Zhanghenglong
Zhanghenglong yangchengensis is een plantenetende ornithischische dinosauriër, behorend tot de Euornithopoda, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige China.
Vondst en naamgeving bewerken
In 2011 werd bij het dorp Zhoujiagou in Henan een gedeeltelijk skelet opgegraven van een euornithopode.
In 2014 werd de typesoort Zhanghenglong yangchengensis benoemd en beschreven door Xing Hai, Wang Deyou, Han Fenglu, Corwin Sullivan, Ma Qingyu, He Yiming, David Hone, Yan Ronghao, Du Fuming en Xu Xing. De geslachtsnaam combineert de naam van de grote Chinese geleerde Zhang Heng met long, "draak". De soortaanduiding verwijst naar de herkomst uit de historische regio Yangcheng ten tijde van de Oostelijke Zhou-dynastie.
Het holotype, XMDFEC V0013, is gevonden in een middelste laag van de middelste afzettingen van de Majiacunformatie die dateert uit het middelste Santonien, ongeveer vijfentachtig miljoen jaar oud. Het bestaat uit een stuk schedel, waaronder het rechterbovenkaaksbeen en het rechterjukbeen met een stuk onderkaak, het rechterdentarium. De delen lagen niet in verband maar werden geacht een enkel individu te vertegenwoordigen. Het paratype is XMDFEC V0014, een gedeeltelijk skelet zonder schedel, waaronder vijf ruggenwervels (vermoedelijk de eerste en de vierde tot en met zevende), ribben, een rechterschouderblad en een rechterellepijp. Alle vondsten werden gedaan op een kleine oppervlakte. Opmerkelijk is dat naast het rechterdeel van de kop dat als holotype aangewezen is, ook een linkerdeel aangetroffen is met dezelfde elementen. Dit toonde echter meer basale kenmerken en men concludeerde dat het van een ander taxon afkomstig moest zijn. Het aantal postcrania, delen achter de schedel, is eveneens groter dan het paratype maar alleen het schouderblad had een afgeleide vorm zodat aangenomen werd dat dit het nieuwe afgeleide taxon zou vertegenwoordigen; de wervels, ribben en ellepijp lagen min of meer met het schouderblad in verband en werden in de aanwijzing meegenomen. Problematisch in dit verband is dat sommige elementen, vooral het bovenkaaksbeen, door compressie vervormd zijn zodat het lastig was hun oorspronkelijke vorm te bepalen.
Beschrijving bewerken
Zhanghenglong is een middelgrote hadrosauroïde met een geschatte lengte van vijf à zes meter.
De beschrijvers wisten twee onderscheidende kenmerken vast te stellen. Het achterste derde deel van het bovenkaaksbeen is sterk naar beneden gekromd. Sommige tanden van de onderkaak hebben hoofdrichels die precies op de middenlijn liggen; bij andere is de richel meer naar achteren geplaatst.
Daarnaast is er een unieke combinatie van op zich niet unieke eigenschappen aanwezig. Het bovenkaaksbeen toont vijf aderkanalen waarvan er vier kleine achter elkaar liggen en een grote zich dicht bij de onderkant van het raakvlak met het jukbeen bevindt. De occlusie tussen de tandrij van de bovenkaak en de rij van de onderkaak is opvallend gekromd, hol voor de bovenkaak en bol voor de onderkaak. Het hoofdlichaam van het bovenkaaksbeen is hoog met twee derden van de lengte van voor naar achter gemeten. Het bovenkaaksbeen heeft aan de voorkant een grote, in zijaanzicht zichtbare, opening die beperkt is tot de voorste helft van de voorste bovenhoek en juist aan de buitenkant van het raakvlak met de praemaxilla ligt. Bij het bovenkaaksbeen is de interne richel voor het contact met het ectopterygoïde van het verhemelte lang en goed ontwikkeld. De voorste tak van het jukbeen is laag en heeft aan de achterrand een halvemaanvormig facet voor het contact met het verhemeltebeen. De onderzijde van het jukbeen heeft in zijaanzicht een vrij hol profiel. De maxillaire tanden van de bovenkaak hebben zowel rechte als golvende hoofdrichels. Het dentarium van de onderkaak toont zesentwintig tandposities. Van de dentaire tanden is per tandpositie één of twee tanden functioneel, dat wil zeggen dat van de kolom tanden en van onderen uitkomende vervangingstanden of de bovenste of de bovenste twee afgesleten zijn. Het maximale aantal gestapelde dentaire tanden per tandpositie is vier. De lengteas van de tandrij loopt evenwijdig aan de buitenkant van het dentarium. Het schouderblad is onderaan sterk ingesnoerd. Het schouderblad is naar achteren gebogen.
Het bovenkaaksbeen heeft minstens zevenentwintig tandposities. Het dentarium is hoog met een kort diasteem.
Fylogenie bewerken
Zhanghenglong werd in de Hadrosauroidea geplaatst in een matig basale positie. Volgens cladistische analyses bevond hij zich dicht bij de Hadrosauridae, soms in een onoplosbare kam met Nanyangosaurus, soms een stap lager in de stamboom dan die laatste.
De positie van Zhanghenglong in de evolutionaire stamboom wordt aangegeven in het volgende kladogram.
| Hadrosauroidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur bewerken
- Xing H., Wang D., Han F., Sullivan C., Ma Q., et al., 2014, "A New Basal Hadrosauroid Dinosaur (Dinosauria: Ornithopoda) with Transitional Features from the Late Cretaceous of Henan Province, China", PLoS ONE 9(6): e98821. doi:10.1371/journal.pone.0098821