Boekenbon Literatuurprijs
De Boekenbon Literatuurprijs (tot 2020 bekend als BookSpot Literatuurprijs, tot 2018 als ECI Literatuurprijs en voor 2014 als AKO Literatuurprijs) is de literatuurprijs van de onafhankelijke Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs voor fictie en non-fictie. De stichting telt zes leden met Winnie Sorgdrager als voorzitter en benoemt elk jaar een onafhankelijke jury.[1]
Boekenbon Literatuurprijs | ||||
---|---|---|---|---|
Uitgereikt door | Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs voor Fictie en Non-fictie | |||
Alternatieve titel(s) | BookSpot Literatuurprijs ECI Literatuurprijs AKO Literatuurprijs Generale Bank Literatuurprijs (G)prijs Fortis Literatuurprijs | |||
Land | Nederland, België | |||
Eerst uitgereikt | 1987 | |||
Officiële website | ||||
|
Boeken die verschenen tussen 1 juli van het jaar waarin de prijs wordt uitgereikt en 1 juli van het voorgaande jaar kunnen genomineerd worden. Tot en met 2019 werd de prijs drieëndertig keer toegekend; zes keer (18%) aan een vrouw en zevenentwintig keer (82%) aan een man.
Vanwege het hoge prijzengeld is de Boekenbon Literatuurprijs naast de Libris Literatuur Prijs en de Fintro Literatuurprijs de belangrijkste literatuurprijs voor Nederlandstalige literatuur.
Geschiedenis
bewerkenIn 1986 werd de AKO Literatuurprijs ingesteld door de Nederlandse winkelketen AKO, onderdeel van uitgeversbedrijf Audax, waarmee het bedrijf het lezen van literatuur wil bevorderen en de belangstelling voor boeken wil vergroten. Van 1987 tot en met 1996 werd de prijs onder die naam uitgereikt.
Van 1997 tot en met 1999 werd de prijs gesponsord door de Belgische Generale Bank. In die periode heette de prijs Generale Bank Literatuurprijs of de (G)prijs.[2] Na de overname van de Generale Bank door Fortis werd de naam in 1999 Fortis Literatuurprijs, maar onder die naam is de prijs nooit uitgereikt.
In 2000 werd boekhandelketen AKO weer sponsor en werd de naam tot en met 2014 weer AKO Literatuurprijs. Vanaf 2015 sponsort de online boekenwinkel ECI en werd de naam ECI Literatuurprijs.[3][4]
In 2016 werd een Lezersprijs geïntroduceerd in samenwerking met het NRC Handelsblad en De Standaard. Deze kranten stellen een jury samen van 25 lezers uit Nederland en 25 uit Vlaanderen. Onder leiding van Peter Vandermeersch, voorzitter van de lezersjury, kiezen zij hun eigen winnaar uit de door de vakjury geselecteerde shortlist. De Lezersprijs bestaat uit een bedrag van 10.000 euro. Het eerste jaar was Martin Michael Driessen de winnaar van de Lezersprijs die in 2016 ook de ECI Literatuurprijs won.[5]
Van 2017 tot 2019 ontvingen ook alle genomineerden een bedrag. (Te weten 5000 euro.)
In maart 2018 werd de naam gewijzigd in BookSpot Literatuurprijs omdat de sponsor ECI werd herdoopt tot BookSpot.[6] Tijdens de Bookspot-periode werden een aantal veranderingen doorgevoerd. Behalve de verbreding van de prijs werd de jury die eerst alleen uit beroepsrecensenten uit Nederland en Vlaanderen bestond aangevuld met boekverkopers.[7] De juryvoorzitter was vaak uit het openbare leven afkomstig, met name uit de politiek.
In 2019 werd de prijs verbreed met een aparte literatuurprijs voor non-fictieboeken (met als eerste winnaar de slavist Sjeng Scheijen. De prijzen bestonden elk uit een bedrag van 50.000 euro en een sculptuur.
