Wikipedia:Wees duidelijk en concreet

Overzicht beheerpagina's
Pagina's met betrekking tot Wikipedia-richtlijnen en beleidsvoorstellen

Zie ook Artikelen bewerken
Zie ook Regels en richtlijnen

Zie WP:VHF
Zie WP:WEASEL
Zie WP:AWW
Voorstel De onderstaande tekst is een voorstel dat momenteel geen deel uitmaakt van de regels en richtlijnen op de Nederlandstalige Wikipedia.
Raadpleeg de overlegpagina voor discussie over dit voorstel.
Notendop Deze pagina in een notendop: Wees duidelijk en concreet. Vermijd formuleringen als "sommige mensen zeggen".
Vermijd in een tekst formuleringen die niet concreet uitgewerkt of bewezen worden. Dergelijke formuleringen laten meestal meerdere interpretaties toe. In het Engels worden zulke bewoordingen weasel words (letterlijk: wezelwoorden) genoemd.

Voorbeelden bewerken

Voorbeelden van vaagheden
Analysen wijzen uit dat …
Artsen waarschuwen ervoor dat …
Critici beweren dat …
Deskundigen zijn van mening dat …
Het geldt algemeen als …
Het is algemeen bekend dat …
Er is bewezen dat …
Er wordt vaak op gewezen dat …
Er wordt verondersteld dat …
Het wordt door velen gezien als …
Men neemt aan dat …
Onderzoek heeft aangetoond dat …
Onderzoek laat zien dat …
Sommigen zijn van mening dat …
Wetenschappers hebben ontdekt dat …

Wat is het probleem? bewerken

Bovenstaande voorbeelden verbeteren een artikel niet:

  • Weinigzeggend en langdradig. Vage formuleringen zijn hoofdzakelijk opvulmateriaal. Ze maken zinnen langer, zonder nuttige informatie te geven.
  • Onnodige discussie. Uitdrukkingen zoals "sommigen vinden dit en dat", leiden tot vragen zoals: hoeveel mensen vinden dat daadwerkelijk? Hoeveel mensen zijn sommige mensen en wie zijn ze?
  • Herhaling. Overmatig gebruik van vage formuleringen leidt tot eentonige artikelen: "Sommigen zeggen… [...] Anderen reageren… [...] Weer anderen zeggen dat… [...].

Hoe dan? bewerken

Vage formuleringen kun je vermijden door antwoord te geven op de volgende vragen en die antwoorden in de tekst te verwerken:

  • Wie zei dat?
  • Wanneer? Nu? Op het moment van schrijven?
  • Hoeveel mensen vinden dit? Hoeveel zijn sommigen?
  • Wat voor mensen vinden dat? Waar leven zij?
  • Welke visie hebben deze mensen?
  • Waarom is dit van belang?

Is de verklaring ook waar wanneer je de vage formulering weglaat? Verwijder deze dan.

Alarmwoorden bewerken

Vuistregel: deze kunnen gebruikt worden als bronnen ze gebruiken of als ze volgen uit de voorgaande tekst.

