Psyche (planetoïde)

(16) Psyche
Symbool
Type	Planetoïde; M-type
Datum ontdekking	17 maart 1852
Fysische gegevens
Diameter	240×185×145 km;; ±253 km
Massa	2,19 × 1019 kg;
Rotatietijd	4,196 uur
Albedo	(geometrisch) 0,120%
Baangegevens
Perihelium	2,513 AU
Aphelium	3,328 AU
Halve lange as (a)	2,921 AU
Excentriciteit (e)	0,140
Lengte klimmende knoop (Ω)	150,352°
Argument van het periapsis (ω)	228,047°
Middelbare anomalie (M)	323,379
Periode (P)	1823,115 dagen; (4,99 a)
Dagelijkse beweging (n)	17,34 km/s
Inclinatie (i)	3,095°
Waarnemingsgegevens
Schijnbare helderheid	+9,22 tot +12,19 mag
Portaal	Astronomie

(16) Psyche is een planetoïde in de belangrijkste planetoïdengordel van het zonnestelsel, tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter. Psyche heeft een diameter van ongeveer 200 km en behoort daarmee tot de grotere planetoïden. Vanwege haar grote dichtheid is ze bovendien een van de tien zwaarste planetoïden tussen Mars en Jupiter. De planetoïde beweegt in een ellipsvormige baan in ongeveer vijf jaar om de zon. Vanaf de aarde gezien kan ze hooguit een schijnbare helderheid van +9,22 hebben, zodat ze alleen met grotere amateurtelescopen zichtbaar is. Psyche zal in 2029 worden bezocht door de ruimtesonde Psyche van NASA's Discoveryprogramma, die in 2023 werd gelanceerd.^[3]^[4]^[5]

Ontdekking en naamgeving bewerken

Psyche werd op 17 maart 1852 ontdekt door de Italiaanse astronoom Annibale de Gasparis. De Gasparis had al vier andere nieuwe planetoïden ontdekt en zou in totaal negen planetoïden op zijn naam schrijven. Inmiddels waren zestien planetoïden bekend en in hetzelfde jaar zouden nog zeven nieuwe ontdekkingen volgen. Daarom stelde de Duitse astronoom Johann Encke voor om in plaats van de tot dan gebruikelijke symbolen nieuwe planetoïden voortaan te nummeren. Psyche was de eerste planetoïde die op die manier haar naam kreeg, door de Amerikaanse astronoom James Ferguson.

De naam Psyche komt uit de Griekse mythologie, waarin Psyche de geliefde van de liefdesgod Eros is.

Eigenschappen bewerken

Psyche heeft een regelmatig vlak oppervlak en een ellipsoïde vorm met een diameter die varieert tussen de 180 en 250 km. De planetoïde draait in iets meer dan vier uur om haar as. De as wijst naar de ecliptische coördinaten (β, λ) = (−9°, 35°) of (β, λ) = (−2°, 215°), met een onzekerheid van 10°.^[6] Dat betekent dat de axiale helling ongeveer 95° zou zijn.

Psyche is een M-type planetoïde, wat betekent dat het oppervlak voornamelijk bestaat uit nikkelijzer. Er werden in eerste instantie geen sporen van water of waterhoudende mineralen gevonden,^[7] wat bij sommige M-type planetoïden wel voorkomt. Ook uit radaronderzoek blijkt dat de planetoïde grotendeels uit metaal bestaat.^[8]^[9] Verwacht wordt dat dit deels edelmetaal is, in de vorm van goud en platina. In augustus 2022 start NASA een vierjarige missie om dit te verifiëren.^[10]^[11] Ook zijn kleine hoeveelheden pyroxeen aanwezig.^[12] Recent onderzoek van NASA's NASA Infrared Telescope Facility wijst op de aanwezigheid van vluchtige stoffen, zoals hydroxyl en/of water, aan de oppervlakte van Psyche. De herkomst is onduidelijk. Het hydroxyl zou ontstaan door inwerking van de zonnewind op silicate mineralen aan het oppervlak. Het water kan door koolstofhoudende planetoïden in het verleden zijn aangevoerd.^[13]

Vanwege haar grote dichtheid zou Psyche een fragment van de kern van een grotere planetesimaal kunnen zijn, die tijdens een botsing uit elkaar geslagen werd. Psyche is echter geen lid van een planetoïdenfamilie, een groep planetoïden waarvan de baangegevens erop wijzen dat ze uit dezelfde botsing ontstaan zijn.^[14] Mogelijk vond de botsing zeer lang geleden plaats, waardoor de andere fragmenten verdwenen zijn of zodanig van baan veranderd dat ze niet meer als familie te herkennen zijn.

Psyche is mogelijk de bron van sommige op aarde gevonden enstatietchondrieten, meteorieten die een vergelijkbare samenstelling hebben als het oppervlak van de planetoïde.

