksracers <100)										110

Technische gegevens Ala d'Oro 350

Aermacchi Ala d'Oro	Productieracer	Fabrieksracer	382	402
Periode	1964-1972		1969	1970
Categorie	productieracer	fabrieksracer
Motortype	viertakt OHV
Bouwwijze	liggende (165°) eencilinder
Koeling	lucht
Kleppen per cilinder	2
boring	74 mm, vanaf 1968: 77 mm vanaf 1970: 78,5 mm		78 mm	80 mm (waarschijnlijk)
slag	80 mm, vanaf 1968: 75 mm vanaf 1970: 72 mm		80 mm	80 mm (waarschijnlijk)
Cilinderinhoud	344,1 cc, vanaf 1968: 349,2 cc vanaf 1970: 348,5 cc		382,3 cc	402,1 cc
Carburateur	Dell'Orto 38 mm	Dell'Orto 40 mm	onbekend	Dell'Orto 991.42B (42 mm)
Compressieverhouding	onbekend
Max. Vermogen	24,3 kW/33 pk bij 8.400 tpm	27,2 kW/37 pk bij 10.000 tpm vanaf 1970: 30,9 kW/42 pk	31,6 kW/43 pk bij 10.000 tpm	33,1-36,8 kW/45-50 pk
Topsnelheid	200 km/h	210 km/h vanaf 1968: 230 km/h	onbekend
Primaire aandrijving	tandwielen
koppeling	meervoudige droge platenkoppeling
versnellingen	5
Secundaire aandrijving	ketting
Rijwielgedeelte	ruggengraatframe
Voorvork	telescoopvork
Achtervork	swingarm
Remmen	trommelremmen
Tankinhoud	verschillend
Droog gewicht	109 kg	<100 kg

Technische gegevens Ala d'Oro 125

Aermacchi	Ala d'Oro 125
Periode	1969-1972
Categorie	fabrieksracer/productieracer
Motortype	tweetakt
Bouwwijze	zuigergestuurde luchtgekoelde staande eencilinder
boring	56 mm
slag	50 mm
Cilinderinhoud	123,2 cc
Carburateur(s)	Dell'Orto 27 mm (fabrieksracer Dell'Orto SS1 28 mm)
Smeersysteem	mengsmering
Compressieverhouding	onbekend
Max. Vermogen	14,7 kW/20 pk bij 9.200 tpm
Topsnelheid	onbekend
Primaire aandrijving	tandwielen
koppeling	meervoudige droge platenkoppeling
versnellingen	5
Secundaire aandrijving	ketting
Rijwielgedeelte	dubbel wiegframe
Voorvork	telescoopvork
Achtervork	swingarm
Remmen	trommelremmen
Tankinhoud	onbekend
Droog gewicht	85 kg (fabrieksracer 80 kg)

Bronnen, noten en/of referenties

• John Carrol: The motorcycle, a definitive history, Smithmark publishers, New York, ISBN 0-8317-6292-6
• Moto 73
• Motor Magazine
• Roland Brown: Classic Motorcycles, the complete book of motorcycles and their riders, Annes Publishing Ltd 1996, 1999, ISBN 1-84081-174-9
• Siegfried Rauch, Berühmte Rennmotorräder, 1997 Motorbuch Verlag, Stuttgart. ISBN 9020113674
• Brian Woolley: Directory of Classic Racing Motorcycles, Aston Publications Limited 1988, ISBN 0-946627-47-9
• Mick Walker: Aermacchi Harley-Davidson Motorcycles, Redline Books, ISBN 0 9544357 6 1

Voetnoten