Binnen een week na het uitreiken van de prijs in 2019 werd bekend, dat het contract van de stichting met de boekenwebwinkel Bookspot niet verlengd zal worden, en dat de stichting op zoek moet naar een nieuwe sponsor.[7] Begin maart 2020 werd bekendgemaakt dat de prijs minimaal 5 jaar gesteund wordt door de Boekenbon b.v., een dochterorganisatie van de Coöperatieve Koninklijke Boekverkopersbond. De naam van de prijs wordt gewijzigd naar Boekenbon Literatuurprijs. De prijzen voor fictie en non-fictie worden weer samengevoegd tot één prijs voor het beste literaire boek van het jaar.[8]
Winnaars
bewerken-
J. Bernlef, winnaar van de eerste AKO-literatuurprijs in 1987.
Foto: Rob Bogaerts, 1979, Nationaal Archief. -
Geerten Meijsing, AKO-literatuurprijs 1988.
Foto: Rob C. Croes, 1988, Nationaal Archief -
Margriet de Moor, AKO-literatuurprijs 1992.
Foto: 1992.
Foto: Heike Huslage-Koch, Frankfurter Buchmesse, 2016. -
Arnon Grunberg, AKO-literatuurprijs 2000 en 2004.
Foto: Heike Huslage-Koch, Frankfurter Buchmesse, 2016. -
Jeroen Brouwers, AKO-literatuurprijs 2001, ECI-literatuurprijs 2015.
Foto: Michiel Hendryckx, 2010. -
Doeschka Meijsing, AKO-literatuurprijs 2008.
Foto: Chris van der Heijden, 2011. -
Marente de Moor, AKO-literatuurprijs 2011.
Foto: Hans Weingartz, 2010. -
Wessel te Gussinklo won in 2019 de BookSpot Literatuurprijs en in 2021 de Boekenbon Literatuurprijs
1987-1996: AKO Literatuurprijs
bewerkenJaar | Land | Winnaar | Nominatie | Juryvoorzitter |
---|---|---|---|---|
1987 | J. Bernlef - Publiek geheim |
|
Hans Van Mierlo | |
1988 | Geerten Meijsing - Veranderlijk en wisselvallig |
|
Joop den Uyl & Hedy d'Ancona | |
1989 | Brigitte Raskin - Het koekoeksjong |
|
Erik Jurgens | |
1990 | Louis Ferron - Karelische nachten |
|
Arie van der Zwan | |
1991 | P.F. Thomése - Zuidland |
|
Frits Bolkestein | |
1992 | Margriet de Moor- Eerst grijs dan wit dan blauw |
|
Wim Duisenberg[9] | |
1993 | Marcel Möring - Het grote verlangen |
|
Mark Eyskens | |
1994 | G.L. Durlacher - Quarantaine |
|
Frans Andriessen | |
1995 | Connie Palmen - De vriendschap |
|
Paula D'Hondt | |
1996 | Frits van Oostrom - Maerlants wereld' |
|
Henk Vonhoff |
1997-1999: Generale Bank Literatuurprijs
bewerkenJaar | Land | Winnaar | Nominatie | Juryvoorzitter |
---|---|---|---|---|
1997 | A.F.Th. van der Heijden - Onder het plaveisel het moeras |
|
Marcel van Dam | |
1998 | Herman Franke - De verbeelding |
|
Jan Hoet | |
1999 | Karel Glastra van Loon - De passievrucht |
|
Aad Nuis |
2000-2014: AKO Literatuurprijs
bewerken2015-2017: ECI Literatuurprijs
bewerkenJaar | Land | Winnaar | Nominatie | Juryvoorzitter | Lezersprijs |
---|---|---|---|---|---|
2015 | Jeroen Brouwers - Het hout |
|
Andrée van Es | / | |
2016 | Martin Michael Driessen - Rivieren |
|
Louise Fresco | Martin Michael Driessen - Rivieren | |
2017 | Koen Peeters - De mensengenezer |
|
Thom de Graaf | Koen Peeters - De mensengenezer |
2018-2019: BookSpot Literatuurprijs
bewerkenJaar | Land | Winnaar | Nominaties | Jury | Lezersprijs |
---|---|---|---|---|---|
2018 | Tommy Wieringa - De heilige Rita |
|
Tommy Wieringa - De heilige Rita | ||
2019 | |
