William Perkins

William Perkins (Marston Jabbet, Warwickshire, 1558-1602) was een Anglicaans puriteins predikant.

William Perkins
Persoonlijke gegevens
Geboren	Marston Jabbet, Warwickshire, 1558
Overleden	1602
Nationaliteit	Engels
Religie	Aglicaanse Kerk
Dbnl-profiel
Portaal    Onderwijs

Als geboorteplaats van William Perkins wordt Marston Jabbett genoemd, in het graafschap Warwickshire gelegen. Veel is er van zijn jeugd niet bekend, wel dat hij uit een welgestelde familie kwam. Zijn ouders stuurden hem naar Christ's College van de Universiteit van Cambridge. Een van zijn hoogleraren was Thomas Cartwright. Met ijver wierp hij zich op de studie theologie en behaalde in 1584 de titel Master of Arts.

Zijn verdere leven zou hij nauw aan Cambridge verbonden blijven. En als zodanig heeft hij grote invloed uitgeoefend op een lange rij aanstaande predikanten. Daarom werd hij later wel "de vader van het puritanisme" genoemd.

Perkins heeft, naast al zijn ambtelijke arbeid in prediking en pastoraat, veel geschreven. De gevangenis in Cambridge was deel van zijn werkterrein. Het was zijn gewoonte met de veroordeelden naar de plaats van terechtstelling te gaan. Zijn invloed was groot, tot ver buiten de grenzen van zijn land. Ook Gisbertus Voetius, hoogleraar in Utrecht, en Amesius in Franeker hebben die invloed ondergaan. Volgens. prof. dr. W. J. op 't Hof is Perkens de belangrijkste vertegenwoordiger was van het Engels piëtistisch puritanisme.

Vroege leven

Perkins had een onstuimig studentenleven. Volgens de traditie kwamt hij tot bezinning toen hij een moeder tegen haar kind hoorde zeggen: Wees stil, of ik zal je aan die dronken Perkins daarginds geven. Tijdens zijn studie in Camebridge, waar Laurence Chaderton tutor was, bekeerde hij zich tot God. Hij ontving zijn Bachelor of Arts in 1581 en zijn Master of Arts in 1584.

Predikantschap en theologie

William Perkins is wel de eerste theoloog van het puritanisme genoemd, de vader van het piëtisme. Hij was een fervent voorstander van de gereformeerde theologie, met name de supralapsarische theologie van Theodore Beza en Johannes Calvijn. Bovendien was hij een fervent verdediger van protestantse idealen, met name de vijf sola's met een bijzondere nadruk op solus Christus en sola Scriptura. Daarnaast was Perkins een voorstander van de leer van de "dubbele predestinatie" en was een belangrijke speler bij het introduceren van het gedachtegoed van Theodore Beza in Engeland. Hij beschouwde het reformatorische concept van het verbond van genade, dat centraal staat in de gereformeerde soteriologie en dubbele predestinatie, als een doctrine van grote troostende waarde.

In zijn "The Art of Prophesying", dat in 1592 gedrukt werd, breekt hij een lans voor een eenvoudige bijbelse prediking. Hij is een voorstander een grondige uitleg van een bijbelgedeelte, als belangrijkste inhoud van een preek. Naast de grondige uitleg, stelt hij dat er veel aandacht moet worden besteed aan de toepassing van het uitgelegde gedeelte uit de Bijbel. In de prediking moet volgens Perkins eerst de wet en daarna het Evangelie aan bod komen. De wet om de kwaal te duiden, het Evangelie als geneesmiddel. Volgens Perkins zijn er variaties in het geestelijke leven, daarom noemt hij zeven geestelijke gesteldheden waar de predikant rekening moet houden. Deze gesteldheden zijn:

1. Degenen die ongelovig zijn en onwetend en hardleers zijn.
2. Degenen die leergierig zijn, maar onwetend.
3. Degenen die kennis hebben, maar nooit nederig zijn geworden.
4. Degenen die al nederig zijn.
5. Degenen die al geloven.
6. Degenen die zijn teruggevallen.
7. Kerken met zowel gelovigen en ongelovigen.

Positie binnen de kerk

Hij was fel tegen separatisme en aanvaardde, ondanks zijn kritiek op de uitblijvende verdere reformatie, de Anglicaanse Kerk omdat deze behoorde bij het Engeland van Elizabeth. Uit respect voor de overheid streefde hij, zoals veel presbyterianen deden, niet naar een eigen kerkelijke structuur, los van overheidsbemoeienis. Hij was een calvinist.

