Vlaggetjesdag is vanaf 1947 een jaarlijkse feestdag in mei of juni die, behalve in Scheveningen, aanvankelijk ook in diverse andere visserijhavens werd gehouden, zoals in IJmuiden en Vlaardingen.

Vlaggetjesdag 2014, Scheveningen
Vlaggetjesdag 1983: Toenmalig minister Gerrit Braks proeft een haring
Bioscoopjournaal uit 1960. Vlaggetjesdag van de IJsselmeervloot in Urk, met o.a. het boeten van visnetten en mensen in klederdracht. Mensen gaan aan boord van de vissersschepen en varen met de schepen het IJsselmeer op.

Geschiedenis bewerken

Van oorsprong was het de dag waarop vissersschepen met vlaggetjes versierd (gepavoiseerd) in de haven lagen op de zaterdag, voorafgaand aan Pinksteren. Er werden op vlaggetjesdag proefvaarten met de haringloggers gemaakt om de motoren, die in de winter stil hadden gestaan, te testen en de kompassen opnieuw in te stellen. Op de dagen direct volgend op Pinksteren voeren de eerste schepen uit om te gaan vissen op haring. De dag van uitvaren werd Buisjesdag genoemd.[1] Vroeger was dit vast op 15 juni.[2] De voorgeschiedenis van de haringvangst is allicht veel ouder. Zo lagen op 14 september 1781 een tiental schuiten gereed voor de afvaart, waarbij stadhouder Willem V dikwijls aanwezig was.

Nadat eind jaren zestig van de 20e eeuw de haringvisserij met de vleet stilviel om plaats te maken voor andere visserijtechnieken met andersoortige schepen, raakte Vlaggetjesdag zijn werkelijke betekenis kwijt. Tegenwoordig is níet het uitvaren voor de haringvangst, maar de komst van de Hollandse Nieuwe de reden om het Scheveningse havengebied en de enkele daar nog liggende schepen op te sieren. In Scheveningen is Vlaggetjesdag een naoorlogs evenement; het is in 1947 ontstaan om zo de verkoop van haring te stimuleren.

Te Scheveningen richtte men zich in de afgelopen jaren voor wat betreft de viering van Vlaggetjesdag - evenals vroeger - op de zaterdag vóór Pinksteren. Toen in 2006 bleek dat de haring op dit tijdstip nog niet voldoende vet was waardoor ze op dat moment niet kon worden aangevoerd, is men de keuze voor Vlaggetjesdag gaan verleggen naar een latere datum. Voor het eerst sinds de traditie van vlaggetjesdag werd de dag uitgesteld. Sindsdien wordt vlaggetjesdag op de derde zaterdag van juni gevierd, waarbij de dag als de nieuwe haring op deze datum nog niet vet genoeg is, wordt gevierd met de haring van het voorgaande jaar. Dit gebeurde in 2013, 2015 en 2023.

Een en ander wordt jaarlijks bepaald door bij de haringvangst en haringhandel betrokken belanghebbenden. Ook enkele andere plaatsen in Nederland (zoals Zoutkamp en Urk) kennen een vorm van Vlaggetjesdag; echter is die van Scheveningen de meest bekende en meest drukbezochte. In Vlaardingen is Vlaggetjesdag in de jaren 60 verdwenen. Deze is vervangen door het Haring en Bierfestival dat in het laatste weekend van juni plaatsvindt.

Niet alleen de haven, maar ook de Scheveningse winkelstraten de Keizerstraat en de Badhuisstraat worden versierd. Op Vlaggetjesdag is hier een braderie.

Haringrace bewerken

Vroeger was er sprake van een haringrace: het eerste schip dat binnenkwam kon als eerste veilen. Het eerste vaatje had een symbolische betekenis.

Veiling bewerken

De veiling van het eerste vaatje Hollandse Nieuwe, met ca. 45 haringen, vindt traditioneel in Scheveningen plaats, daags vóór de start van de verkoop van de nieuwe haring in het hele land. De opbrengst wordt aan een goed doel geschonken. In 2020 en 2021 heeft er vanwege de coronacrisis geen veiling plaatsgevonden en werd het eerste vaatje geschonken aan de zorg als steun tijdens de coronacrisis. Een overzicht van de veilingen van de afgelopen jaren:

jaar opbrengst goede doel koper
2023 € 159 500 Voedselbank Budget Thuis
2022 € 113 500 Stichting Ambulance Wens Vereniging Nederlandse Vishandel
2021 - Medewerkers GGD -
2020 - IC-verpleegkundigen -
2019 € 95 500 Stichting Mag Ik Dan Bij jou Makro
2018 € 78 000 Hulphond Nederland Makro
2017 € 65 000 Make-A-Wish Foundation Heeren van de Vis
2016 € 90 000 Stichting Het Vergeten Kind Sperwer Groep
2015 € 53 000 Nationaal Ouderenfonds Visgilde
2014 € 56 500 Bio Vakantieoord Makro
2013 € 66 500 CliniClowns Jaczon BV
2012 € 95 000 Jeugdsportfonds Start People
2011 € 67 500 Jantje Beton Scheveninger' Best
2010 € 58 000 Stichting Kinderpostzegels Makro[3]
2009 € 66 000 Stichting Kinderpostzegels Jonge Ondernemingsvereniging Harderwijk
2008 € 55 000 Fonds Psychische Gezondheid IENS
2007 € 70 000 Kankerfonds Jonge Ondernemingsvereniging Harderwijk
2006 € 75 000 Diabetes Fonds Olympia
2005 € 60 000 Hersenstichting Nederland Radio Noordzee & Koninklijke Ouwehand
2004 € 26 000 Stichting Tegen Zinloos Geweld Verbond van de Nederlandse Visdetailhandel
2003 € 38 000 Nederlandse Hartstichting Katwijkse Visgroothandel Haasnoot
2002 € 52 000 Richard Krajicek-foundation Sponsor Bingo Loterij
2001 € 54 450(*) Stichting Maatjesprojecten C1000
2000 € 52 000(*) n.b. Vishandel Wout Taal
1999 € 18 000(*) n.b. Koninklijke Ouwehand
1998 € 38 000(*) n.b. Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij
1997 € 29 500(*) n.b. Lucas Bols
1996 € 20 000(*) n.b. Visgroothandel Arie Hoek

(*)omgerekend en afgerond vanuit guldens

Referenties bewerken

  1. Ter Brugge, J.P. (2006). 'Een eigen Hollandsch feest' : gebruiken rondom de Nieuwe Haring’. Holland 38Jeroen ter Brugge; ''Een eigen Hollandsch feest': gebruiken rondom de Nieuwe Haring’, in: Holland (Hilversum, 2006), jrg. 38, nr. 3,  p. 187-190 en 223-234.
  2. Zie buisjesdag volgens Van Dale
  3. Nieuwe haring niet 'supervet'

Externe links bewerken