Alarmwoorden: indeling
Type Alarmwoorden Vraag aan jezelf
Onuitgesproken conclusie, oneigenlijke synthese of rolverwarring Duidelijk; natuurlijk; blijkbaar; hieruit volgt
  • Moet ik dit per se zo zeggen? Hoe zou ik dit schrijven als ik het alarmwoord niet mocht gebruiken?
  • Rolverwarring: voor wie is dit duidelijk of natuurlijk?
    • Voor mijzelf: is dit dan niet een oneigenlijke synthese?
    • Voor de bron: kan ik de bron duidelijk maken, kan ik een citaat geven?
    • Voor de lezer: weet ik zeker dat het duidelijk is voor de lezer, of ben ik bezig de lezer te vertellen dat die dom is als die het niet begrijpt of weet?
Speculatie of oneigenlijke synthese Mogelijk, wellicht, eventueel, blijkbaar, zo te zien, schijnbaar Als iets niet kan worden bewezen, dan kan het niet worden opgenomen. Onbewezen gebruik van "mogelijk" is pure speculatie. Als een twijfelachtige verklaring is bewezen, dan moet de bron gegeven worden. Ook het onbewezen gebruik van "schijnbaar" of "lijkt te zijn" is oneigenlijke synthese.
Zwak omschreven Aantal:
  • enkele; veel; weinig; sommige; alle; iedere; de meeste; meerdere; verschillende; diverse; allerhande; verscheidene; heel wat; een aantal; een groot aantal
  • Doe ik hiermee niet een beroep op het argumentum ad populum (Aangezien de meeste mensen...)
  • Ten opzichte van wat is het veel of weinig, lang of kort? Waar kan de lezer het mee vergelijken? Voor of na de industriële revolutie? Eist het meer of minder doden dan het verkeer of malaria? Welke bronnen verduidelijken dit?
  • Kan ik een grootteorde aangeven? Jaren of eeuwen? Dikker of dunner dan een mensenhaar?
Grootte in ruimte of tijd:
  • lange; korte; kleine; grote; brede; diepe; verre
Diverse wazigheden:
  • sterke; vieze; onhygiënische; ongezonde; vrijwel onzichtbare; onzuivere; kwalitatieve; goede; populaire; gunstig ontvangen; gewilde; mooie; riante; moderne
Dimensie onduidelijk Variëren, variatie, verschillen Variatie in tijd of ruimte? Of nog iets anders of allebei?

Wat leren de vos en de zieke mij?

De kleur van de vos varieert van rood tot grijs, bruin of wit.

Buikzijde versus rugzijde? Leeftijdsgebonden? Tussen exemplaren? Tussen soorten, ondersoorten en rassen? Tussen regio's? Welke kleuren zijn gangbaar en hoe gangbaar?

Het ziektebeeld kent een grote variatie.

Tussen patiënten? In het verloop van de ziekte? In de heftigheid van de symptomen? Waaruit bestaat de variatie? Is die variatie er altijd of is die periodiek, per patiënt verschillend of domweg onvoorspelbaar?

Datering bewerken

  Zie Wikipedia:Tijdsaanduiding voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vermijd journalistieke stijl (dat kan wel in een periodiek, een maand-, week- of dagblad maar niet in een encyclopedie), schrijf bijvoorbeeld niet:

  • splinternieuw (zonder datering erbij)
  • honderd jaar geleden
  • onlangs
  • recent
  • tot voor enkele jaren
  • tegenwoordig, thans, nu, vandaag

Maar wees zo exact mogelijk, bijvoorbeeld:

  • 7 juli 1977
  • in de jaren zestig (toevoeging ‘van de ...ste eeuw’ alleen als het niet uit de context blijkt)
  • in de jaren 1820
  • omstreeks 1390
  • tussen 1655 en 1675

Kortom: zorg voor een tekst zonder houdbaarheidsdatum.

Uitzonderingen bewerken

Zoals bij elke vuistregel geeft deze richtlijn een nogal ingrijpende generalisatie: gebruik geen vage formuleringen in Wikipedia-artikelen. Dit advies moet worden afgewogen tegen andere tekstbehoeften, zoals de noodzaak van beknoptheid en duidelijkheid. Stel daarom de volgende vragen:

  • Hoe controversieel is de verklaring?
  • Zijn er alternatieve opvattingen bekend?
  • Welke waarde heeft het vermelden van de opvatting voor het artikel?

Enkele specifieke uitzonderingen:

  • Als de mening of opvatting het onderwerp is van de discussie, bijvoorbeeld: "In de middeleeuwen geloofden de meeste mensen dat de zon om de Aarde draaide."
  • Als wie achter de opvatting staan te groot in aantal zijn om te rangschikken, bijvoorbeeld "Sommigen verkiezen honden als huisdier; anderen katten."