Zie ook bewerken

Lijst van planetoïden

Externe links bewerken

Website van de Psyche ruimtemissie
(en) Psyche (planetoïde) in de JPL Small-Body Database

Bronnen

↑ ^a ^b Jim Baer, Recent Asteroid Mass Determinations. Personal Website (2008). Gearchiveerd op 8 juli 2013. Geraadpleegd op 4 december 2008.
↑ ^a ^b ^c JPL Small-Body Database Browser: 16 Psyche (9 September 2008 last obs). Geraadpleegd op 10 november 2008.
↑ (en) NASA Announces Launch Delay for Psyche Asteroid Mission, NASA, 23 juni 2022
↑ (en) NASA Selects Two Missions to Explore the Early Solar System (release 17-003) op NASA.gov, 4 januari 2017, geraadpleegd 9 januari 2017
↑ (en) Psyche Spacecraft Separates From Falcon Heavy Second Stage, blogs.nasa.gov, 13 oktober 2023
↑ M. Kaasalainen et al. (2002). Models of Twenty Asteroids from Photometric Data. Icarus 159: 369. DOI: 10.1006/icar.2002.6907. Gearchiveerd van origineel op 16 februari 2008. Geraadpleegd op 23 juli 2010.
↑ E. Merényi et al. (1997). Prediction of Water in Asteroids from Spectral Data Shortward of 3 µm. Icarus 129: 421. DOI: 10.1006/icar.1997.5796.
↑ S.J. Ostro (1985). Radar observations of asteroids and comets. Astronomical Society of the Pacific, Publications 97: 877. DOI: 10.1086/131619.
↑ C. Magri et al. (1999). Mainbelt Asteroids: Results of Arecibo and Goldstone Radar Observations of 37 Objects during 1980-1995. Icarus 140: 379. DOI: 10.1006/icar.1999.6130.
↑ Asteroïde 16 Psyche kan iedere aardbewoner schatrijk maken, De Gelderlander, 27 juni 2019
↑ 16 Psyche, Nasa website over 16 Psyche, geraadpleegd op 18 juli 2019
↑ P.S. Hardersen, M.J. Gaffey, and P.A. Abell (2005). Near-IR spectral evidence for the presence of iron-poor orthopyroxenes on the surfaces of six M-type asteroids. Icarus 175: 141. DOI: 10.1016/j.icarus.2004.10.017.
↑ (en) Psyche: Unexpected Discoveries on a Metal World op uanews.arizona.edu, 21 oktober 2016, geraadpleegd 3 november 2016
↑ D.R. Davis, P. Farinella, & M. Francesco (1999). The Missing Psyche Family: Collisionally Eroded or Never Formed?. Icarus 137: 140. DOI: 10.1006/icar.1998.6037.

[Baer-1] Jim Baer, Recent Asteroid Mass Determinations. Personal Website (2008). Gearchiveerd op 8 juli 2013. Geraadpleegd op 4 december 2008.

[jpldata-2] JPL Small-Body Database Browser: 16 Psyche (9 September 2008 last obs). Geraadpleegd op 10 november 2008.

[3] (en) NASA Announces Launch Delay for Psyche Asteroid Mission, NASA, 23 juni 2022

[4] (en) NASA Selects Two Missions to Explore the Early Solar System (release 17-003) op NASA.gov, 4 januari 2017, geraadpleegd 9 januari 2017

[5] (en) Psyche Spacecraft Separates From Falcon Heavy Second Stage, blogs.nasa.gov, 13 oktober 2023

[Kaasalainen02-6] M. Kaasalainen et al. (2002). Models of Twenty Asteroids from Photometric Data. Icarus 159: 369. DOI: 10.1006/icar.2002.6907. Gearchiveerd van origineel op 16 februari 2008. Geraadpleegd op 23 juli 2010.

[Merenyi97-7] E. Merényi et al. (1997). Prediction of Water in Asteroids from Spectral Data Shortward of 3 µm. Icarus 129: 421. DOI: 10.1006/icar.1997.5796.

[Ostro85-8] S.J. Ostro (1985). Radar observations of asteroids and comets. Astronomical Society of the Pacific, Publications 97: 877. DOI: 10.1086/131619.

[Magri99-9] C. Magri et al. (1999). Mainbelt Asteroids: Results of Arecibo and Goldstone Radar Observations of 37 Objects during 1980-1995. Icarus 140: 379. DOI: 10.1006/icar.1999.6130.

[10] Asteroïde 16 Psyche kan iedere aardbewoner schatrijk maken, De Gelderlander, 27 juni 2019

[11] 16 Psyche, Nasa website over 16 Psyche, geraadpleegd op 18 juli 2019

[Hardersen05-12] P.S. Hardersen, M.J. Gaffey, and P.A. Abell (2005). Near-IR spectral evidence for the presence of iron-poor orthopyroxenes on the surfaces of six M-type asteroids. Icarus 175: 141. DOI: 10.1016/j.icarus.2004.10.017.

[13] (en) Psyche: Unexpected Discoveries on a Metal World op uanews.arizona.edu, 21 oktober 2016, geraadpleegd 3 november 2016

[Davis99-14] D.R. Davis, P. Farinella, & M. Francesco (1999). The Missing Psyche Family: Collisionally Eroded or Never Formed?. Icarus 137: 140. DOI: 10.1006/icar.1998.6037.

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]