12 Monkeys (film)

film uit 1995 van Terry Gilliam

12 Monkeys is een sciencefictionfilm uit 1995 uit de Verenigde Staten van Terry Gilliam met in de hoofdrol acteur Bruce Willis. Het scenario is gebaseerd op de korte film La Jetée uit 1962 van Chris Marker.

12 Monkeys
12 Monkeys
Tagline The future is history.
Alternatieve titel(s) Twelve Monkeys
Regie Terry Gilliam
Producent Charles Roven
Scenario David Peoples
Janet Peoples
Hoofdrollen Bruce Willis
Brad Pitt
Madeleine Stowe
Jon Seda
Muziek Paul Buckmaster
Montage Mick Audsley
Cinematografie Roger Pratt
Distributie Universal Pictures
Première 27 december 1995
Genre Sciencefiction
Speelduur 129 minuten
Taal Engels
Land Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Budget US$ 30.000.000
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal  Portaalicoon   Film

Verhaal bewerken

Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details over de inhoud of de afloop van het verhaal.

Eind 1996 wordt er door een onbekende een dodelijk virus verspreid waardoor de mensheid gedwongen wordt ondergronds te leven. Tegen 2035 heeft slechts 1 procent het overleefd. Aan de oppervlakte heersen nu opnieuw de wilde dieren.

De veroordeelde sociopaat James Cole (Bruce Willis) wordt vanwege zijn scherpe observatievermogen geselecteerd om terug te gaan in de tijd naar 1996, om de oorzaak van de epidemie te achterhalen. Doel is het virus te lokaliseren voordat het muteert, zodat wetenschappers het kunnen onderzoeken. Bekend was wel dat het mysterieuze "Army of the Twelve Monkeys" (Leger van de Twaalf Apen) verantwoordelijk was voor de verspreiding.

 
Interrieur van het Eastern State Penitentiary dat werd gebruikt als locatie voor het psychiatrisch ziekenhuis in de film.

Cole wordt echter per ongeluk teruggestuurd naar 1990, zes jaar te vroeg dus. Hij wordt gearresteerd en opgesloten in een psychiatrisch ziekenhuis waar hij de psychiater Kathryn Railly (Madeleine Stowe) ontmoet. Aan haar probeert hij de situatie uit te leggen, maar zij heeft grote moeite hem te geloven. Een van zijn medepatiënten is Jeffrey Goines (Brad Pitt), de gestoorde zoon van een beroemde wetenschapper en virusexpert.

Cole wordt door de wetenschappers die hem naar 1990 stuurden teruggehaald naar 2035 en opnieuw terug in de tijd gestuurd. Ditmaal komt hij wel in het juiste jaar terecht, namelijk 1996. In 1996 ontvoert hij Kathryn Railly en gebruikt haar om de Army of the Twelve Monkeys te vinden. Daardoor krijgt hij de autoriteiten achter zich aan die hem nu verdenken van moord en ontvoering. Terug naar de toekomst ontsnappen is geen optie voor Cole, hij is verliefd geworden op Kathryn.

