Zorgvlied (begraafplaats)

begraafplaats en rijksmonumentcomplex in de gemeente Amsterdam, eigendom van gemeente Amstelveen

Zorgvlied is een begraafplaats gelegen aan de Amsteldijk 273 in Amsterdam-Zuid, aan de westelijke oever van de Amstel. De begraafplaats werd op 1 november 1870 in gebruik genomen door de gemeente Nieuwer-Amstel (nu Amstelveen geheten) en is nog altijd eigendom van Amstelveen, maar door de gemeentelijke herindeling van 1896 ligt Zorgvlied intussen binnen de grenzen van de gemeente Amsterdam.

Zorgvlied
Ingang Zorgvlied (kantoorvilla)
Plaats Amsterdam
Gesticht in 1870
Uitbreiding(en) 1892
Monumentale status Rijksmonument
Monumentnummer  530059
Architectuur en landschap
Architect(en)  Jan David Zocher
Diversen
Toegankelijkheid  Ja
Portaal  Portaalicoon   Mens & maatschappij
Crematorion
Gebroken Kolom, schrijversmonument
Moedermonument
Sterretjesveld
Gordel van Smaragd

Geschiedenis bewerken

Op deze locatie lag vroeger vanaf 1676 het buitenverblijf Zorgvliet aan de Amstel. Dankzij economische neergang werd dit buiten verkocht, naderhand trad het verval in en is de bebouwing verdwenen. De gemeente Nieuwer-Amstel heeft daarna om de expansiedrift van Amsterdam te beteugelen een aantal projecten gestart waaronder een nieuwe algemene begraafplaats, deze werd aangelegd op de plek van het landgoed en kreeg de naam Zorgvlied.

Het ontwerp van de begraafplaats in Engelse landschapsstijl is van de tuinarchitect Jan David Zocher. In 1892 werd Zorgvlied uitgebreid naar het ontwerp van zijn zoon Louis Paul Zocher. Ook in 1900, 1919 en 1926 werd de begraafplaats uitgebreid. De fluwelen hoofdlaan, uitbreidingen van 1900, 1919 en 1926, en de details van de toegangshekken zijn een ontwerp van gemeenteopzichter en architect Leo van der Bijl. Chris Broerse ontwierp de uitbreidingen van 1930 en 1937 en Ben Galjaard tekende in 1963 voor nog een uitbreiding. In 1930 werd een aula gebouwd. Zorgvlied werd al snel een begraafplaats voor de elite. Waar voorheen veel vooraanstaande Amsterdammers kozen voor Begraafplaats Westerveld in Driehuis, kozen ze later veel vaker voor Zorgvlied. Er liggen veel bekende toneelspelers en schrijvers begraven.

Tegenwoordig bestaat Zorgvlied uit 25 zogenoemde sfeerwijken. Binnen een bepaalde sectie dient een grafsteen of monument aan te sluiten bij de sfeer van het grafveld. Het is mogelijk in een ecologische grafwijk, 't Varenveld, begraven te worden. In 2012 werd aan de noordzijde 't Lalibellum geopend, een mausoleum met grafkelders.

Sinds 2016 is het mogelijk om op Zorgvlied gecremeerd te worden in het Crematorion, nabestaanden kunnen de overledene daar indien gewenst begeleiden tot aan de oven. Het bevat slechts een technische ruimte waarin de crematieoven staat. De rouwdienst kan op elke gewenste plek gehouden worden.

Bijzondere grafmonumenten bewerken

De opvattingen over dood en begraven zijn in de loop der jaren voortdurend veranderd. Na de begrafenis van Manfred Langer, voorzien van een monument van Langer met een bierglas in de hand in 1994, hebben begrafenissen vaak een uitbundiger en extraverter karakter gekregen. Op Zorgvlied heeft dat onder andere geresulteerd in opmerkelijke grafmonumenten, maar ook bijvoorbeeld in een steiger bij de waterkant, zodat begrafenisstoeten over het water nu bij de begraafplaats kunnen aanmeren.

Nadat er tussen de nabestaanden van beeldend kunstenaar Peter Giele en de beheerders van Zorgvlied een meningsverschil was ontstaan over het grafmonument van Giele, werd op de begraafplaats een aparte plaats, Paradiso, ingericht voor bijzondere grafmonumenten.