fictie Wessel te Gussinklo - De hoogstapelaar
Sjeng Scheijen - De avant-gardisten. De Russische Revolutie in de kunst, 1917-1935 |
fictie
non-fictie
|
|
Peter Buwalda - Otmars zonen |
2020-2024: Boekenbon Literatuurprijs
bewerkenJaar | Land | Winnaar | Nominaties | Jury |
---|---|---|---|---|
2020 | Oek de Jong - Zwarte schuur |
|
||
2021 | Wessel te Gussinklo - Op weg naar De Hartz |
|
||
2022 | Anjet Daanje - Het lied van ooievaar en dromedaris |
|
||
2023 | Jan Vantoortelboom - Mauk |
|
Trivia
bewerken- In 2005 ontstond er een rel omdat het controversiële GeenStijl.nl beweerde dat de winnaar al vast stond voordat de jury een keuze had gemaakt. De 'shortlist van genomineerden' zou enkel dienen om de verkoopcijfers op te drijven. Geenstijl beweerde dat Tommy Wieringa zou winnen met zijn boek Joe Speedboot. Dit werd breed uitgemeten in de media, maar bleek onjuist want Jan Siebelink won met Knielen op een bed violen; het werd een nationale bestseller.[10]
- In datzelfde jaar, in 2005, vond juryvoorzitter Hans Dijkstal het vreemd dat een Nederlandse literatuurprijs Engelse termen zoals longlist en shortlist hanteert. Een oproep naar alternatieve benamingen in het tijdschrift Onze Taal bracht tiplijst voor de eerste juryselectie van 25 boeken en toplijst voor de zes genomineerden. Deze termen werden gebruikt tot ze 2015 terug werden vervangen door longlist en shortlist.[11]
- ↑ a b Egmond aan den Hoef, Het bestuur van de Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs voor Fictie en Non-fictie heeft vandaag bekendgemaakt dat Jos Geysels de voorzitter wordt van de jury van de ECI Literatuurprijs 2018. Bookspot Literatuurprijs (13 december 2017). Gearchiveerd op 26 april 2019. Geraadpleegd op 25 november 2019.
- ↑ (G)prijs, Leidsch Dagblad, 17 januari 1997 pagina 21, via Historische Kranten Erfgoed Leiden en Omstreken, geraadpleegd op 19-102018. Gearchiveerd op 25 juni 2022.
- ↑ AKO Literatuurprijs krijgt nieuwe naam en wordt ECI Literatuurprijs, NU.nl, 3 december 2014. Gearchiveerd op 20 maart 2023.
- ↑ AKO stopt met AKO-literatuurprijs, ECI neemt het over, de Volkskrant, 3 december 2014. Gearchiveerd op 4 maart 2018.
- ↑ Michel Krielaars, Martin Michael Driessen wint de ECI Literatuurprijs 2016, NRC.nl, 10 november 2016. Gearchiveerd op 1 juli 2022.
- ↑ Bart Temme, ECI verandert naam in BookSpot (voortaan wordt ook de BookSpot Literatuurprijs uitgereikt). Tzum (1 maart 2018). Gearchiveerd op 3 maart 2018. Geraadpleegd op 3 maart 2018.
- ↑ a b Toef Jaeger, BookSpot stopt met BookSpot Literatuurprijs. NRC (19 november 2019). Gearchiveerd op 4 augustus 2020. Geraadpleegd op 22 november 2019.
- ↑ Wilma de Rek, Bookspot Literatuurprijs heet voortaan Boekenbon Literatuurprijs. De Volkskrant (4 maart 2020). Gearchiveerd op 12 april 2020. Geraadpleegd op 12 april 2020.
- ↑ Battus: 'Eerst wijs, dan pit dan gauw'. In: de Volkskrant, 31 jan. 1992
- ↑ Tineke Haegens, Altijd wat, met die prijs. HP/De Tijd (29 oktober 2010). Gearchiveerd op 4 maart 2018. Geraadpleegd op 4 maart 2018.
- ↑ ‘Long-‘ en ‘shortlist’ AKO worden ‘tip-‘ en ‘toplijst’. de Volkskrant (2 mei 2006). Gearchiveerd op 4 maart 2018. Geraadpleegd op 4 maart 2018.