Rolverdeling bewerken

Acteur Personage
Melito, Joseph Joseph Melito Jonge James Cole
Willis, Bruce Bruce Willis James Cole
Seda, Jon Jon Seda Jose
Chance, Michael Michael Chance Scarface
Campbell, Vernon Vernon Campbell Tiny
Walls, H. Michael H. Michael Walls Botanicus
Adrian, Bob Bob Adrian Geoloog
Jones, Simon Simon Jones Zoöloog
Florence, Carol Carol Florence Astrofysicus
Raymond, Bill Bill Raymond Microbioloog
Abuba, Ernest Ernest Abuba Ingenieur
Paule, Irma St. Irma St. Paule Dichter
Stowe, Madeleine Madeleine Stowe Kathryn Railly
Perillo, Joey Joey Perillo Rechercheur Franki
Kirkpatrick, Bruce Bruce Kirkpatrick Politieman 1
Williams, Wilfred Wilfred Williams Politieman 2
Young, Rozwill Rozwill Young Billings
Pitt, Brad Brad Pitt Jeffrey Goines
Johnson, Nell Nell Johnson Afdelingsverpleegster
Strother, Frederick Frederick Strother L.J. Washington
Warner, Rick Rick Warner Dr. Casey
Gorshin, Frank Frank Gorshin Dr. Fletcher
Brienza, Anthony 'Chip' Anthony 'Chip' Brienza Dr. Goodin
Harris, Joilet Joilet Harris Lastiggevallen moeder
McDaniel, Drucie Drucie McDaniel Dansende vrouwelijke patiënt
Blaisse, John John Blaisse Oude man (patiënt)
Lippa, Louis Louis Lippa Patiënt bij de poort
Kang, Stan Stan Kang Röntgenarts
Dias, Pat Pat Dias Kapitein WO I
Lacey, Aaron Michael Aaron Michael Lacey Sergeant WO I
Morse, David David Morse Dr. Peters
Techman, Charles Charles Techman Professor
Ellis, Jann Jann Ellis Marilou
Hobbs Jr., Johnnie Johnnie Hobbs Jr. Officier 1
Zappala, Janet Janet Zappala Nieuwslezeres
Roy, Thomas Thomas Roy Evangelist
O'Toole, Harry Harry O'Toole Louie
Korchenko, Yuri Yuri Korchenko Boef 1
Jeffreys, Chuck Chuck Jeffreys Boef 2
Hamilton, Lisa Gay Lisa Gay Hamilton Teddy
Pire, Felix Felix Pire Fale
Ross, Matt Matt Ross Bee
Price, Barry Barry Price Agent 1
Panzarella, John John Panzarella Agent 2
Plummer, Christopher Christopher Plummer Dr. Goines
Daly, Larry Larry Daly Agent 3
Fennell, Arthur Arthur Fennell Nieuwslezer
Warren, Karl Karl Warren Pompeuze man
Meloni, Christopher Christopher Meloni Lt. Halperin
Meshejian, Paul Paul Meshejian Rechercheur Dalva
O'Neill, Robert Robert O'Neill Wayne
Thigpen, Kevin Kevin Thigpen Kweskin
Golden, Lee Lee Golden Hotelklerk
McKenna, Joseph Joseph McKenna Wallace
Tanner, Jeff Jeff Tanner Agent in burger
Potts, Faith Faith Potts Winkelbediende
Segal, Michael Ryan Michael Ryan Segal Weller
Golden, Annie Annie Golden Taxichauffeuse
Talerico, Lisa Lisa Talerico Kaartverkoper
Bridgewater, Stephen Stephen Bridgewater Luchthavenrechercheur
Huffman, Ray Ray Huffman Dikke zakenman
Dawson, Jodi Jodi Dawson Winkelbediende
Dougherty, Jack Jack Dougherty Luchthavenveiligheidsagent 1
Daniels, Lenny Lenny Daniels Luchthavenveiligheidsagent 2
Hauls Jr., Herbert C. Herbert C. Hauls Jr. Luchthavenveiligheidsagent 3
Scalies, Charley Charley Scalies Ongeduldige reiziger
Walker, Carolyn Carolyn Walker Bange reiziger
Baldwin, Tiffany Tiffany Baldwin Student in luchthaven
Bevilacqua, Dan Dan Bevilacqua
Byrnes, C.J. C.J. Byrnes Psychiatrische patiënt
Caruso, Phillip V. Phillip V. Caruso Franse oorlogsfotograaf
D'Arcy, Cathy Cathy D'Arcy Geesteszieke patiënt
Glas, Laura Laura Glas Bange reiziger 2
Hagy, John John Hagy Buspassagier
Hatley, Adam Adam Hatley Drugverslaafde
Mabry, Julie Julie Mabry Prostituee
Mazzotta, Sal Sal Mazzotta Gevangene (Joey)
Pratt, Roger Roger Pratt Man die schoenveter knoopt in hotel
Ruggiero, Allelon Allelon Ruggiero Ongeduldige
Stanley, Richard Richard Stanley Man in transit lounge

Achtergrond bewerken

De "Army of the Twelve Monkeys" is geïnspireerd door een passage uit L. Frank Baums roman "The Magic of Oz", waarin de Nome King en Kiki Aru twaalf apen weten over te halen om voor hen te gaan vechten, in ruil voor voedsel. De plot daarentegen lijkt grotendeels op de 28 minuut durende film "La Jetée" (1962) van Chris Marker.

Thema's van de film:

  • Tijdreizen en de paradoxen die dat met zich meebrengt
  • Maatschappelijke relevantie van psychosen en waandenkbeelden
  • De aard van de werkelijkheid
  • Rechten van de dieren
  • De mogelijk catastrofale gevolgen van ongebreidelde wetenschappelijke vooruitgang

De film refereert regelmatig aan Alfred Hitchcocks film Vertigo uit 1959:

  • De aftiteling is eender
  • Er wordt een lang fragment uit Vertigo getoond
  • Net als actrice Kim Novak in Vertigo wordt dokter Railly geblondeerd. Het eindresultaat lijkt echter op de actrice Eva Marie Saint in de film North by Northwest uit 1959, ook een Alfred Hitchcock-klassieker.
  • De soundtrack van Vertigo is hoorbaar zodra Railly met een blonde pruik op uit de wc komt op het vliegveld.