Op Zorgvlied zijn algemene verstrooigraven met monumenten zoals het 'Vadermonument' (gemaakt door Nynke Schepers), het 'Moedermonument' (gemaakt door Louis J. Vreugde) en het in december 2007 aangelegde monument de 'Gordel van Smaragd', voor mensen die zich verbonden weten met Nederlands-Indië en Indonesië. Dit verstrooiveld is ingewijd met uit Indonesië overgevlogen aarde uit de Puntjak bij Jakarta en van een sawa op Java. Een bronzen monument van de beeldhouwster Ella van de Ven is op het veld geplaatst. Het zogenaamde Indonesië-veld is geschonken door de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië aan de gemeente Amstelveen. Men kan ook iets persoonlijks van de overledene bijzetten in de onder de monumenten liggende kelders of cilinders. Het 'Sterretjesveld' (ontworpen door Moniek van Munster) is bestemd voor de as van overleden ongeboren kinderen tot ongeveer 24 weken oud. Op het veldje is een lint aangebracht met de tekst: 'Fonkel fonkel kleine ster, je bent zo dichtbij maar ook zo ver.'

De 'Gebroken Kolom' is een gedenkteken voor alle op Zorgvlied liggende schrijvers en dichters, gemaakt door Zoungrana Jean-Marie.

Rijksmonumenten bewerken

 
Grafmonument van de familie Dorrepaal (Rijksmonument)
 
Graf van Elisabeth Otter-Knoll (Rijksmonument)

Op 10 maart 2008 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderstaande delen toegevoegd aan de monumentenlijst volgens de Monumentenwet van 1988.

Graven van bekende personen op Zorgvlied bewerken

  A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z  

A bewerken

B bewerken

 
Graf van Anneke van Baalen
 
Biegelbankje naast het graf van Paul Biegel
 
Graf van Gré Brouwenstijn

C bewerken

 
Interieur Mausoleum Carré
 
Graf Kitty Courbois

D bewerken

 
Graf van Joop Doderer
 
Graf van Andrea Domburg en Ferdi Posthuma de Boer
 
Graf van Hein Donner
 
Graf van Ton van Duinhoven en Ina van Faassen
 
Graf van Wim Duisenberg

E bewerken

F bewerken

G bewerken

 
Graf van Jip Golsteijn

H bewerken

I bewerken

J bewerken

K bewerken

 
Graf van Hildo Krop

L bewerken

 
Grafmonument Liesbeth List
 
Grafmonument A.Latzko door beeldhouwer J. Havermans 1948

M bewerken

 
Graf Peer Mascini
 
Graf Hans van Mierlo
 
Graf Harry Mulisch

N bewerken

O bewerken

 
Graf Wubbo J. Ockels

P bewerken

Q bewerken

R bewerken

 
Graf van Jack de Rijk
 
Het Familiegraf Van der Vegt, Nol van der Vegt (1940-1989), Herman van der Vegt (1967-1996), Diana Luycx (1966-1996) en Herman van der Vegt Sr (1911-1996)

S bewerken

 
Graf van Annie M.G. Schmidt
 
Graf van Bob Scholte
 
Graf van Ramses Shaffy

T bewerken

U bewerken

V bewerken

 
Graf van Hans Vonk
 
Graf van Coen van Vrijberghe de Coningh

W bewerken

 
Graf van Joop Willemsen
 
Graf van Ruud ten Wolde

Z bewerken

Bekende personen gecremeerd op Zorgvlied bewerken

  A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z  

B bewerken

D bewerken

K bewerken

L bewerken

Fotogalerij bewerken

Literatuur bewerken

  • Zorgvlied. De geschiedenis van een begraafplaats. Red. Carel Berenschot en Paul Spies. D'Arts, Amsterdam. ISBN 90 400 9787 9
  • Begraafplaatsen van Amsterdam. M. de Roever en J. Bierenbroodspot. Bas Lubberhuizen, Amsterdam, 2004. ISBN 90-5937-014-7
  • Wandelen over Zorgvlied. Irma Clement en Marcel Bergen. Klapwijk en Keijsers Uitgevers. ISBN 978 94 90 21 707 5
  • 150 jaar Zorgvlied, Speciale uitgave ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van Begraafplaats Zorgvlied. Irma Clement en Marcel Bergen. Mokumbooks, Amsterdam. ISBN 9789087 786670

Externe links bewerken

Zie de categorie Zorgvlied, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.