AWO

AWO was de merknaam van motorfietsen die kort na de Tweede Wereldoorlog werden geproduceerd in de Sovjet-bezettingszone in Duitsland. Deze merknaam was afgeleid van de Sowjetische Aktiengesellschaft Awtowelo, waarin een aantal onteigende Duitse fabrieken was samengevoegd.

AWO
AWO 425
Eigendom	Awtowelo
Doel	motorfietsproductie
Rechtsvorm	VEB
Oprichting	1946
Voorganger(s)	Simson
Oorzaak einde	Naamswijziging in "Simson"
Land	DDR
Hoofdkantoor	Suhl
Moederonderneming	Awtowelo
Portaal    Economie

De Eisenacher Motoren Fabrik, eigendom van BMW, lag na de oorlog ook in de Sovjet-bezettingszone. Daar werd de 350cc-BMW R 35 gemaakt, waarvan de productie na de oorlog nog een aantal jaren doorliep, eerst als "BMW R 35", maar later als "EMW R 35". Het militaire Sovjet-bestuur Sowjetische Militäradministration in Deutschland (SMAD) wilde optimaal gebruikmaken van de BMW-techniek.

AWO 425

Eind 1948 kreeg AWO de opdracht een nieuwe motorfiets te ontwikkelen. Het moest een 250cc-motor worden die geschikt was als zijspantrekker. De machine kwam in 1950 op de markt. Omdat men bij de ontwikkeling goed naar de BMW R24 had gekeken, was het niet opvallend dat ze technisch identiek leek aan de BMW R25, die in hetzelfde jaar verscheen. Boring en slag waren gelijk, het geleverde vermogen van 12 pk ook, en beide machines hadden cardanaandrijving en plunjervering. Onderdelen waren echter nauwelijks uitwisselbaar. Deze 250cc-AWO kreeg de typenaam "425" (viertakt, 250 cc). Ze werd geproduceerd van 1950 tot 1960, maar kreeg in 1957 de naam "Simson 425".

De opdracht voor de productie van de AWO 425 werd uit het Russisch vertaald als "Man baue ein Motorrad aus Eisen". Daarom kregen de AWO 425-modellen de bijnaam "Eisenmotorrad". De eencilinder werd vooral bekend onder zijn bijnaam "Dampfhammer", omdat de rustige loop deed denken aan de destijds industrieel veel gebruikte stoomhamer.

In 1955 verscheen een iets sterker model, de AWO 425 Sport, die eerst 14 pk en later 15,5 pk had. Vanaf 1957 werd de oude merknaam 'Simson' weer gevoerd, en werden de AWO 425T en 425S de Simson 425T en 425S met andere tankbadge. De Sport had een swingarm achtervering en een duozadel. Omdat AWO het monopolie van (dure) viertaktmotorfietsen in de DDR had, werden de machines automatisch populair, maar klanten hadden toen al de behoefte hun motorfietsen een persoonlijk uiterlijk te geven. De telescoopvork werd vaak vervangen door een beter exemplaar van de "Volkseigener Betrieb Motorradwerk Zschopau", de voortzetting van DKW fabriek en producent van tweetaktmotorfietsen. Er werden ook een klein aantal escortemotorfietsen met een 350cc-motor geleverd. Deze waren als inbouwmotor ook in kleine aantallen voor burgerklanten te koop. In 1960 werd besloten, ondanks goede verkoopresultaten, dat Simson zich moest toeleggen op de productie van bromfietsen. MZ in Zschopau werd de aangewezen motorfietsfabrikant, en de Simson-medewerkers moesten tandenknarsend toezien hoe een goedlopend product de nek werd omgedraaid. De laatste 425 modellen kwamen eind 1961 van de band.

AWO GS 350

Met de EMW R 35-motor werd van 1957 tot 1961 ook de AWO GS 350-Enduromotor gebouwd. Deze sport was in het Oostblok populair en teams uit Tsjecho-Slowakije en de Duitse Democratische Republiek namen deel aan internationale wedstrijden zoals de International Six Days Enduro. Na 1961 werd de taak van de GS 350 overgenomen door de tweetaktmodellen van Jawa en MZ.

