Zlín Z-XII

Zlín Z-XII
	Zlín Z-XII
Fabrikant	Moravan
Lengte	7,80 m
Spanwijdte	10,00 m
Hoogte (vanaf de grond)	2,75 m
Leeggewicht	290 kg
Vleugeloppervlak	12 m2
Motoren	1× Zlín Persy II
Max. stuwkracht per motor	33 kW (45 pk)
Kruissnelheid	135 km/h
Max. reikwijdte	300 km
Eerste vlucht	April 1935
Portaal	Luchtvaart

De Zlín Z-XII (ook wel bekend als Z-12) is een Tsjecho-Slowaakse tweezits-laagdekker-les- en sportvliegtuig gebouwd door Moravan in de tijd dat het nog Zlín heette. De Z-XII is ontworpen door Jaroslav Lonek. De eerste vlucht vond plaats in april 1935. Van alle types in totaal zijn er meer dan 250 stuks gebouwd. Van de Z-XII zelf alleen al meer dan 200.

Geschiedenis bewerken

Zlín XII, aerodrom Zlín

De ontwikkeling van de Z-XII begon in 1934 onder leiding van Jaroslav Lonek. Het toestel werd geheel uit hout gebouwd. Twee prototypes werden er gebouwd. Het eerste prototype, de OK-BTA, werd uitgerust met een Continental-motor, 27 kW (36 pk), en vloog voor het eerst in april 1935. Later werd de Continental-motor vervangen door een Persy I-motor. Bij het tweede prototype, de OK-BTB, werd gebouwd met een Walter Mikron, 45 kW (60 pk). Beide prototypes ondergingen een intensief testprogramma.

Na het testprogramma werd de Z-XII, uitgerust met een Persy II, 33 kW (45 pk), in serieproductie genomen. Een verbeterde versie met een Walter Mikron II werd Z-212 genoemd. Er waren twee uitvoeringen van de Z-XII, één met een gesloten cockpit en één met een open cockpit. De rompvorm van de open versie wijkt iets af van de gesloten uitvoering. Ook zijn er vleugels met verschillende maten V-stelling (anderhalf en vier graden) gebruikt. De latere versies van de Z-XII en mogelijk de Z-212 hebben een iets afwijkende cockpitvorm.

In 1937 zette de Z-XII twee records, een voor een gemiddelde snelheid over 100 km van 113,845 km/h en de ander voor een gemiddelde snelheid van 109,433 km/h over 1000 km.

Tijdens de Luchtvaart Salon van Parijs in 1938 werd het toestel bij het grote publiek geïntroduceerd, waarna orders volgden uit landen als; Egypte, Frankrijk, Italië, Japan, Joegoslavië, Roemenië en Zuid-Afrika.

Tijdens de Duitse bezetting van Tsjechië tijdens de Tweede Wereldoorlog ging de productie van de Z-212 door onder Duits toezicht. Tot 1943 werden er Z-XII en Z-212 bij de Luftwaffe ingezet. Zo’n 20 Z-XII’s werden er aan Duitse vazalstaat Slowakije geleverd. Eén Z-212 werd na het einde van de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten overgebracht en daar een tijd ingezet voor het maken van rondvluchten. De laatste Z-XII werd in Italië in 1965 buiten dienst gesteld.

In Tsjechië zijn enkele (replica’s van) Z-XII’s te bezichtigen. Zo is er een vliegwaardige Z-XII-replica gestationeerd bij de vliegclub in Kromeříz en staat er in het Tsjechisch Lucht- en ruimtevaartvaartmuseum, het Letecké muzeum in Kbely, een Praagse wijk, een Z-XII-replica als OK-TBX tentoongesteld. Deze replica bevat een originele motor en (vroeg) landingsgestel; voor het overige is het toestel compleet nieuw gebouwd.

Versies bewerken

Z-XII: Hoofdproductieversie, uitgerust met een Zlín Persy II,
Z-212: Tweede productieversie, uitgerust met een Walter Mikron II, 46 kW (62 pk).

Specificaties (Z-XII) bewerken

Zlín Z-212

Bemanning: 2, de piloot/leerling en een instructeur
Lengte: 7,80 m
Spanwijdte: 10,00 m
Hoogte: 2,75 m
Vleugeloppervlak: 12 m²
Leeggewicht: 290 kg
Startgewicht: 520 kg
Motor: 1× Zlín Persy II, 33 kW (45 pk)
Maximumsnelheid: 155 km/h
Kruissnelheid: 135 km/h
Vliegbereik: 300 km
Plafond: 3 800 m

Gebruikers bewerken

Civiele gebruikers bewerken

Militaire gebruikers bewerken

Duitsland
- Luftwaffe
Eerste Slowaakse Republiek - zo'n 20 Z-XII's geleverd door Duitsland.
Tsjechoslowakije – Na de Tweede Wereldoorlog stonden ze in het leger bekend als K-72, waar ze werden gebruikt als verbindingsvliegtuig.

Zie ook bewerken

Avia BH-1