Invloed

Hij wist de wetenschappelijke problematiek van de theologie op een eenvoudige manier binnen het bereik van de mensen te brengen. In zijn theologie staat de praktijk van het geloofsleven centraal. Hij wist steeds een praktische benadering te bieden. Zijn werken hebben zowel in Engeland als daarbuiten een grote invloed gehad. Zo is hij van grote invloed geweest op de Nederlandse theologen Willem Teellinck, Voetius, hoogleraar in Utrecht, en Amesius, hoogleraar in Franeker. Tijdens de Nadere Reformatie zijn veel geschriften van Perkins vertaald, waardoor hij van grote invloed was in Nederland.

Perkins opvattingen over de dubbele predestinatie maakten hem een belangrijk doelwit van Jacobus Arminius, de Nederlandse predikant die tegen de doctrine van predestinatie was. Hij was ook invloedrijk in de theologische ontwikkeling van de Amerikaanse puriteinse filosoof en theoloog Jonathan Edwards. Bovendien beschouwen sommigen de hermeneutiek van Perkins als een model dat moet worden nagebootst.

Dood

Hij stierf in 1602, kort voor het einde van de regeerperiode van koningin Elizabeth I. James Montagu preekte voorafgaand aan zijn begrafenis en nam als tekst voor de preek Jozua 1 vers 2: 'Mozes, mijn dienaar, is dood'. Hij werd begraven in de St. Andrew's kerk te Cambridge, de kerk die hij achttien jaar lang had gediend.

Bibliografie

• Libellus de Memoria, Verissimaque Bene Recordandi Scientia (1584)
• Antidicsonus Cuiusdam Cantabrigiensis (1584)
• Foure Great Lyers, Striuing Who Shall Win the Siluer Whetstone: Also, A Resolution to the Count (1585)
• A Treatise Tending Vnto a Declaration Whether a Man be in the Estate of Damnation or in the Estate of Grace: And If he be in the First, How he may in Time Come out of it: if in the second, how he maie discerne it, and perseuere in the same to the end. The points that are handled are set downe in the page following (1590)
• Armilla aurea, id est, Miranda series causarum et salutis & damnationis iuxta verbum Dei: Eius synopsin continet annexa tabula (1590)
• A golden chaine, or the description of theologie: containing the order of the causes of saluation and damnation, according to Gods woord. A view of the order wherof, is to be seene in the table annexed (1591)
• The foundation of Christian religion : gathered into sixe principles. And it is to bee learned of ignorant people, that they may be fit to hear sermons with profit, and to receiue the Lords Supper with comfort (1591)
• Prophetica, sive, De sacra et vnica ratione concionandi tractatus (1592)
• A case of conscience : the greatest that euer was; how a man may know whether he be the child of God or no. Resolued by the word of God. Whereunto is added a briefe discourse, taken out of Hier. Zanchius (1592)
• An exposition of the Lords prayer : in the way of catechising seruing for ignorant people (1592)
• Tvvo treatises·: I. Of the nature and practise of repentance. II. Of the combat of the flesh and spirit (1593)
• An exposition of the Lords praier : in the way of catechisme (1593)
• A direction for the government of the tongue according to Gods word (1593)
• An exposition of the Symbole or Creed of the Apostles : according to the tenour of the Scriptures, and the consent of orthodoxe Fathers of the Church (1595)
• A salve for a sicke man, or, A treatise containing the nature, differences, and kindes of death : as also the right manner of dying well. And it may serue for spirituall instruction to 1. Mariners when they goe to sea. 2. Souldiers when they goe to battell. 3. Women when they trauell of child (1595)
• A declaration of the true manner of knowing Christ crucified (1596)
• A reformed Catholike, or, A declaration shewing how neere we may come to the present Church of Rome in sundrie points of religion, and wherein we must for euer depart from them : with an advertisement to all fauourers of the Romane religion, shewing that the said religion is against the Catholike principles and grounds of the catechisme (1597)
• De praedestinationis modo et ordine : et de amplitudine gratiae diuinae Christiana & perspicua disceptatio (1598)
• Specimen digesti, sive Harmoniæ bibliorum Veteris et Novi Testamneti (1598)
• A warning against the idolatrie of the last times : And an instruction touching religious, or diuine worship (1601)
• The true gaine : more in worth then all the goods in the world (1601)
• How to liue, and that well: in all estates and times, specially when helps and comforts faile (1601)

Literatuur

• The Works of William Perkins (3 & 4), Randall J. Pederson e.a. (red.); uitg. Reformation Heritage Books, Grand Rapids, 2017; ISBN 9781601784940 en 781601785091.

Wetenswaardigheden

• Binnen de bevindelijk gereformeerde kerken in Nederland staat Perkins bekend als zogenaamde "Oudvader".

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie William Perkins van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.