AWO 700

AWO kreeg begin jaren vijftig opdracht een kleine serie boxermotoren te produceren, die in Eisenach waren ontwikkeld naar voorbeeld van de daar geproduceerde BMW R 75 en Zündapp KS 750 Wehrmachtsgespanne. AWO produceerde zeven prototypen van een nieuwe motorfiets, de AWO 700. Deze had een 700cc-166°-boxermotor. Deze vreemde constructie was afgekeken van de Zündapp, die een 170° boxermotor had om de bodemvrijheid te vergroten. De cilinders kwamen van de EMW R 35, een BMW R 35-kopie die in Eisenach werd geproduceerd. De prototypen werden in een aparte, geheime afdeling van de fabriek in Suhl gebouwd, en allemaal ter beoordeling opgehaald door de Kasernierte Volkspolizei, de voorloper van de Nationale Volksarmee. Tot serieproductie kwam het niet, er werden tussen de 7 en 10 exemplaren gemaakt. De Sovjet-Unie had al militaire zijspancombinaties in de vorm van de IMZ Ural en KMZ Dnepr machines die gebaseerd waren op de BMW R 71. Bovendien hadden lichte, wendbare, vierwielaangedreven auto's (de Amerikaanse Jeeps) hun waarde tijdens de oorlog bewezen, waardoor militaire zijspancombinaties aan belangstelling hadden ingeboet.

VEB Fahrzeug und Gerätewerk Simson, Suhl

Vanaf 1 mei 1952 was het bedrijf niet meer Russisch, maar een VEB (Volkseigener Betrieb der DDR). Tot 1957 bleef men bij de motorfietsen echter de merknaam "AWO" voeren. Het bedrijf heette nu "VEB Fahrzeug und Gerätewerk Simson, Suhl" en ressorteerde niet meer onder Awtowelo, maar onder de nieuw opgerichte "Industrieverwaltung 19 Fahrzeugbau der DDR", dat later zou worden omgedoopt tot "Industrieverband Fahrzeugbau". In 1957 kwam bij de motorfietsen de oude naam Simson als merknaam weer terug. In 1962 stopte de productie van de motorfietsen, om plaats te maken voor de succesvolle bromfietsen. Daarmee kreeg MZ het monopolie in de DDR op motorfietsgebied.

Afbeeldingen

• 
• 
  AWO-blok uit 1955
• 
  De AWO 425, die te herkennen was aan het zweefzadel en de plunjervering, kreeg (waarschijnlijk na het verschijnen van de "Sport") de aanvulling "T" of "Touring"
• 
  De AWO 425 werd geleverd met een Stoye zijspan. Toen de AWO 425 Sport verscheen, maakte Stoye aangepaste zijspannen voor de swingarm achtervering
• 
  De AWO 425 Sport met swingarm achter en duozadel
• 
  AWO GS 350

Technische gegevens

AWO (vanaf 1957: Simson)	425 (Touring)	425 Sport (tot 1960)	425 Sport (tot 1962)	AWO GS 350	AWO 700
Periode	1950-1960	1955-1959	1960-1962	1957-1961	1955-1958
Productieaantal	ca. 127.000	ca. 85.000		Onbekend
Categorie	toermotor	sportmotor		Enduro	Prototype militaire zijspantrekker
Motortype	kopklepmotor
Bouwwijze	langsgeplaatste staande eencilinder				Langseplaatste tweecilinderboxermotor
boring in mm	68			72
slag in mm	68			84
Cilinderinhoud in cc	248			342	684
Max. Vermogen in pk	12 bij 5.500 tpm	14 bij 6.300 tpm	15,5 bij 6.800 tpm	ca. 14 pk	Onbekend
Topsnelheid solo in km/h	100	110		Onbekend
Topsnelheid zijspan in km/h	85	90		NVT	Onbekend
Aandrijving	cardanas
Rijwielgedeelte	dubbel wiegframe, buisframe
Voorvering	hydraulisch gedempte telescoopvork
Achtervering	plunjervering	swingarm

Bronnen, noten en/of referenties

• Erwin Tragatsch, Alle Motorräder 1894-1981: Eine Typengeschichte. 2500 Marken aus 30 Ländern, Stuttgart 1997. ISBN 3-87943-410-7
• Erwin Tragatsch, The Illustrated Encyclopedia of Motorcycles, Secaucus 1985. ISBN 0890098689
• S. Ewald/G. Murrer: Enzyklopädie des Motorrads, Marken - Modelle - Technik, Bechtermünz Verlag 1999, ISBN 3-8289-5364-6
• John Carrol: The motorcycle, a definitive history, Smithmark publishers, New York, ISBN 0-8317-6292-6
• Het Motorrijwiel 1997 nr. 26, 2004 nr. 71 en 2017 nr. 146
• Motor Magazine 1951 pagina 1236
• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Simson (Suhl) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.